Uzyskana przez wspólników od spółki zapłata z tytułu umorzenia udziałów kwalifikowana jest do przychodów z kapitałów pieniężnych (w przypadku osób fizycznych) lub przychodów z zysków kapitałowych (w przypadku osób prawnych). Z tym, że w razie umorzenia dobrowolnego – za datę powstania przychodu (z tytułu odpłatnego zbycia udziałów) uznaje się dzień przeniesienia na nabywcę (spółkę) własności udziałów, na podstawie zawartej umowy ich sprzedaży (art. 17 ust. 1ab pkt 1 w zw. z ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT; art. 12 ust. 3 i 3a oraz art. 14 ust. 1 w zw. z art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT), natomiast w sytuacji umorzenia przymusowego lub warunkowego, przychód (z tytułu udziału w zyskach osób prawnych) powstanie w dacie faktycznie uzyskanego przez wspólnika wynagrodzenia (art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy o PIT; art. 7b ust. 1 pkt 1 lit.b ustawy o CIT).
Formalności po stronie wspólnika...
W przypadku umorzenia dobrowolnego, obowiązek rozliczenia podatku dochodowego z tytułu sprzedaży udziałów na rzecz spółki (obliczenie i wpłata do urzędu skarbowego – we właściwym terminie – podatku oraz złożenie rocznego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu lub poniesionej straty na formularzu PIT-38/CIT-8) ciąży na wspólnikach. Spółka przesyła jedynie wspólnikowi, będącemu osobą fizyczną oraz właściwemu urzędowi skarbowemu – informację na druku PIT-8C, służącą do wypełnienia zeznania PIT-38. Pamiętać przy tym trzeba, że opodatkowaniu odpłatnego zbycia udziałów podlega dochód, stanowiący różnicę między przychodami (kwotami) uzyskanymi z tytułu odpłatnego zbycia udziałów, a kosztami ich uzyskania (ustalanymi w zależności od tego, czy zbywane udziały zostały objęte w zamian za wkład pieniężny, czy niepieniężny oraz czy zbywane udziały stanowiły część kapitału zakładowego jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną). Dochodu tego – w przypadku osób fizycznych – nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) lub podatkiem liniowym, chyba że odpłatne zbycie udziałów następuje w ramach wykonywanej działalności gospodarczej (art. 30b ust. 1, ust. 2 pkt 4 i pkt 6, ust. 4 i 5 ustawy o PIT; art. 19 ust. 1 i art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT).
Uwaga! W przypadku udziałów objętych (nabytych) w zamian za wkład pieniężny, kosztem podatkowym są wydatki na objęcie udziałów w dacie ich odpłatnego zbycia (art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT; art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT). W razie objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny, koszt podatkowy na dzień zbycia tych udziałów ustalany jest w wysokości (art. 22 ust. 1f ustawy o PIT; art. 15 ust. 1k pkt 1 i 2 ustawy o CIT):
? wkładu określonego w umowie spółki, a jeżeli jego wartość jest niższa od wartości rynkowej lub nie została ona określona w umowie, wówczas pod uwagę brana jest wartość rynkowa wkładu określona na dzień przeniesienia własności przedmiotu wkładu niepieniężnego (jeżeli zbywane udziały zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci, niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część),
? przyjętej dla celów podatkowych wartości składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikającej z ksiąg (ewidencji) rachunkowych, umożliwiających ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, określonej na dzień objęcia udziałów, nie wyższej jednak niż wartość tych udziałów z dnia ich objęcia, określona zgodnie z punktem poprzednim.
Przekształcenie, wymiana, spadek
W przypadku odpłatnego zbycia udziałów spółki z o.o. powstałej z przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, koszt uzyskania przychodów ustala się na dzień zbycia tych udziałów w wysokości przyjętej dla celów podatkowych wartości składników majątku, wynikającej z ksiąg i ewidencji rachunkowych oraz wykazu składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej, określonej na dzień objęcia tych udziałów, nie wyższej jednak niż ich wartość z dnia objęcia, określona w wartości umownej wkładu lub w jego wartości rynkowej (art. 22 ust. 1ł ustawy o PIT).
