W sierpniu 2013 r. do kodeksu pracy zostały wprowadzone dwie istotne zmiany. Rozszerzono możliwość wydłużania okresów rozliczeniowych czasu pracy do 12 miesięcy oraz dodano nową instytucję – ruchomy czas pracy. Celem tych zmian było zracjonalizowanie organizacji czasu pracy, zwiększenie konkurencyjności firm oraz zachowanie dotychczasowych i tworzenie nowych miejsc pracy. Rozwiązania te miały także ułatwić pracownikom pogodzenie życia zawodowego z osobistym oraz zwiększyć znaczenie porozumień zawieranych przez pracodawców z reprezentantami pracowników.
Zespół prawa pracy kancelarii CMS zweryfikował, jakie jest praktyczne znaczenie tych zmian. Dokonał również oceny zaproponowanych rozwiązań z punktu widzenia praktyki na podstawie ankiety przeprowadzonej w grudniu 2014 r. wśród polskich przedsiębiorstw, w tym członków Amerykańskiej Izby Handlowej. Ankietowani wskazywali też, które przepisy dotyczące czasu pracy sprawiają im najwięcej problemów w praktyce i co chcieliby zmienić. W badaniu brały udział 52 firmy. W przypadku 38 z nich odpowiedzi udzielili dyrektorzy lub pracownicy działów zasobów ludzkich, działów prawnych, administracyjnych lub członkowie zarządu. Poniżej prezentujemy wyniki tego badania.
Dwanaście miesięcy to może być zbyt długo
Roczny okres rozliczeniowy może wprowadzić w zasadzie każdy pracodawca, powołując się na przyczyny obiektywne, techniczne lub dotyczące organizacji pracy. Musi jednak uzyskać na to zgodę reprezentantów załogi.
Im dłuższy okres rozliczeniowy, tym elastyczniej można zaplanować czas pracy. Dotyczy to szczególnie przedsiębiorstw opartych na sezonowości. Wydłużenie okresu rozliczeniowego pozwala zredukować wypłatę wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach przez udzielanie czasu wolnego poza sezonem, gdy zapotrzebowanie na pracę jest mniejsze.
Nowelizacja k.p. pozwoliła na wydłużenie okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy wszystkim pracodawcom niezależnie od branży, liczby zatrudnionych czy ich kondycji finansowej. Wcześniej krąg uprawnionych do tego firm był bardzo ograniczony przez przepisy k.p. czy tzw. ustawę antykryzysową. Obecnie warunkiem stosowania tak długiego okresu rozliczeniowego jest wystąpienie u pracodawcy przyczyn „obiektywnych lub technicznych lub dotyczących organizacji pracy". Sformułowanie to jest na tyle ogólne, że sporo zakładów mogłoby z tego rozwiązania skorzystać. Jednak na wydłużenie okresu rozliczeniowego muszą się również zgodzić reprezentanci pracowników. Są to związki zawodowe lub przedstawiciele pracowników wyłonieni przez nich w tym celu.
