Gmina, podpisując z nauczycielem umowę w sprawie przekazania szkoły do prowadzenia, musi się liczyć z koniecznością wypłacenia mu odprawy. A to dlatego, że taki nauczyciel ma prawo odmówić przejścia do placówki, której organem prowadzącym się staje, ze wszystkimi konsekwencjami takiego oświadczenia. Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego w siedmioosobowym składzie.
Co mówią przepisy
Zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty szkoła może być placówką publiczną albo niepubliczną i może być prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego, inną osobę prawną lub osobę fizyczną. Jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, może przekazać w drodze umowy prowadzenie takiej szkoły – art. 5 ust. 5g ustawy.
W dalszych postanowieniach art. 5 ustawy o systemie oświaty ustawodawca szczegółowo uregulował kwestie dotyczące zasad przechodzenia nauczycieli do szkoły przejmowanej przez osobę fizyczną. Na samorząd nałożony został obowiązek powiadomienia, z odpowiednim wyprzedzeniem, pracowników o terminie przekazania szkoły, a także nowych warunkach pracy i płacy. Nauczycielom natomiast przysługuje prawo do złożenia oświadczenia o odmowie przejścia do szkoły przejmowanej przez osobę fizyczną (art. 5 ust. 5m ustawy). Złożenie tego oświadczenia tworzy fikcję prawną, umożliwiająca przyznanie nauczycielom, którzy nie zdecydują się na przejście do szkoły przejmowanej, prawa do odprawy.
Rozbieżne wyroki
A co w sytuacji, w której szkoła przekazuje małą szkołę do prowadzenia i na podstawie umów jednemu z pracujących w niej nauczycieli? Czy w takiej sytuacji ten może złożyć oświadczenie, odmówić przejścia do placówki, której organem prowadzącym się staje i nabyć prawo do odprawy? Na tak postawione pytanie można w orzecznictwie Sądu Najwyższego odnaleźć dwie przeciwstawne odpowiedzi.
W wyroku z 28 października 2014 r. SN uznał, że w takiej sytuacji odprawa nauczycielowi się należy (sygn. I PK 58/14). Natomiast w wyroku SN z 29 października 2014 r., który zapadł w identycznym stanie faktycznym, SN uznał, że odprawa nauczycielowi przejmującemu szkołę się nie należy, gdyż – jak wskazał skład orzekający – nauczyciel w takiej sytuacji w ogóle oświadczenia o odmowie przejścia do przejmowanej szkoły nie ma prawa złożyć (sygn. I PK 64/14).
