VAT od aportu do spółki zależnej

To, że pracownicy realizują te same obowiązki przed zawarciem umowy dzierżawy i w momencie dokonywania wkładu, potwierdza, a nie zaprzecza, że mamy do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa umożliwiającą prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej.

Aktualizacja: 17.01.2018 06:54 Publikacja: 17.01.2018 01:00

VAT od aportu do spółki zależnej

Foto: Fotolia.com

We wniosku o interpretację spółka zapytała czy opisany przez nią zespół składników materialnych i niematerialnych, planowany jako aport do spółki zależnej, jest zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa (ZCP) w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT i czy transakcja nie podlega opodatkowaniu VAT. Sama uważała, że zespół składników materialnych i niematerialnych, składający się na wydział konstrukcji oraz wydział obróbki mechanicznej (tj. wydziały produkcyjne), to ZCP, a ona nie musi od tej transakcji rozliczać VAT.

Innego zdania był fiskus. Zauważył, że art. 2 pkt 27e ustawy o VAT określa pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Zgodnie z jego treścią, warunkiem niezbędnym jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych). Urzędnicy uznali, że opisana przez spółkę transakcja nie stanowi ZCP, a jedynie składniki majątku przedsiębiorstwa. Nie można tu bowiem wykazać odrębności finansowej przedmiotu planowanego aportu do spółki zależnej. Fiskus podkreślił m.in., że przyjęty przez spółkę sposób prowadzenia rachunkowości nie przyporządkowuje osiąganych przychodów do danego wydziału. Ponadto, wydziały produkcyjne nie posiadają własnych środków finansowych oraz rachunków bankowych, a planowane wyodrębnienie nie będzie obejmowało pracowników niezbędnych do prowadzenia działalności w wydziałach produkcyjnych. Pracownicy ci zostali bowiem „wyodrębnieni" ze struktury tych wydziałów już wcześniej i świadczą pracę na rzecz spółki zależnej.

Spółka zaskarżyła interpretacje i wygrała. Najpierw rację przyznał jej WSA w Gliwicach. Ostatecznie stanowisko korzystne dla podatniczki potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. NSA podkreślił, że wskazane w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT cechy ZCP, takie jak wyodrębnienie organizacyjne, finansowe i funkcjonalne (rozumiane jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych) składają się na akcentowaną w orzecznictwie TSUE zdolność majątku lub jego części do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej. Istotnym elementem decydującym o wyłączeniu transakcji z zakresu VAT jest traktowane nabywcy „jako następcy prawnego przekazującego majątek". Przy czym TSUE wywodzi konieczność, aby zbywany majątek lub jego część (przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część według ustawy o podatku od towarów i usług) składały się właśnie na całość zdolną do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej. Oczywiste jest, że „przedsiębiorstwo", rozumiane jako całość majątku, zdolne jest do prowadzenia takiej działalności.

Jak tłumaczył NSA, zdefiniowanie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jako części majątku zdolnej spełniać określone zadania, ma zapobiegać opodatkowaniu VAT tej części majątku, której można przypisać cechę posiadaną przez przedsiębiorstwo, tj. zdolność do realizacji określonych zadań gospodarczych. Opodatkowane pozostają czynności zbycia „pojedynczych" (niepowiązanych w całość) składników majątkowych przedsiębiorstwa.

Okoliczność, że zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzy zespół składników majątkowych zdolny do prowadzenia niezależnej (samodzielnej) działalności gospodarczej należy rozumieć w ten sposób, że w kształcie, w jakim jest on zbywany, może on wykonywać określone zadania gospodarcze. Realizacja tych zadań możliwa jest z wykorzystaniem tego określonego zespołu składników majątkowych, nie zaś dopiero w połączeniu z innymi składnikami majątkowymi czy z przedsiębiorstwem nabywcy.

Odnosząc się do zarzutów fiskusa dotyczących pracowników NSA zgodził się, że nigdy nie mogą oni być oczywiście przedmiotem aportu. W spornej sprawie pracownicy zatrudnieni przy produkcji cały czas pracowali przy obsłudze tych samych maszyn i urządzeń. Okoliczność, że na skutek zawartej wcześniej umowy dzierżawy pracodawcą stała się spółka zależna, nie zmienia tej oceny. Należy bowiem uwzględnić przede wszystkim aspekt ekonomiczny, a nie stosunki prawne wynikające z krajowych regulacji z zakresu prawa pracy. Skoro pracownicy realizowali te same obowiązki zarówno przed zawarciem umowy dzierżawy, jak i w momencie aportu, to mamy do czynienia z ZCP, umożliwiającą prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej.

Jeśli chodzi o samodzielność finansową NSA podkreślił, że przychody osiągają tylko wydziały produkcyjne, które są przedmiotem aportu. Ponadto zakład przyporządkowuje koszty funkcjonowania do każdego z wydziałów. Wskazane we wniosku wyodrębnienie finansowe jest wystarczające w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT. Nie ma także obowiązku posiadania odrębnych rachunków bankowych i własnych środków finansowych.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 listopada 2017 r. (I FSK 327/16).

Komentarz eksperta

Andrzej Kapczuk, doradca podatkowy, wspólnik w Kancelarii Thedy & Partners

Komentowana sprawa dotyczyła specyficznego i skomplikowanego stanu faktycznego i można uznać, że wyrok ma charakter kazuistyczny. To oznacza, że nie można z niego wywodzić zbyt daleko idących wniosków dla innych spraw. Również NSA podkreślił, że jest to sprawa interpretacyjna, wobec tego wiele zależy od prawidłowości przedstawienia stanu faktycznego przez wnioskodawcę. Sąd zwrócił uwagę na ryzyko przedstawienia niepełnego lub błędnego opisu sprawy w takim przypadku.

Jednak w wyroku tym można zauważyć kilka wskazówek ogólnych, o których warto wspomnieć.

Przede wszystkim w omawianej sprawie nie było żadnej polemiki między stronami jeśli chodzi o stan faktyczny. Strony zgodziły się również co do tego, jak należy czytać przepisy. Wyraźnie podkreślono, że przepisy krajowe są co do zasady zbieżne z regulacjami unijnymi, a także z orzecznictwem TSUE. Jedynym niuansem – na który zwrócił uwagę NSA – jest fakt, że w polskich przepisach dla celów VAT przy prowadzeniu działalności gospodarczej akcentuje się warunek samodzielności, a w przepisach wspólnotowych bardziej chodzi o niezależność.

Kolejnym elementem – na który zwróciły uwagę WSA i NSA – jest ten, z którego wynika, że dla celów uznania składników przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część nie jest konieczne spełnienie absolutnie i bezwarunkowo wszystkich warunków wymienionych w ustawie łącznie. Kluczowy jest aspekt możliwości niezależnego prowadzenia działalności gospodarczej za pomocą przenoszonych składników.

W wyroku podkreślono jeszcze jedną ważną rzecz, a mianowicie, że dla celów VAT i definiowania różnych pojęć na potrzeby tego podatku – w tym zorganizowanej części przedsiębiorstwa – nie są istotne elementy prawne (np. rodzaj umowy czy jej typ). Ważne są elementy ekonomiczne, a zatem jak dana działalność funkcjonuje na rynku.

Warto też podkreślić, że wnioski wyciągnięte przez NSA były zasadniczo tożsame z tymi, które przedstawił WSA.

We wniosku o interpretację spółka zapytała czy opisany przez nią zespół składników materialnych i niematerialnych, planowany jako aport do spółki zależnej, jest zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa (ZCP) w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT i czy transakcja nie podlega opodatkowaniu VAT. Sama uważała, że zespół składników materialnych i niematerialnych, składający się na wydział konstrukcji oraz wydział obróbki mechanicznej (tj. wydziały produkcyjne), to ZCP, a ona nie musi od tej transakcji rozliczać VAT.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP