Co wchodzi w skład minimalnego wynagrodzenia za pracę

Urzędowe interpretacje powodują zaniżanie pensji osób opłacanych najniższymi stawkami. Bo każą uwzględniać w tych płacach dodatki nocne, co nie zawsze jest właściwe

Publikacja: 21.10.2009 07:15

Co wchodzi w skład minimalnego wynagrodzenia za pracę

Foto: Fotorzepa, MW Michał Walczak

[link=http://www.rp.pl/artykul/273942.html]Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 6 marca 2009 r. w sprawie minimalnego wynagrodzenia[/link], oraz [link=http://www.rp.pl/artykul/300973.html]stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 6 kwietnia 2009 r. (GPP-471-4560-25/09/PE/RP)[/link], stwierdzają jednoznacznie: dodatek za pracę w nocy wlicza się do minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Moim zdaniem stanowiska te – nawet jeśli nie są sprzeczne z prawem – trochę się z nim mijają. Przede wszystkim jednak dają pracodawcom przyzwolenie na obniżanie pensji podwładnym, którzy zarabiają minimalne pobory i którym często wyznaczamy godziny nadliczbowe.

Zacznijmy jednak od początku.

[srodtytul]Co przyjmujemy do podstawy[/srodtytul]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167521]Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.)[/link] gwarantuje każdemu zatrudnionemu na pełnym etacie minimum:

- 1276 zł brutto miesięcznie, a w przyszłym roku 1317 zł brutto,

- w pierwszym roku pracy 80 proc. pełnej pensji minimalnej, czyli odpowiednio 1020,80 zł i 1053,60 zł brutto miesięcznie.

Kwoty te pomniejszamy proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia danej osoby.

Wszelkie zapłaty za pracę ponad przypisany do zatrudnionego wymiar czasu pracy należą się zatem ponad przypisane do tego wymiaru minimalne wynagrodzenie (art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę).

Do minimalnego wynagrodzenia zaliczamy przysługujące podwładnemu składniki poborów i inne świadczenia ze stosunku pracy zakwalifikowane przez GUS, według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń, do osobowych, z wyjątkiem:

- nagrody jubileuszowej,

- odprawy pieniężnej w związku przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,

- wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.

[srodtytul]Trudne porównania[/srodtytul]

Sprawdzając, czy zatrudniony otrzymał za swoją pracę w miesiącu przynajmniej minimalną płacę, porównujemy składniki pensji faktycznie mu wypłacone w przeliczeniu na godzinę pracy z godzinową stawką wynikającą z minimalnego wynagrodzenia. W trakcie tych badań kierujemy się zatem ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i cytowanym „Zakresem składników wynagrodzeń”. Jeśli chodzi o dodatki za pracę w porze nocnej, to akty te nie są ze sobą zgodne, a sprzeczność ta polega na tym, że:

- „Zakres składników” każe ujmować dodatki nocne w podstawie wymiaru minimalnego wynagrodzenia, kwalifikując je do składników osobowych,

- ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę zapewnia minimalne wynagrodzenie na miesiąc za pracę na pełnym etacie, gdy tymczasem dla wielu osób praca w nocy to już nadliczbówki.

Wniosek z tego taki: dodatki nocne wchodzą w skład normalnej płacy należnej tylko pracującym w nocy, bo pracę o tej porze wykonują oni w ramach ich normalnego czasu pracy. Nie włączamy ich natomiast do minimalnego wynagrodzenia dla tych osób, dla których zadania nocne stanowiły jednocześnie godziny nadliczbowe.

Problem przedstawiamy na przykładach.

[srodtytul]Pracujący w nocy[/srodtytul]

Jest to podwładny, dla którego praca w porze nocnej to normalne godziny robocze w ramach kodeksowego wymiaru czasu pracy. Aby zachować ten status, musi – zgodnie z art. art. 151[sup]7[/sup] § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8A0B37DCAE7B181576168EE407D256B7?id=76037]kodeksu pracy [/link]– spełnić jedno z kryteriów:

- jego rozkład pracy przewiduje w każdej dobie przynajmniej trzy godziny robocze w porze nocnej,

- co najmniej 1/4 jego czasu pracy w okresie rozliczeniowym wypada w porze nocnej.

Pora nocna to z kolei osiem godzin między 21 a 7 następnego dnia, określone w regulaminie pracy firmy. Czas pracy pracującego w nocy, który wykonuje czynności szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym, nie może przekraczać ośmiu godzin dziennie. Listę takich czynności ustalamy w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli takiej nie mamy, to z przedstawicielstwem załogi i po zasięgnięciu opinii lekarza. Dłuższą pracę wolno też zlecać osobom zarządzającym zakładem w imieniu pracodawcy oraz w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia, zdrowia ludzkiego, mienia, środowiska albo w celu usunięcia awarii.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pani Barabara jest zatrudniona na pełny etat, ma status pracującego w nocy. Otrzymuje minimalne wynagrodzenie za pracę, w skład którego wchodzą:

– płaca podstawowa 900 zł,

– nagrody miesięczne w wysokości do 35 proc. pensji zasadniczej,

– kwotowy dodatek za wysługę lat 130 zł.

We wrześniu br. 1/4 swojego wymiaru czasu pracy (176 godzin wymiaru : 4 = 44 godziny) przepracowała w porze nocnej, w związku z czym przysługuje jej 63,80 zł dodatków.

(1276 zł : 176 godzin wymiaru we wrześniu) x 20 proc. = 1,45 zł

1,45 zł x 44 godziny = 63,80 zł

Z powodu licznych spóźnień do biura przełożony przyznał jej za wrzesień tylko 10-procentową nagrodę (90 zł).

Pracodawca musi zweryfikować, czy kobieta otrzymała w tym miesiącu przynajmniej pensję minimalną, a jeśli nie, uiścić jej wyrównanie. W tym celu składniki, jakie faktycznie jej wypłacił w tym miesiącu (zaliczane do płacy minimalnej na podstawie „Zakresu składników wynagrodzeń”), porównuje ze stawką minimalną. Do tych zaliczanych składników faktycznie wypłaconych należą w tym wypadku: pensja zasadnicza, nagroda, dodatek stażowy oraz dodatki za pracę w nocy (bo pani Barbara jest pracującą w nocy). Razem więc zatrudniona otrzymała we wrześniu 1183,80 zł (900 zł + 90 zł +130 zł + 63,80 zł). Przysługuje jej zatem 92,20 zł wyrównania.[/ramka]

[srodtytul]Pozostali zatrudnieni[/srodtytul]

Dodatków za pracę w nocy nie uwzględniamy natomiast w minimalnym wynagrodzeniu za pracę dla zatrudnionego, dla którego praca w nocy stanowiła jednocześnie nadgodziny. Dotyczy to zarówno pracujących w nocy, jak i innych. Za taką pracę należy się im normalne wynagrodzenie, dodatki z tytułu godzin nadliczbowych oraz dodatki z tytułu pory nocnej, a żadna z tych należności nie wchodzi w skład minimalnego wynagrodzenia. W przeciwnym razie, gdybyśmy składniki te przyjęli do podstawy wymiaru minimalnej płacy, zatrudniony nie dostałby wynagrodzenia za pracę ponadwymiarową, co jest niezgodne z kodeksem pracy.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pan Władysław jest pracującym w nocy, bo 1/4 jego wymiaru czasu pracy przypada na porę nocną. Jest zatrudniony za 3/4 etatu i gratyfikowany stawką 7,50 zł za roboczogodzinę. W październiku wypracuje sześć nadgodzin w porze nocnej, czyli gratyfikowanych stawką 100 proc. Jego rozliczenie finansowe w tym miesiącu wygląda tak:

[b]KROK 1.[/b]

Wynagradzamy pracę w nocy w ramach normalnego wymiaru.

- normalne wynagrodzenie mieści się już w stawce 7,50 zł za godzinę pracy w ramach normalnego wymiaru czasu pracy;

- dodatki nocne liczymy następująco: zatrudnienie na 3/4 etatu daje 132 godziny robocze w październiku 2009 r. [(176 godzin wymiaru x 3) : 4]. Skoro tak, to 1/4 jego wymiaru to 33 godziny, bo tyle godzin zatrudniony przepracuje w nocy. Wartość jednego dodatku nocnego w tym miesiącu to 1,45 zł [(1276 zł : 176 godzin wymiaru) x 20 proc.]. Dodatki nocne wynoszą zatem 47,85 zł (1,45 zł x 33 godziny).

[b]KROK 2.[/b]

Sprawdzamy, czy pan Władysław dostanie w październiku przynajmniej minimalne wynagrodzenie.

Do składników pensji faktycznie wypłaconych w październiku, które porównujemy ze stawkami minimalnymi, przyjmujemy jego pensję zasadniczą 7,50 zł za godzinę pracy oraz wymienione dodatki nocne 47,85 zł. Porównanie wygląda tak:

- składniki faktycznie uiszczone

(132 godziny faktycznej pracy x 7,50 stawki godzinowej) + 47,85 zł = 1037,85 zł

- przeliczone na godzinę pracy

1037,85 zł : 132 godziny = 7,86 zł

- stawka godzinowa w październiku ustalona od minimalnego wynagrodzenia

1276 zł : 176 godzin = 7,25 zł

Pan Władysław otrzyma w październiku płacę minimalną. Nie trzeba mu wypłacać wyrównania.

[b]KROK 3.[/b]

Liczymy wynagrodzenie normalne i dodatki za pracę w nocy w październiku będącą też nadgodzinami.

- normalne wynagrodzenie za sześć nadgodzin nocnych

7,50 zł stawki godzinowej x 6 nadgodzin = 45 zł

- dodatki nocne za sześć nadgodzin nocnych

(1,45 zł x 6) = 8,70 zł

- dodatki za nadgodziny nocne

7,50 zł stawki godzinowej x 6 nadgodzin = 45 zł

Wynagrodzenie pracownika za październik to 1136,55 zł (1037,85 zł + 98,70 zł).[/ramka]

[ramka][b]Składniki osobowe[/b]

Według „Zakresu składników wynagrodzeń”, obowiązującego od 2000 r. i zaktualizowanego w 2003 i 2005 r., osobowy charakter mają wynagrodzenia:

- zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej,

- dodatki za staż i inne, np. za szczególne właściwości pracy, kwalifikacje czy warunki pracy,

- premie oraz nagrody regulaminowe i uznaniowe,

- dodatkowe zapłaty za pracę wykonywaną w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, ale niewynikającą z zakresu czynności,

- za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, np. za dyżury, pełnienie pogotowia domowego,

- wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia,

- ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i inne,

- świadczenia o charakterze deputatowym w części nieopłaconej przez pracownika lub ich ekwiwalenty pieniężne, np. deputaty węglowe, energetyczne, środków spożywczych, a także ekwiwalenty za umundurowanie, jeśli obowiązek jego noszenia wynika z ustaw,

- świadczenia odszkodowawcze w związku ze skróceniem wypowiedzenia, dodatek wyrównawczy wypłacany pracownikom, których wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

[b]Osobowymi składnikami nie są natomiast:[/b]

- zasiłki chorobowe i macierzyńskie,

- świadczenia finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

- wypłaty z tytułu podróży służbowej,

- ryczałty pieniężne za używanie do celów służbowych samochodów lub innych środków lokomocji niebędących własnością pracodawcy,

- odprawy pieniężne, odszkodowania, rekompensaty lub inne świadczenia z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo restrukturyzacji zatrudnienia z przyczyn niedotyczących pracowników, określone ustawowo,

- odszkodowania wynikające z umów o zakazie konkurencji,

- wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy (w tym profilaktycznych posiłków i napojów) oraz dopuszczalnych ekwiwalentów pieniężnych za te świadczenia, a także ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej wykonywane przez pracowników i ekwiwalenty pieniężne za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego.[/ramka]

[ramka]Dodatki nocne wchodzą do minimalnej pensji pracujących w nocy i tylko za pracę w ramach normalnego wymiaru czasu pracy. Wyłączamy je z podstawy minimalnej pensji pracującym w nocy i innym podwładnym za pracę nocną stanowiącą jednocześnie nadgodziny. Za taką pracę muszą oni dostać osobną zapłatę.[/ramka]

[link=http://www.rp.pl/artykul/273942.html]Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 6 marca 2009 r. w sprawie minimalnego wynagrodzenia[/link], oraz [link=http://www.rp.pl/artykul/300973.html]stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 6 kwietnia 2009 r. (GPP-471-4560-25/09/PE/RP)[/link], stwierdzają jednoznacznie: dodatek za pracę w nocy wlicza się do minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Moim zdaniem stanowiska te – nawet jeśli nie są sprzeczne z prawem – trochę się z nim mijają. Przede wszystkim jednak dają pracodawcom przyzwolenie na obniżanie pensji podwładnym, którzy zarabiają minimalne pobory i którym często wyznaczamy godziny nadliczbowe.

Pozostało 94% artykułu
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił