Robert Grzeszczak

Robert Grzeszczak

Prawnik, profesor nauk społecznych, profesor zwyczajny, wykładowca, kierownik Centrum Badań Ustroju Unii Europejskiej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

Członek (trzy kadencje: 2017-2027) Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk i Przewodniczący tego gremium (2020–2024), Przewodniczący Rady Naukowej Dyscypliny Nauki Prawne UW (2021-2024), Członek Rady Doskonałości Naukowej w kadencji 2024-2027, ekspert Team Europe Direct Polska, członek Społecznej Komisji Kodyfikacyjnej, członek Academia Europea (Londyn). Profesor specjalizuje się w prawie instytucjonalnym i rynku wewnętrznego UE, a także prawie międzynarodowym i konstytucyjnym, jest autorem licznych publikacji naukowych i popularyzujących naukę.

Trudne wdrożenie ustawy o sygnalistach. Są obawy o nadużycia

Teza 1: Trzymiesięczny okres na wdrożenie przez pracodawców regulacji wewnętrznych chroniących sygnalistów jest wystarczający.

Trzymiesięczny okres na wdrożenie przez pracodawców regulacji wewnętrznych chroniących sygnalistów jest wystarczający.

Wymagane by było wprowadzenie przepisów przejściowych, aby ułatwić podmiotom stosowanie przepisów chroniących sygnalistów. Tu nie idzie o karanie, ale o efektywne zastosowanie ustawy o sygnalistach.

Teza 2: Ustawa o sygnalistach w obecnym kształcie może być nadużywana. Może dochodzić do zgłaszania naruszeń tylko po to by zyskać ochronę przed zwolnieniem lub zaszkodzić konkretnej osobie lub firmie której zgłoszenie dotyczy.

Ustawa o sygnalistach w obecnym kształcie może być nadużywana. Może dochodzić do zgłaszania naruszeń tylko po to by zyskać ochronę przed zwolnieniem lub zaszkodzić konkretnej osobie lub firmie której zgłoszenie dotyczy.

Jak w każdym wypadku - regulacje tego rodzaju mogą stać się "mieczem obusiecznym", tzn wykorzystywane np dla prywatnej zemsty, woli zaszkodzenia konkurencji gospodarczej itp.

Prawnicy oceniają ustawę o sygnalistach. Dobre czy złe przepisy?

Teza 1: Katalog naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty powinien być ograniczony tylko do przepisów dotyczących prawa publicznego np. zamówień publicznych, zapobiegania praniu brudnych pieniędzy czy ochrony środowiska . Prawo pracy nie powinno być ujęte w katalogu naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty.

Katalog naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty powinien być ograniczony tylko do  przepisów dotyczących prawa publicznego np. zamówień publicznych, zapobiegania praniu brudnych pieniędzy czy ochrony środowiska . Prawo pracy nie powinno być ujęte w katalogu naruszeń, które mogą być przedmiotem zgłoszenia sygnalisty.

Teza 2: Sygnaliści powinni być objęci ochroną przed działaniami odwetowymi już od momentu dokonania zgłoszenia.

Sygnaliści powinni być objęci ochroną przed działaniami odwetowymi już od momentu dokonania zgłoszenia.

Teza 3: Rzecznik praw obywatelskich powinien być podmiotem właściwym do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów.

Rzecznik praw obywatelskich powinien być podmiotem właściwym do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów.

Ponieważ są to nowe obowiązki - konieczne jest dodanie etatu lub etatów do biura RPO i odpowiednie do potrzeb i nakładu pracy - zaplanowanie finansowania nowych zadań z budżetu państwa.

Polskie sądownictwo należy lepiej zabezpieczyć przed działaniami obcych służb

Teza 1: Sprawa Tomasza Szmydta dowodzi, że polskie sądownictwo należy lepiej zabezpieczyć przed działaniami obcych służb.

Sprawa Tomasza Szmydta dowodzi, że polskie sądownictwo należy lepiej zabezpieczyć przed działaniami obcych służb.

Stoimy przed faktami, tzn. praktyka dowiodła, ze zmiany są konieczne. Należy mieć na uwadze, że zmiany zachodzące w szeroko rozumianej przestrzeni społecznej, powodują potrzebę zmian w prawie obowiązującym, ewentualnie tworzenia nowych regulacji, które będą odpowiedzią na ww zmiany. Oczywiście idealny stan, to przewidywanie i działania wyprzedzające, a nie następcze, jak w tym przypadku.

Teza 2: Trzeba poprawić dotychczasowe procedury dotyczące dopuszczania sędziów do informacji niejawnych, a także weryfikacji kandydatów na stanowisko sędziego.

Trzeba poprawić dotychczasowe procedury dotyczące dopuszczania sędziów do informacji niejawnych, a także weryfikacji kandydatów na stanowisko sędziego.

Dotąd, jak wiadomo już, wobec sędziego nie przeprowadza się postępowania sprawdzającego (a przewidzianego w ustawie o ochronie informacji niejawnych). Sędzia zapoznaje się z przepisami o ochronie informacji niejawnych i składa oświadczenie o znajomości tych przepisów.Informacje niejawne mogą być udostępniane sędziemu tylko w zakresie niezbędnym do pełnienia urzędu i wykonywania powierzonych czynności. Dopuszczanie sędziów powinno ulegać weryfikacji co jakiś czas lub ze względy na określoną wagę spraw rozpatrywanych przez sędziego. Czynności tego rodzaju podejmowane powinny być wieloetapowo, tj już wobec kandydatów do urzędu, jak i sędziów. Zdecydowanie ejst tu rola do odegrania przez KRS.

Teza 3: Trzeba rozszerzyć procedury sprawdzające kontrwywiadowcze na wszystkich sędziów na takich zasadach jak do wszystkich osób, które mają dostęp do informacji niejawnych.

Trzeba rozszerzyć procedury sprawdzające kontrwywiadowcze na wszystkich sędziów na takich zasadach jak do wszystkich osób, które mają dostęp do informacji niejawnych.

Należy mieć na uwadze aby nie nadużyć i nie przekroczyć proporcjonalności w tworzeniu tego rodzaju procedur. Należy zadbać aby od pretekstem tego rodzaju kontroli władza nie mogła wpływać na sędziów. Stąd należałoby tu posłużyć się KRS, przy czym nie może to być KRS nie odpowiadająca kształtowi konstytucyjnemu, a wiec nie neo-KRS.

Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy

Teza 1: Proponowane zmiany przez Ministerstwo Sprawiedliwości dadzą gwarancje niezależności i bezstronności Trybunałowi Konstytucyjnemu teraz i w przyszłości.

Proponowane zmiany przez Ministerstwo Sprawiedliwości dadzą gwarancje niezależności i bezstronności Trybunałowi Konstytucyjnemu teraz i w przyszłości.

Teza 2: Tzw. sędziowie dublerzy nie będą mogli orzekać i powinni ustąpić miejsca poprawnie wybranym sędziom TK.

Tzw. sędziowie dublerzy nie będą mogli orzekać i powinni ustąpić miejsca poprawnie wybranym sędziom TK.

Teza 3: Wybór przez Sejm sędziów TK większością kwalifikowaną 3/5 głosów zapewni niezależność Trybunału.

Wybór przez Sejm sędziów TK większością kwalifikowaną 3/5 głosów zapewni niezależność Trybunału.

To pierwszy krok do przywrócenia niezależności prokuraturze. Eksperci oceniają pomysł Bodnara

Teza 1: Rozdzielenie PG i MS jest potrzebne

Rozdzielenie PG i MS jest potrzebne

Znowelizowana w 2016 roku ustawa  - Prawo o prokuraturze, stworzyła stan, w którym praktycznie zlikwidowano niezależność prokuratury od organów władzy wykonawczej i ustawodawczej. Ten stan nie mieści się w modelu ustrojowym państwa prawa oraz standardom Rady Europy oraz Unii Europejskiej.

Teza 2: Nowa przepisy zagwarantują niezależność Prokuratora Generalnego od politycznych wpływów

Nowa przepisy zagwarantują niezależność Prokuratora Generalnego od politycznych wpływów

Każda regulacja nie zagwarantuje per se pożądanego stanu bez właściwej praktyki, a ta wymaga dodatkowych aktów wykonawczych oraz utrwalonej praktyki jej stosowania.

Teza 3: Prokuratur Generalny powinien mieć autonomię finansową.

Prokuratur  Generalny powinien mieć autonomię finansową.

Autonomia finansowa jest jednym z podstawowych filarów niezależności organów w ogóle, w tym tych mieszczących się w systemie wymiaru sprawiedliwości.

Panel prawników: Czy uchwały sejmowe mogą być podstawą do wprowadzania zmian w prawie?

Teza 1: Wprowadzanie zmian w mediach publicznych w oparciu o uchwałę sejmową jest dopuszczalne

Wprowadzanie zmian w mediach publicznych w oparciu o uchwałę sejmową jest dopuszczalne

Uchwała Sejmu z punktu widzenia prawa (w tym prawa spółek) nie ma mocy prawnej, ale jest formą impulsu politycznego dla rządu, a więc stanowi miękką formę współpracy na linii legislatywa-egzekutywa. Nie zastępuje ona jednak form wiążących źródeł prawa (np. ustawy). Oczywiście sprawa jest bardziej złożona, gdyż uchwały izb parlamentu nie stanowią jednorodnej formy. Uchwały związane są z wolą zajęcia stanowiska przez organ kolegialny i podejmowane mogą być czy to okazjonalnie, czy też w związku z podstawą w akcie prawnym, np w ustawie. W praktyce można je podzielić na akty normatywne będące źródłem prawa, jak np. regulamin izby, ale także na takie, które są aktami nienormatywnymi, ale nie oznacza, że są one pozbawione prawnej doniosłości.

Teza 2: Wprowadzanie zmian w wymiarze sprawiedliwości w oparciu o uchwałę sejmową będzie dopuszczalne

Wprowadzanie zmian w wymiarze sprawiedliwości w oparciu o uchwałę sejmową będzie dopuszczalne

W pewnym zakresie – zwłaszcza w procesie zmian regulaminowych taką uchwałą – może stanowić źródło zmian.