Ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości podatnika jest jednym ze sposobów zabezpieczenia zobowiązań podatkowych. Otwarte pozostaje pytanie, czy ustanowienie takiej hipoteki wyklucza przedawnienie zobowiązania podatkowego. Problem ten był przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z 10 maja 2018 r. (II FSK 1060/16).
Czytaj także: Zmiany w zasadach ustanawiania hipoteki przymusowej
Wniosek o umorzenie zaległości
W stanie faktycznym badanym przez sąd podatnik (na którego nieruchomości ustanowiono hipotekę przymusową) zwrócił się do organu podatkowego o umorzenie zaległości w podatku od towarów i usług wraz z odsetkami za zwłokę. Naczelnik urzędu skarbowego odmówił jednak umorzenia zaległości podatkowych, a dyrektor izby skarbowej utrzymał tę decyzję w mocy. Rozpoznając skargę podatnika sąd I instancji uznał, że przed rozpoznaniem wniosku podatnika o umorzenie zobowiązania podatkowego organ powinien zbadać czy doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego, tzn. ustalić jakie czynności były podejmowane w postępowaniach egzekucyjnych i czy doprowadziły one np. do przerwania lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia. W przypadku ustalenia, że zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia, postępowanie powinno zostać umorzone.
Z tych względów zaskarżona decyzja został uchylona przez sąd I instancji, który uznał, iż mimo tego, że hipoteka przymusowa została ustanowiona przed upływem terminu przedawnienia spornych zobowiązań w zakresie podatku od towarów i usług, to jednak zaskarżoną decyzję należy uchylić z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 października 2013 r. (SK 40/12) i wynikającą z niego pro konstytucyjną wykładnię art. 70 § 8 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) >patrz ramka.
Czytaj także: Więcej czasu na wygaśnięcie hipoteki