To sedno środowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, że jest zgodny z konstytucją art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym w zakresie, w jakim dopuszcza wydawanie przepisów porządkowych tylko w kwestiach nieuregulowanych w odrębnych przepisach.
O zbadane tego przepisu ograniczającego kompetencje gmin wystąpiła Rada Miejska Leszna, która we wrześniu 2015 r. uchwaliła zakaz obrotu na terenie gminy tzw. dopalaczami pod pozorem prowadzenia działalności gospodarczej. Za jej złamanie groziła kara grzywny, jak za wykroczenie.
Wojewoda wielkopolski tzw. rozstrzygnięciem nadzorczym uchwałę jednak uchylił, wskazując, że radni podjęli ja z przekroczeniem posiadanych kompetencji.
Artykuł 40 ust. 3 i 4 ustawy o samorządzie gminnym przewiduje, że w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. I te przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszanie karę grzywny wymierzaną na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach.
Według wojewody rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, tylko gdy danej materii nie uregulowano w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, i byłoby to niezbędne dla wykonywania zadań gminy. Tymczasem kwestie, o które chodziło miastu, reguluje ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, stanowiąc w art. 52a, że kto wbrew przepisom ustawy wytwarza lub wprowadza do obrotu tzw. środek zastępczy, podlega karze pieniężnej od 20 tys. zł do 1 mln zł, którą wymierza państwowy inspektor sanitarny.
