Nie każdy obrót nieruchomością podlega CIT

Jeśli dochodzi do sprzedaży w drodze postępowania egzekucyjnego, to zbywca nie otrzymuje żadnej kwoty pieniężnej z tego tytułu. Nie ma więc podstaw do jej opodatkowania CIT.

Publikacja: 09.09.2015 03:00

Nie każdy obrót nieruchomością podlega CIT

Foto: 123RF

W sprawie chodziło o rozstrzygnięcie, czy sądowe przysądzenie należących do spółki lokali na rzecz innej osoby fizycznej skutkuje powstaniem u niej przychodu. A konkretnie – czy spółka powinna rozpoznać przychód z tytułu nieuregulowania przez nią zobowiązania z tytułu nabycia nieruchomości w dacie uprawomocnienia się postanowienia czy z tytułu sprzedaży lokali zgodnie z fakturą wystawioną przez komornika sądowego i informacją o kwocie, za jaką nabywca kupił lokal.

Spółka uważała, że tylko w pierwszym przypadku dojdzie do powstania przychodu. Uzyskana przez komornika sądowego kwota ze sprzedaży lokali nie jest dla spółki przychodem, ponieważ została przekazana bezpośrednio na rzecz wierzyciela hipotecznego z tytułu długów, jakie zaciągnął sprzedawca nieruchomości. Spółka była wyłącznie dłużnikiem rzeczowym w związku z nabyciem prawa własności do lokali obciążonych hipoteką.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. W jego ocenie w sprawie istnieją dwa odrębne zdarzenia skutkujące powstaniem przychodu. Pierwszym jest umorzenie zobowiązania spółki dotyczącego nabytych lokali. Przychód powstanie w momencie uprawomocnienia się postanowień sądu o przysądzeniu własności lokali. Drugim zdarzeniem jest odpłatne zbycie nieruchomości (lokali) w drodze egzekucji komorniczej, które w momencie uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności lokali skutkuje powstaniem przychodu z odpłatnego zbycia rzeczy.

Firma zaskarżyła interpretację, ale WSA w Rzeszowie początkowo ją oddalił. Zmienił zdanie dopiero po interwencji NSA. Ten uznał bowiem, że sąd I instancji nie określił, jaka była rzeczywista kolejność zdarzeń w sprawie i czy pozostaje ona bez wpływu na prawnopodatkową ocenę zdarzeń. Biorąc pod uwagę te wytyczne, rzeszowski WSA uwzględnił skargę spółki. Uznał, że fiskus niesłusznie przyjął, iż właściciel rzeczy obciążonej hipoteką uzyskuje przychód z tytułu jej sprzedaży w części ceny, która odpowiada wysokości długu zabezpieczonego hipoteką.

W sprawie doszło do sprzedaży w drodze postępowania egzekucyjnego. Sprzedający nie otrzymał więc żadnej kwoty pieniężnej z tego tytułu. W takim przypadku nie ziścił się warunek, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o CIT , gdyż podatnik nie otrzymał pieniędzy ani wartości pieniężnych. Skoro ich nie otrzymał, to nie mogą one zostać opodatkowane. Spółka nie była uprawniona do otrzymania środków ze sprzedaży nieruchomości. Jeżeli dochodzi do sprzedaży w trakcie postępowania egzekucyjnego nieruchomości obciążonej hipoteką, to pieniądze z tej sprzedaży nie są należne w rozumieniu ustawy o CIT właścicielowi rzeczy, ale wierzycielowi, którego roszczenia zostają w ten sposób zaspokojone.

W wyniku takiej sprzedaży nieruchomości (przejęcia przez wierzyciela), gdy dłużnik rzeczowy nie otrzymuje żadnych kwot ze sprzedaży (ponad wysokość hipoteki), nie uzyskuje on przychodu z uwagi na zmniejszenie się jego zobowiązań. Przychód uzyskuje podmiot, którego zobowiązanie wygasa na skutek realizacji przez wierzyciela praw z hipoteki.

Przychód po stronie dłużnika rzeczowego (zbywcy nieruchomości) nastąpi jedynie wtedy, gdy suma uzyskana ze sprzedaży nieruchomości przekroczy wysokość hipoteki i kwota ta zostanie mu przekazana lub w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą będzie mu należna.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 13 sierpnia 2015 r. (I SA/Rz 557/15).

Paweł Szymański - doradca podatkowy i starszy menedżer w MDDP

Argumenty przytoczone przez WSA w Rzeszowie w prawidłowy sposób prezentują kierunek interpretacji przepisów w zakresie przychodów podatkowych. Co do zasady przyjmuje się bowiem, że przychodem jest każde realne przysporzenie majątkowe zwiększające aktywa podatnika. W wyniku sprzedaży nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym po stronie podatnika, jako dłużnika rzeczowego, rzeczywiście nie powstaje żadne realne przysporzenie majątkowe powodujące przyrost jego majątku. Pieniądze uzyskane w drodze egzekucji nie stanowią bowiem dla dłużnika rzeczowego jakiejkolwiek kwoty należnej i nie zostały mu przekazane. Natomiast w przypadku oceny, czy powstaje przychód podatkowy, konieczne jest wykazanie zwiększenia majątku podatnika w wyniku uzyskanego świadczenia.

Przychód dla celów podatkowych może również polegać na korzyści w postaci zmniejszenia zobowiązań. Oznacza to, że każda czynność skutkująca zmniejszeniem zobowiązania może oznaczać powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu. Należy zwrócić uwagę, że sąd odniósł się do realnego przysporzenia majątkowego. Dlatego w każdym przypadku trzeba ocenić, czy skutkiem danej czynności jest zwolnienie dłużnika z obowiązku świadczenia bez żadnego ekwiwalentu. Umorzenie zobowiązania następuje na pewno – zgodnie z uzasadnieniem sądu – po stronie dłużnika osobistego. WSA w Rzeszowie uznał także, że zawarta ugoda doprowadziła do umorzenia zobowiązania wynikającego z umowy nabycia nieruchomości obciążonej hipoteką i w konsekwencji powstania przychodu po stronie spółki.

Przypadek ten potwierdza, jak ważne jest planowanie transakcji w zakresie nieruchomości. Nie znamy wszystkich szczegółów sprawy, ale podatnik pozostał bez nieruchomości, z kosztem zapłaconej części ceny za ich nabycie i dodatkowym zobowiązaniem podatkowym.

W sprawie chodziło o rozstrzygnięcie, czy sądowe przysądzenie należących do spółki lokali na rzecz innej osoby fizycznej skutkuje powstaniem u niej przychodu. A konkretnie – czy spółka powinna rozpoznać przychód z tytułu nieuregulowania przez nią zobowiązania z tytułu nabycia nieruchomości w dacie uprawomocnienia się postanowienia czy z tytułu sprzedaży lokali zgodnie z fakturą wystawioną przez komornika sądowego i informacją o kwocie, za jaką nabywca kupił lokal.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił