Wypowiedzenie zmieniające
Warto zwrócić uwagę, że również w przypadku rozwiązania umowy o pracę na skutek nieprzyjęcia przez pracownika wypowiedzenia zmieniającego znajdą zastosowanie przepisy odnoszące się do wypowiedzenia definitywnego, w tym również dotyczące odprawy. Jednak i tutaj warunkiem jest to, aby wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron stanowiły przyczyny niedotyczące pracownika.
Analizując zatem konieczność wypłaty pracownikowi odprawy, należy rozważyć, czy w danej sytuacji jedyną przyczyną zakończenia współpracy między pracownikiem i pracodawcą była okoliczność leżąca wyłącznie po stronie pracodawcy. Zgodnie z wyrokiem SN z 6 stycznia 2009 r. (II PK 108/08) nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że przyczyny wypowiedzenia zmieniającego (dotyczące pracodawcy i w tym wypadku wynikające ze zmian organizacyjnych w firmie, zmiany regulaminów wynagradzania oraz konieczności ujednolicenia umów o pracę wszystkich pracowników) można uznać jednocześnie za przyczyny wypowiedzenia definitywnego. Nie jest możliwe proste przeniesienie przyczyn z wypowiedzenia zmieniającego na wypowiedzenie definitywne.
W wyroku z 1 kwietnia 2015 r. (I PK 211/14) SN orzekł, że prawo do odprawy pieniężnej w przypadku rozwiązania stosunku pracy wskutek nieprzyjęcia przez pracownika warunków zaproponowanych mu w wypowiedzeniu zmieniającym przysługuje tylko takiej osobie, której stosunek pracy uległ rozwiązaniu wyłącznie z przyczyn jej niedotyczących. Jeśli więc w wypowiedzeniu zmieniającym pracodawca zaproponuje pracownikowi warunki pracy obiektywnie do przyjęcia (stanowisko odpowiadające kwalifikacjom podwładnego i adekwatne dla tego stanowiska wynagrodzenie), to odmowa przyjęcia takich warunków może być potraktowana jako współprzyczyna rozwiązania stosunku pracy. Powoduje to, że temu pracownikowi nie będzie przysługiwać odprawa pieniężna.
Obowiązek zwrotu
Pracownik, który został zwolniony z pracy, ma prawo odwołać się od wypowiedzenia do sądu pracy. Jednak kwestionując podaną mu przez pracodawcę przyczynę wypowiedzenia leżącą po stronie pracodawcy musi się liczyć z obowiązkiem zwrotu odprawy. Skoro bowiem nie godzi się z rozwiązaniem umowy o pracę z powodów podanych przez pracodawcę i przed sądem domaga się zasądzenia stosownego odszkodowania, powinien liczyć się z tym, że w przypadku przychylenia się przez sąd do podnoszonych przez niego żądań, powstanie obowiązek zwrotu wypłaconej odprawy.
Na takim stanowisku stanął także SN w wyroku z 5 października 2007 r. (II PK 9/07). Zgodnie z nim skutkiem ustalenia w toku procesu sądowego braku przyczyn niedotyczących pracownika, które uzasadniałyby wypowiedzenie umowy o pracę, musi być uznanie bezpodstawności wypłaty odprawy pieniężnej. Świadczenie to przysługuje tylko wówczas, gdy rozwiązanie umowy następuje właśnie z tych przyczyn.
Katarzyna Witkowska-Pertkiewicz, radca prawny w kancelarii Squire Patton Boggs Święcicki Krześniak