Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy

Piotr Podgórski

Radca prawny

Odp: Zgadzam się

Na pochwałę zasługują również zmiany mające ograniczyć możliwości jednoosobowego kierowania "działalnością" Trybunału Konstytucyjnego przez prezesa. W tym celu mają zostać zwiększone uprawnienia Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK, które miałoby - jako ciało kolegialne - wybierać lub zmieniać składy orzekające, według kolejności alfabetycznej, z uwzględnieniem terminu wpływu spraw. Jest to zasadne ograniczenie dzisiejszych zbyt daleko idących uprawnień Prezesa TK do jednoosobowego kierowania "działalnością" Trybunału.

Krzysztof Koźmiński

Partner zarządzający w kancelarii Jabłoński Koźmiński i Wspólnicy Adwokaci i Radcowie Prawni.

Odp: Nie zgadzam się

Oczekiwanie, że organy władzy publicznej (zwłaszcza judykatywy) będą niezależne i bezstronne, stanowi oczywiście piękną i godną poparcia ideę. Problem w tym, że - jak pokazują realne doświadczenia historyczne oraz bogata literatura prawnicza - organy sądownictwa konstytucyjnego (sądy lub trybunały konstytucyjne, a także inne organy uprawnione do weryfikacji zgodności aktów normatywnych z konstytucją) są instytucjami w mniejszym lub większym stopniu zaangażowanymi w spór polityczny, światopoglądowy, aksjologiczny. Obserwacja zagranicznej praktyki ustrojowej prowadzi do wniosku, że po prostu tak jest i musi być, ponieważ na normy konstytucyjne składają się w większości ogólne zasady, które mogą być dość swobodnie rozumiane (np. ochrona życia ludzkiego, wolność jednostki, godność osoby, zrównoważony rozwój, czy bezpieczne warunki pracy), czyli orzekający w tych sprawach sędziowie zawsze interpretują je przez pryzmat określonych stanowisk filozoficznych, ocen społecznych, a także partykularnych doświadczeń i subiektywnych wrażliwości. Przejawia się to w tym, że współcześnie to na ogół właśnie sądy konstytucyjne - a nie parlamenty - dokonują radykalnych przełamań dotychczasowego stanu prawnego w sprawach trudnych i kontrowersyjnych, jak np. aborcja czy eutanazja, zresztą niekoniecznie w stronę liberalno-progresywną, bo również w konserwatywną. W tym sensie sądownictwo konstytucyjne nie jest żadnym "negatywnym ustawodawcą" (którego rola ogranicza się jedynie do eliminacji sprzecznych norm w hierarchicznym systemie prawnym), a faktycznie prawodawcą pozytywnym, który "aktywnie tworzy", "twórczo interpretuje" i "nadbudowuje". Standardem zagranicznym, choć niepożądanym, jest też to, że bardzo często sędziami organów sądownictwa konstytucyjnego zostają byli politycy albo prawnicy-celebryci, rozpoznawalni ze względu nie tylko na swój dorobek zawodowy lub naukowy, ale wyraziste wypowiedzi i konkretną światopoglądową afiliację. W konsekwencji: w instytucję sądownictwa konstytucyjnego wpisany jest z założenia nieusuwalny element polityczny. Prowadzi to do stanu, w którym z jednej strony instytucja sądownictwa konstytucyjnego ma żarliwych obrońców i zwolenników, z drugiej zaś strony niemałe grono, składające się często z wybitnych prawników, przeciwników, podnoszących zastrzeżenia względem modelu, w którym relatywnie niewielka grupa osób uzyskuje władzę negowania rozstrzygnięć parlamentu.

Tomasz Safjański

dr hab. prof. AWSB

Odp: Zgadzam się

Proponowane zmiany zmierzają w dobrym kierunku. Widać wyraźne dążenie do wzmocnienia apolityczności i profesjonalizmu działania TK. Bez żadnej wątpliwości obecne uwarunkowania funkcjonowania TK wymagają zmian.

Dariusz Pluta

Adwokat

Odp: Nie zgadzam się

Proponowane przez MS zmiany ,nie dają takiej gwarancji, ponieważ w przypadku ich przyjęcia , w praktyce , będą skutkować tylko tym , że nowy skład Trybunału Konstytucyjnego nie będzie wybrany żadną kwalifikowaną sejmową większością. Przewiduje to wprost art. 3 ust.1 zdanie drugie projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP , który to projekt – jak należy rozumieć – jest kręgosłupem tzw. ,, pakietu” proponowanego przez MS. To zaś oznacza że sędziowie TK zostaliby po prostu wybrani ,,rządową większością” i nadal będzie można twierdzić że są jedynie ,, rządowymi nominatami” ( a ściślej ,, nominatami sejmowej rządowej większości” występującej w chwili dokonywania ich wyboru) . Z tego wyborczego punktu widzenia wystąpiłby stan który obecnie jest tak mocno krytykowany i kontestowany. Tymczasem każdy sędzia TK i TK in gremio to strażnicy Konstytucji którzy zgodnie z obowiązującą ustawą zasadniczą w sprawowaniu swojego urzędu ,, podlegają tylko Konstytucji” ( art. 195 ust. 1 Konstytucji) . Status i mandat ,,wyborczy” sędziego TK , jeżeli zmiany mają być rzeczywiste a nie pozorne, powinien być zbliżony do sejmowej ,,większości konstytucyjnej” wymaganej do zmiany Konstytucji co oznacza, że przy nowym ukształtowaniu TK, każdy sędzia TK powinien być indywidualnie wybierany przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

dr Michał Bieniak

adwokat

Odp: Nie zgadzam się

Prawidłowe funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego zależy od autorytetu osób w nim zasiadających i respektowania jego orzeczeń przez - przynajmniej - głównych aktorów sceny politycznej. System erodował już przed 2015 rokiem, a po tej dacie całkowicie się załamał. Przywrócenie prawidłowego funkcjonowania TK wymagałoby pewnego kompromisu (w tym również personalnego) pomiędzy głównymi aktorami sceny politycznej. Na to się jednak w tej chwili nie zanosi.

Rafał Adamus

Radca prawny, arbiter w sądownictwie polubownym

Odp: Zgadzam się

TK ma kompetencję do zakwestionowania ustawy uchwalonej przez Sejm i Senat, pochodzących z demokratycznych wyborów, i podpisanej przez Prezydenta RP, wybieranego w wyborach bezpośrednich. TK pełni zatem doniosłą rolę ustrojową. Sędziowie TK powinni zatem stanowić gremium niezależne i cieszące się autorytetem. Im więcej będzie gwarancji niezależności sędziów TK tym lepiej. Zasadniczą sprawą jest zapewnienie obsadzania stanowisk sędziowskich TK osobami wyłącznie wybitnymi. Chodzi tu o osoby o uznanym dorobku naukowym i zawodowym, weteranów służby publicznej. Absolutną intelektualną i moralną elitę elit państwa. Nie każdy prawnik, nie każdy sędzia, nie każdy adwokat/radca prawny, nie każdy tytularny profesor prawa dorasta do funkcji sędziego TK. Tak jak nie każdy sportowiec może zostać mistrzem olimpijskim. Zatem im wyżej zostanie zawieszona poprzeczka dla sędziego TK tym lepiej. Na osoby naukowo i zawodowo spełnione i z niekwestionowanym autorytetem trudniej jest wpływać politykom. Dewaluacja TK trwała przez lata. W 2006 roku sędziami TK zostawali zwykli adwokaci, jakich w Rzeczpospolitej było wówczas wielu. Później kolejne większości sejmowe wyłaniały nadmiarowych sędziów do TK. W końcu doszło do tego, że sędzią TK został polityk, który o TK z mównicy sejmowej powiedział „Trybunał Obwoźny” i polityczka, która stwierdziła, że ustawa o ustroju sądownictwa jest jawnie sprzeczna z Konstytucją ale głosuje za ustawą, bo to jest zgodne z linią partii. Zawiedli zarówno kolejni politycy dokonujący wyboru sędziów jak i sami elekci. Sędzią TK powinna być osoba posiadająca przynajmniej stopień doktora habilitowanego nauk prawnych i jednocześnie wybitny dorobek naukowy, zawodowy, społeczny. Kandydat do TK powinien podczas wysłuchania publicznego przed Sejmem przedstawić jakie ma szczególne i wybitne kompetencje do pełnienia funkcji sędziego TK. Powinno być oczywiste, że nominacji na urząd sędziego TK nie otrzymuje on z łaski polityków ale wyłącznie dzięki swoim wcześniejszym osiągnięciom.

Dariusz Adamski

Profesor nauk prawnych, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego

Odp: Nie zgadzam się

Zgadzam się, że zwiększą niezależność i bezstronność. Ale nie zgadzam się ze stwierdzeniem, że dadzą (pełną) gwarancję niezależności i bezstronności (żadna zmiana prawna takich gwarancji dać nie może).

Propozycje Ministerstwa Sprawiedliwości nie tworzą żadnych nowych gwarancji niezależności TK, które nie istniałyby już w 2015 roku. Jak wiadomo, istniejące wówczas gwarancje zawiodły, bo Trybunał został opanowany w całości przez jedną partię. Jedyną nowością jest schodkowy mechanizm wyboru nowych sędziów, który jednak nie stanie na przeszkodzie zdominowaniu Trybunalu przez jeden obóz polityczny, jeśli będzie on rządził przez dwie kadencje (jak PiS w latach 2015-2023) lub dłużej.

Maciej Zaborowski

Adwokat, zawodowy mediator i działacz społeczny. Partner Zarządzający w Kancelarii Kopeć Zaborowski, będącej liderem na polskim rynku w zakresie prawa karnego gospodarczego, prawa mediów, w tym zarządzania sytuacją kryzysową oraz ochroną wizerunku firm i managerów.

Odp: Nie zgadzam się

Same zmiany nie dadzą żadnej gwarancji niezależności i bezstronności. Może to uczynić jedynie praktyka stosowania tych przepisów o czym przekonamy się dopiero w przyszłości - zależeć to bowiem będzie od samych polityków. Sama zaś uchwała Sejmu RP nie ma jakiejkolwiek mocy prawnej i nie jest prawem powszechnie obowiązującym w Polsce.

Jacek Męcina

Prof. dr hab. Jacek Męcina Uniwersytet Warszawski, doradca Zarządu Konfederacja Lewiatan

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Zaproponowane rozwiązania legislacyjne powinny zapewnić b. wysoki poziom bezstronności i niezależności TK.

Ireneusz Cezary Kamiński

Profesor INP PAN. Specjalizuje się w prawie międzynarodowym publicznym, prawie praw człowieka, prawie porównawczym i teorii prawa. W latach 2014-2016 był sędzią ad hoc w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu.

Odp: Nie zgadzam się

Osiągnięcie niezależności i bezstronności TK jest/będzie kwestią praktyki, a nie samego prawa. Mam ponadto wątpliwości, czy propozycje są spójne i w należyty sposób powiązane ze źródłami prawa. Wprowadzenie zmian wymagać będzie ustawy (a w najbardziej ambitnej części - zmiany Konstytucji). Tymczasem pewne zmiany chce się osiągnąć w drodze uchwał Sejmu. Jestem konsekwentnie przeciwnikiem takiego scenariusza prawnego - krytykowałem go w 2015 r. m.in. na łamach "Rzeczpospolitej" i powtarzam to teraz. Wyboru "ścieżki uchwał" nie uzasadnia "argument z weta prezydenta". Posłużenie się uchwałami stanowić będzie naruszenie prawa

Grzegorz Sibiga

Doktor habilitowany nauk prawnych, profesor w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, kierownik Zakładu Prawa Administracyjnego w INP PAN, wykładowca akademicki, adwokat, partner w kancelarii Traple, Konarski, Podrecki i Wspólnicy.

Odp: Nie mam zdania

Uchylam się od odpowiedzi, ponieważ pytanie jest zbyt generalne, biorąc pod uwagę zakres proponowanych rozwiązań oraz różną podstawę prawną ich wprowadzenia (ustawa zmieniająca Konstytucje, ustawy zwykłe, uchwała sejmowa). Powinniśmy oceniać tylko określone rozwiązania pod kątem zapewnienia "gwarancji niezależności i bezstronności".

Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska

Adwokat, obrończyni w procesach karnych, wicedziekan ORA Warszawa

Odp: Zgadzam się

Z tego co jako praktyczki i praktycy prawa możemy zaobserwować, że w ocenie sądów i prokuratorów obecne rozstrzygnięcia TK wydawane w składzie bez sędziów dublerów są i będą honorowane - jako wydanych przez sędziów TK. Jest tak np. w przypadku wyroku z 12 grudnia 2023 r orzekającego niezgodność przepisu artykułu tzw. ustawy Covidowej w zakresie zawieszenia biegu przedawnienia karalności jako niezgodnego z art 2 Konstytucji RP. Nie budzi zatem wątpliwość że orzeczenia wydawane z udziałem tzw sędziów dublerów są rozstrzygnięciami z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania a zatem są nie ważne i nie wywołują skutków prawnych. Dlatego osoby takie powinny ustąpić z urzędu, co w zasadzie od początku kryzysu konstytucyjnego było wiadome.

Piotr Podgórski

Radca prawny

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Należy jak najszybciej odsunąć od orzekania osoby nieuprawnione, jakimi są tzw. sędziowie dublerzy. Stanowi to naruszenie systemu prawnego i podważa zasadę zaufania do państwa. Europejski Trybunał Praw Człowieka wyraźnie wskazał, że Trybunał Konstytucyjny orzekający z udziałem osoby wybranej na zajęte już miejsce w TK nie jest sądem powołanym zgodnie z ustawą, a nadto nie jest sądem w rozumieniu prawa europejskiego. Podzielam pogląd ETPCz, według którego osoba niewłaściwie umocowana na stanowisku sędziowskim nie może pełnić funkcji orzeczniczych. Taki status quo sprawia, że pogłębiamy erozję w działalności sądu konstytucyjnego i naruszamy europejskie standardy prawa, do stosowania których jesteśmy zobowiązani.

Tomasz Safjański

dr hab. prof. AWSB

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

W dotychczasowym składzie osobowym TK pozbawiony jest rudymentarności organu władzy sądowniczej. Obecnym sędziom TK nie okazuje się rewerencji ani w Polsce ani zagranicą.

Dariusz Pluta

Adwokat

Odp: Nie zgadzam się

Przerwanie kadencji któregokolwiek z 15 sędziów TK wymaga zmiany Konstytucji co przewiduje art.2 ust.1 projektu jej zmiany proponowanej przez MS. Do tego czasu zrzeczenie się urzędu przez któregokolwiek z sędziów TK należy do jego suwerennej decyzji .

Rafał Adamus

Radca prawny, arbiter w sądownictwie polubownym

Odp: Zgadzam się

Sędziowie wybrani na zajęte miejsca powinni ustąpić.

Tzw. dublerzy zostali wybrani z naruszeniem art. 194 ust. 1 Konstytucji, bo zostali wybrani na miejsca już prawidłowo obsadzone przez Sejm VII kadencji (2011-2015). Natomiast przyjęta niedawna uchwała sejmowa stwierdzająca bezprawność wyboru tzw. dublerów stanowi jedynie polityczną rezolucję i jako taka nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Prawidłowym sposobem rozwiązania problemu byłoby skorzystanie przez Sejm z kompetencji przewidzianej w art. 190 ust. 4 Konstytucji, pozwalającej mu na wznowienie postępowania w sprawie wyboru wadliwie powołanych sędziów w ramach wykonania wyroków TK w sprawach K 34/15 i K 35/15. Skorzystanie z tej ścieżki wymagałoby jednak uchwalenia ustawy określającej szczegóły procedury wznowieniowej w przypadku wyboru sędziego TK, którego wadliwość została potwierdzona wyrokiem Trybunału.

Ireneusz Cezary Kamiński

Profesor INP PAN. Specjalizuje się w prawie międzynarodowym publicznym, prawie praw człowieka, prawie porównawczym i teorii prawa. W latach 2014-2016 był sędzią ad hoc w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu.

Odp: Zdecydowanie się nie zgadzam

Usunięcie sędziów wybranych na miejsca zajęte w drodze uchwał Sejmu stanowić będzie naruszenie prawa. Jestem konsekwentnie przeciwnikiem takiego scenariusza prawnego - krytykowałem go w 2015 r. m.in. na łamach "Rzeczpospolitej" i powtarzam to teraz (stwierdzenie nieważności wcześniejszych uchwał czy też ich uchylenie). Dodatkowo powstaje pytanie o sposób liczenia 9-letniej kadencji sędziów wybranych to TK w październiku 2015 przez Sejm VII kadencji - czy od dnia zakończenia kadencji przez poprzedników w 2015 r., czy dopiero od objęcia funkcji (tu są rozbieżne stanowiska konstytucjonalistów). Przyjęcie pierwszego stanowiska oznaczałoby, że kadencja "przywróconych" zakończyłaby się w grudniu 2024 r. Należy też zauważyć, że osobom usuwanym ze stanowiska sędziego TK należałoby przyznać prawo odwołania się do sądu - wynika to ze standardu ETPCz z wyroku Eskelinen. Jedynie zakończenie kadencji całego składu TK wskutek zmiany Konstytucji czyniłoby zadość wymogom EKPCz - tak wynika z decyzji/postanowienia ETPCz w Gyulumyan i inni p. Armenii

Roman Nowosielski

Adwokat, Nowosielski i Partnerzy Adwokaci i Radcy Prawni

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Problem z tzw. sędziami dublerami jest o wiele poważniejszy, ponieważ Prezydent RP odebrał od nich ślubowania i powierzył im wykonywanie obowiązków sędziowskich. Sposobem na rozwiązanie problemu mogłoby być po podjęciu uchwały przez Sejm o nieprawnym wybraniu tzw. sędziów dublerów i wystąpienie z pozwem do sądu cywilnego o ustalenie, że odebranie przez Prezydenta ślubowania sędziowskiego na stanowiska już wcześniej prawidłowo obsadzone byłoby dotknięte nieważnością. Przyjęcie ślubowania przez Prezydenta RP jest oświadczeniem woli, którego ważność podlega ocenie. Po stwierdzeniu przez Sąd, że oświadczenie woli Prezydenta jest nieważne osoby te utraciłyby mandat do wykonywania funkcji sędziego TK. Kierując się takim tokiem rozumowania prof. Andrzej Rzepliński - ówczesny Prezes TK wystąpił do Sądu o rozstrzygnięcie sprawy ważności przyjęcia przez Prezydenta RP ślubowania od nieprawidłowo wybranych sędziów dublerów: Lecha Morawskiego, Mariusza Muszyńskiego i Henryka Ciocha. Sprawa zawisła pod sygnaturą akt II Co 90/16 Sąd Okręgowy w Warszawie. Pełnomocnikiem Andrzeja Rzeplińskiego w tym postępowaniu był adwokat Roman Nowosielski. Wniosek ten w I instancji został odrzucony przez SO w Warszawie, a następnie Sąd Apelacyjny w Warszawie rozpoznając zażalenie w sprawie I ACz 52/17 wystąpił do Sądu Najwyższego z zapytaniem prawnym o możliwość weryfikacji odebrania ślubowania jako czynności niezgodnej z prawem a dodatkowo zapytał, czy Sąd może badać prawidłowość wyboru Prezesa Trybunału Konstytucyjnego w trakcie postępowania cywilnego, w którym Prezes/Trybunał Konstytucyjny jest stroną, a także zapytał, jakie ewentualne powody mogłyby spowodować, że wybór Prezesa TK byłby wadliwy. Sąd Najwyższy uchylił się od rozpoznania tej sprawy uznając, że nie jest kompetentny. Orzeczenie w tej sprawie III SZP 2/17 zapadło w dniu 12 września 2017 roku. Z przedstawionych danych wynika, że już wcześniej próbowano zainicjować takie postępowanie, jednakże nie została w nim wydana jakakolwiek decyzja procesowa, która uniemożliwiałaby powtórzenie zastosowanej procedury.

Rafał Adamus

Radca prawny, arbiter w sądownictwie polubownym

Odp: Zgadzam się

Większość 3/5 głosów jest jednym z czynników korzystnie wpływających na zapewnienie niezależności TK. Zapewni silniejszy mandat sędziom TK, wobec potrzeby zbudowania konsensusu politycznego dla wyłonienia sędziego TK.

Krzysztof Koźmiński

Partner zarządzający w kancelarii Jabłoński Koźmiński i Wspólnicy Adwokaci i Radcowie Prawni.

Odp: Nie mam zdania

Niewątpliwie "wymuszanie" przez prawodawcę warunku osiągnięcia wysokiej większości w Sejmie - prowadzi do kompromisu i zwiększa prawdopodobieństwo wyboru osób umiarkowanych. Oceniam to pozytywnie. Mam jednak wątpliwość, czy aktualnie zgłaszane propozycje motywowane są wolą osiągania kompromisu, czy przeciwnie - dążeniem do "oczyszczenia" Trybunału z sędziów wybranych przez adwersarzy politycznych. Uważam, że trzeba odróżnić dwie rzeczy: ewentualne uchybienia prawne popełnione w procesie wyboru sędziów i ich skutki prawne, a instytucję kadencyjności, która jest gwarantowana konstytucyjnie i pociąga za sobą to, że każdy kolejny rząd jest ograniczony w realizacji swojego programu, w tym obsadzaniu stanowisk publicznych. Nie przekonuje mnie prowadzona - nawet pod sztandarami "praworządności" lub "przywracania niezależności" - krucjata przeciw decyzjom poprzedniej władzy, zwłaszcza, gdy obóz rządzący nie dysponuje dostateczną większością parlamentarną (a zatem mandatem społecznym) do wprowadzania rewolucyjnych zmian ustrojowych.

Tomasz Safjański

dr hab. prof. AWSB

Odp: Nie mam zdania

Proponowane rozwiązanie nie zmienia faktu, że decyzja o wyborze na sędziego TK nadal pozostaje wyłączną prerogatywą polityków. Zatem niezależność TK od sił politycznych będzie nadal będzie wątpliwa.

Dariusz Pluta

Adwokat

Odp: Nie zgadzam się

Jak już wskazałem w odpowiedzi na pytanie nr 1 projekt zmiany Konstytucji proponowany przez MS nie gwarantuje i nie zapewnia wyboru sędziego TK jakąkolwiek kwalifikowaną większością głosów . Jeżeli na problem zapewnienia niezależności TK patrzeć z punktu widzenia sposobu wyboru sędziów TK przez większość kwalifikowaną ( a tak zostało postawione pytanie) to taką gwarancję i zapewnienie trzeba dopiero stworzyć . Moim zdaniem owa sejmowa kwalifikowana większość powinna stanowić 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby głosów . W konsekwencji żeby mówić o gwarancjach czy zapewnieniu niezależności TK według kryterium sposobu wyboru sędziów TK przepis art. 3 ust. 1 projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP powinien mieć następujące brzmienie : ,, 1. Po wejściu w życie niniejszej ustawy Sejm wybiera większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów 15 sędziów Trybunału Konstytucyjnego".

Mechanizm wyboru sędziów TK większością 3/5 głosów miałby sens, gdyby zmuszał on obóz rządzący i opozycję do porozumienia w celu wyłonienia akceptowalnego dla wszystkich kandydata. Tymczasem propozycja MS przewiduje możliwość odstąpienia od tego mechanizmu na rzecz wyboru bezwzględną większością głosów, co w praktyce oznaczałoby, że cały skład TK mógłby wybrać jeden obóz polityczny.

dr Witold Zontek

Katedra Prawa Karnego Uniwersytet Jagielloński

Odp: Nie zgadzam się

Wszystko zależy od wybranej osoby. Istnieje obawa, że wymóg 3/5 głosów doprowadzi do "zgniłego" kompromisu w stosunku do kandydatury bez autorytetu lub nie mającej dostatecznej integralności by zrozumieć własną rolę.

Wojciech Hermeliński

Sędzia TK w stanie spoczynku i były przewodniczący PKW

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Można się tylko obawiać, że uzyskanie takiej większości może być trudne (vide: większość 3/5 do wyboru sędziów do neoKRS - nigdy nie udało się uzyskać)

Jacek Męcina

Prof. dr hab. Jacek Męcina Uniwersytet Warszawski, doradca Zarządu Konfederacja Lewiatan

Odp: Zgadzam się

Przy tak wysokiej większości można spodziewać się problemów z wyborem. Ta regulacja wymaga być może obniżenia wymaganej większości w przypadku długotrwałych problemów z wyborem sędziów

Ireneusz Cezary Kamiński

Profesor INP PAN. Specjalizuje się w prawie międzynarodowym publicznym, prawie praw człowieka, prawie porównawczym i teorii prawa. W latach 2014-2016 był sędzią ad hoc w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu.

Odp: Zdecydowanie się nie zgadzam

Nie jestem pewien, jakie rozwiązania ostatecznie znajdą się w projekcie ustaw. We wcześniejszych wersjach powtarzało się następujące rozwiązanie - fiasko wyboru większością 3/5 powodowałoby przejście do większości bezwzględnej/absolutnej. Trwanie przy wymogu większości kwalifikowanej też może okazać się dysfunkcjonalne - vide problemy we Włoszech z wyborem nowych sędziów Sądu Konstytucyjnego; udało się to dopiero po ponad półtora roku i ponad 20 podejściach. Byłbym jednak zwolennikiem zasady większości kwalifikowanej i prób uczynienia jej efektywną, np. przez łączne głosowanie w sprawie nowych sędziów; mogłoby to pozwolić na zbudowanie szerokiego politycznego konsensu ("jeden nasz, drugi wasz")

Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska

Adwokat, obrończyni w procesach karnych, wicedziekan ORA Warszawa

Odp: Nie mam zdania

Zmiana ze zwykłej większości i bez wysłuchania publicznego, na większość kwalifikowaną oraz udział w wysłuchaniu publicznym zwiększy szanse na wybór osób cieszących się najszerszym zaufaniem, być może o najlepszymi kompetencjami a także umożliwia swoisty udział społeczeństwa jako obserwatora wystąpienia publicznego kandydatki/kandydata. Zmian ważna.

Grzegorz Sibiga

Doktor habilitowany nauk prawnych, profesor w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, kierownik Zakładu Prawa Administracyjnego w INP PAN, wykładowca akademicki, adwokat, partner w kancelarii Traple, Konarski, Podrecki i Wspólnicy.

Odp: Nie zgadzam się

Całość pakietu proponowanych zmian jednak przewiduje decydujący głos obecnej koalicji parlamentarnej w wyborze całego składu sędziowskiego nowego TK. Przesądza o tym treść art. 3 ust.1 zd. drugie projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP, który przewiduje, że jeżeli wyboru większością 3/5 nie uda się dokonać, w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy Sejm dokonuje wyboru 15 sędziów TK bezwzględną większością głosów. Z tego powodu zresztą trudno oczekiwać, że dojdzie do kompromisu politycznego w zakresie "resetu TK", czyli wygaszenia kadencja wszystkich dotychczasowych sędziów i wyboru całego składu sędziowskiego nowego TK.

Rafał Adamus

Radca prawny, arbiter w sądownictwie polubownym

Odp: Zgadzam się

Dobrym pomysłem jest danie inicjatywy do zgłaszania kandydatów na sędziów TK dla KRS, KRRP, NRA, KRP. Pytanie czy kandydatów na sędziów TK nie powinni móc zgłaszać rektorzy szkół wyższych (np. grupa 10 rektorów).

Tomasz Safjański

dr hab. prof. AWSB

Odp: Zgadzam się

Dopełnieniem pluralizmu byłoby umożliwienie zgłoszenia kandydata na sędziego TK również grupie obywateli. Można byłoby zastosować to samo rozwiązanie jak przy zgłaszaniu kandydata na Prokuratora Generalnego czyli co najmniej grupa 2000 obywateli.

Dariusz Pluta

Adwokat

Odp: Nie zgadzam się

W tym przypadku zaznaczyłem odpowiedź ,, nie zgadzam się” ponieważ moim zdaniem nie ma ,,gwarancji pluralizmu” jeżeli nie przewiduje się możliwości zgłaszania kandydatury na sędziego TK przez obywateli posiadających czynne prawo wyborcze do Sejmu . Można oczywiście dyskutować o tym jakiej liczbie obywateli prawo zgłoszenia takiej kandydatury powinno służyć ( 10 tys , 20 tys , 100 tys ). Jednak całkowite , wręcz demonstracyjne, pominięcie takiej możliwości w propozycji MS jest dla mnie nie tylko błędne ale zupełnie nieakceptowalne . Oczywiście poszerzanie kręgu podmiotów które mogą zgłaszać kandydatów na sędziego TK to co do zasady krok w dobrym kierunku.

dr Michał Bieniak

adwokat

Odp: Zgadzam się

To krok w dobrym kierunku, ale nie zmienia to faktu, że samo desygnowanie kandydata nie zmienia faktu, że kandydatów mogą również zgłaszać środowiska polityczne i można z dużym prawdopodobieństwem założyć, iż to ci kandydaci będą wybierani do TK. Sytuację mogłaby zmienić wprowadzenie normy, zgodnie z którą ciała polityczne (Prezydium Sejmu, grupy posłów i senatorów, Prezydent) zostaliby pozbawieni prawa wskazywania kandydatów, a więc Sejm musiałby wybierać spośród kandydatów wybranych przez gremia spoza świata polityki. Nie wierzę jednak w zdolność polskich polityków do samoograniczenia.

Dariusz Adamski

Profesor nauk prawnych, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego

Odp: Nie zgadzam się

Zgadzam się, że poprawi poziom pluralizmu. Ale nie zgadzam się ze stwierdzeniem, że stanowi (pełną) gwarancję (żadna zmiana prawna takiej gwarancji dać nie może).

Możliwość zgłaszania kandydatów na sędziów TK przez różne środowiska prawnicze niewiele zmieni w sytuacji, gdy takich kandydatów będą mogli zgłaszać także sami politycy (grupy posłów, senatorów i Prezydium Sejmu). Mając do wyboru kandydatów środowisk prawniczych oraz kandydatów poselskich (zwłaszcza tych z poparciem klubów danej koalicji rządzącej) Sejm raczej wybierze tych ostatnich.

dr Witold Zontek

Katedra Prawa Karnego Uniwersytet Jagielloński

Odp: Zdecydowanie się zgadzam

Będzie więcej kandydatur. To zawsze jest lepsze niż kandydat z teczki.

Maciej Zaborowski

Adwokat, zawodowy mediator i działacz społeczny. Partner Zarządzający w Kancelarii Kopeć Zaborowski, będącej liderem na polskim rynku w zakresie prawa karnego gospodarczego, prawa mediów, w tym zarządzania sytuacją kryzysową oraz ochroną wizerunku firm i managerów.

Odp: Nie zgadzam się

Rozwiązanie to nie jest gwarancją pluralizmu, ale na pewno jest krokiem w dobrym kierunku.

Ireneusz Cezary Kamiński

Profesor INP PAN. Specjalizuje się w prawie międzynarodowym publicznym, prawie praw człowieka, prawie porównawczym i teorii prawa. W latach 2014-2016 był sędzią ad hoc w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu.

Odp: Nie mam zdania

Ciepło patrzę na poszerzenie kategorii podmiotów mogących zgłaszać kandydatów; być może tę listę należałoby jeszcze poszerzyć. Ale ponownie powtórzę moją podstawową uwagę - praktyka rozstrzygnie; wybiera Sejm

Piotr Podgórski

Radca prawny

Odp: Zgadzam się

Podzielam propozycję rozszerzenia kręgu podmiotów uprawnionych do zgłoszenia kandydatów na sędziego TK. Podmioty te legitymują się ogromnymi kompetencjami w tym zakresie. Na aprobatę zasługuje również wprowadzenie wysłuchania publicznego na otwartym posiedzeniu Komisji Sejmowej, w którym każdy kandydat na sędziego TK musi wziąć udział.