Pomoc regionalna - zasady wspieranie inwestycji gospodarczych w najmniej rozwiniętych regionach

Komisja Europejska ustala, gdzie i w jakiej wysokości można korzystać z takiej pomocy.

Czytaj także: Co przedsiębiorca musi wiedzieć o udzielaniu pomocy publicznej

Obecnie polskie regiony znacznie mniej odstają w poziomie rozwoju od starej Unii niż jeszcze klika lat temu. Jednocześnie teraz właśnie szanse uzyskania pomocy dla polskich przedsiębiorców stają się znacznie większe dzięki obowiązującej od lipca tego roku ustawie o wspieraniu nowych inwestycji.

Rozwój geograficzny jako główny cel

Pomoc publiczna udzielana w ramach ustawy o wspieraniu nowych inwestycji jest regionalną pomocą publiczną. To wynika z samej ustawy. Jest to pomoc o charakterze inwestycyjnym, a tym samym mogą uzyskać ją przedsiębiorcy realizujący nowe inwestycje. Szczegółowe kryteria jej przyznawania regulują polskie przepisy, jednak ogólne zasady związane z jej udzieleniem i rozliczaniem wynikają wprost z aktów prawnych Unii Europejskiej, obowiązujących w całej wspólnocie.

W ramach Unii Europejskiej podziały na państwa coraz częściej tracą na znaczeniu. Mówiąc o regionalnej pomocy publicznej, dużo większe znaczenie mają regiony. Są to mniejsze obszary, w których możliwość uzyskania i korzystania z pomocy może być różna. Wynika to z podstawowej zasady regionalnej pomocy publicznej – ma ona prowadzić do wyrównywania poziomu rozwoju w obrębie całej Unii Europejskiej, a poziom ten często bardzo różni się także w obrębie jednego państwa. Dobrze widać to na przykładzie Polski, porównując np. sytuację ekonomiczną województwa dolnośląskiego i województw wschodnich. Znajduje to odzwierciedlenie w wysokości dostępnej pomocy publicznej ustalanej przez Komisję Europejską.

W przypadku Polski regionami w kontekście pomocy publicznej są, przede wszystkim województwa. Inaczej jest jedynie w przypadku województwa mazowieckiego, dla którego, jako najbardziej rozwiniętego regionu, obowiązują nieco inne zasady.

Jaka skuteczność

Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, pomoc regionalna może zostać uznana za skuteczną tylko w przypadku, gdy jej stosowanie jest oszczędne i proporcjonalne, a dodatkowo nakierowane na najmniej uprzywilejowane regiony Unii Europejskiej. Sama proporcjonalność nie wystarczy, jeśli korzyści nad przyznaniem pomocy nie będą przeważały nad wynikającymi z jej zastosowania zakłóceniami konkurencji na rynku.

Poziom intensywności pomocy regionalnej musi być więc tak ułożony, aby odzwierciedlał istotę i nasilenie problemów, które powodują, że dany region – w porównaniu do innych – nie rozwija się na takim samym lub chociażby zbliżonym poziomie. Wówczas zakłócenie konkurencji ma poprawić sytuację i zniwelować występujące problemy, m.in. poprzez zachęcenie do dodatkowych inwestycji lub aktywności gospodarczej na tych obszarach. Wówczas też skutki pozytywne mogą znacznie przewyższać problemy związane z zakłóceniem konkurencji.

Jaka mapa

Wszystko to wskazuje, że udzielenie regionalnej pomocy publicznej na terenie całej wspólnoty nie jest możliwe. To byłoby sprzeczne z zasadą udzielania wsparcia tylko tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna i tylko tak, by w jak najmniejszym stopniu zakłócać zasady swobody konkurencji. To sprawiło, że Komisja Europejska była zmuszona ustalić, gdzie i na jakich zasadach pomoc będzie przyznawana. Zgodnie z przyjętymi wytycznymi na lata 2014-2020, łączny odsetek ludności, zamieszkującej regiony objęte pomocą, musi być niższy od odsetka ludności zamieszkującej pozostałe obszary. Zasady określania, w których regionach pomoc może zostać przyznana są także ściśle uregulowane.

Regionalna pomoc publiczna jest przyznawana w dwóch rodzajach regionów:

? OBSZARY A – pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia oraz regionów najbardziej oddalonych.

? KATEGORIA C – pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.

Regiony, które zostały sklasyfikowane jako regiony A lub C znajdują się na tzw. mapie pomocy regionalnej. To w nich możliwe jest uzyskanie regionalnej pomocy publicznej.

Obszary A to, przede wszystkim, takie, w których poziom PKB, według standardów siły nabywczej, jest najniższy w porównaniu z całą wspólnotą – wynosi on nie więcej niż 75 proc. średniej dla całej Unii Europejskiej. Nie oznacza to jednak, że mapa jest stale aktualizowana. Została ona ustalona na lata 2014–2020 na podstawie danych w latach 2008-2010. Dzisiaj w dużej mierze dane, na których się opierano, są więc nieaktualne – mimo to mapa regionalnej pomocy publicznej nie ulegnie zmianie do końca 2020 r.

Na mapie pomocy regionalnej jako obszar A zostało ujęte całe terytorium Polski z wyłączeniem województwa mazowieckiego. To obrazuje skalę problemu. Polska jest państwem znacznie biedniejszym niż zdecydowana większość wspólnoty. Wiele wskazuje jednak na to, że po roku 2020 część polskich województw przestanie być oznaczona na mapie pomocy regionalnej jako obszary A lub zupełnie z niej zniknie. Tym samym uzyskanie pomocy publicznej w późniejszym czasie może okazać się trudniejsze.

Przy ustalaniu, które regiony zostaną oznaczone jako obszary C, państwa Unii mają większą dowolność – każde z nich ma prawo na mapie pomocy umieścić niektóre swoje regiony, nawet gdy poziom życia w nich jest bardzo wysoki. Zasady przewidują także, że na mapie pomocy regionalnej w latach 2014-2020 jako obszary C znajdują się także te, które w latach 2011-2013 były oznaczone jako obszary A, czyli znajdujące się na najniższym poziomie rozwoju. Dzięki temu tak sklasyfikowane zostało województwo mazowieckie, choć tam poziom PKB w czasie ustalania mapy pomocy publicznej do 2020 r. był bardzo zbliżony do średniej unijnej.

Intensywność pomocy publicznej

Poziom rozwoju gospodarczego regionów wyznacza intensywność pomocy publicznej. Jest ona wyrażana procentowo i określa, jaką wartość wydatków poczynionych przez przedsiębiorcę na inwestycje może on otrzymać jako pomoc publiczną. W przypadku wspierania nowych inwestycji na podstawie polskiej ustawy, pomoc tę określa się jako maksymalną kwotę zwolnienia od podatku. Tym samym, intensywność pomocy oraz wysokość wydatków inwestycyjnych pozwoli określić, w jakiej wysokości przedsiębiorca nie zapłaci podatku dochodowego.

Przykład

Przedsiębiorca realizuje nową inwestycję polegającą na budowie zakładu produkcyjnego. Wydatki na ten cel wyniosą 10 milionów złotych. Intensywność pomocy dla tego przedsiębiorcy (ze względu na jego wielkość oraz miejsce realizacji inwestycji) wynosi 50proc.. To oznacza, że maksymalna wysokość pomocy publicznej wyniesie 5 milionów złotych. Wartość ta będzie więc maksymalną kwotą podatku dochodowego objętego zwolnieniem.

W Polsce na terytorium całego kraju można korzystać z pomocy. Jednak jej poziom jest bardzo zróżnicowany. Zasadniczo intensywność pomocy określa się dla województw. Wyjątkiem w Polsce jest województwo mazowieckie, w którym, ze względu na inny charakter regionu na mapie pomocy (wspomniany podział na regiony A i C) intensywność określa się dla podregionów – zazwyczaj kilku powiatów.

Stopień intensywności pomocy jest ściśle uzależniony od poziomu rozwoju danego obszaru, co szczególnie uwidacznia się przy porównaniu tej wartości ustalonej dla Warszawy i województw wschodnich.

Maksymalny poziom intensywności pomocy na obszarze Polski:

50 proc. – województwo lubelskie, podkarpackie, podlaskie, warmińsko-mazurskie;

35 proc. – województwo kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, opolskie, pomorskie, świętokrzyskie, zachodniopomorskie, podregiony: ciechanowsko-płocki, ostrołęcko-siedlecki, radomski i warszawski wschodni;

25 proc. – województwo: dolnośląskie, wielkopolskie, śląskie;

20 proc. – podregion warszawski zachodni;

10 proc. – na obszarze należącym do miasta stołecznego Warszawy

Czy tylko dla MŚP