Ostatni dzwonek na dochodzenie roszczeń z tytułu nadpłaconych opłat interchange

W lutym 2020 r. na łamach Rzeczpospolitej pisaliśmy o pozwach złożonych przez prawników z kancelarii Maruta Wachta sp. j. przeciwko organizacjom kartowym o odszkodowanie z tytułu naruszenia prawa konkurencji. Zarzucane naruszenie prawa konkurencji dotyczyło porozumienia organizacji kartowych i polskich banków dotyczącego wspólnego ustalania sztywnej, niepodlegającej żadnej negocjacji opłaty interchange od każdej transakcji handlowej, za którą płatność dokonuje się kartą VISA lub MasterCard.

Publikacja: 30.04.2020 19:03

Ostatni dzwonek na dochodzenie roszczeń z tytułu nadpłaconych opłat interchange

Foto: Adobe Stock

Zmiana okoliczności

Do dnia wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach, art. 442

1

§ 1 kodeksu cywilnego dotyczący przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (w tym związanym z czynem nieuczciwej konkurencji) wskazywał, że roszczenie takie ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę). Wprowadzając w życie Ustawę o Roszczeniach dodano postanowienie, zgodnie z którym ww. trzyletni bieg okresu przedawnienia zależy od wiedzy poszkodowanego o szkodzie i osobie obowiązanej do naprawienia szkody lub o potencjalnej możliwości dowiedzenia się o ww. okolicznościach (kiedy poszkodowany przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia). W praktyce istotnym stało się zatem nie tylko to, kiedy poszkodowany faktycznie uzyskał wiedzę, pozwalającą mu na ustalenie poniesienia szkody i ustalenie osoby, która za tę szkodę odpowiada, ale także to, kiedy mógł taką wiedzę pozyskać. Ustawodawca zatem zmienił nacisk ww. przesłanek ustalenia początku biegu terminu przedawnienia - z okoliczności stricte subiektywnych (kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie), na okoliczności częściowo obiektywne (kiedy przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć).

Czytaj także: Prawnicy kancelarii Maruta Wachta Sp. J. złożyli pozwy w imieniu firm przeciwko MasterCard i VISA

Jednak wprowadzając taką zmianę, należało mieć na uwadze fakt, że dla części roszczeń tak wprowadzona zmiana może spowodować znaczne skrócenie terminu, od którego należy liczyć przedawnienia roszczenia. Możliwe były bowiem sytuacje, w których poszkodowany choć nie wiedział jeszcze o poniesionej szkodzie, to przy dochowaniu należytej staranności – powinien taką wiedzę posiadać. Wówczas, stosując nową regulację wprowadzone przez Ustawę o Roszczeniach, początek biegu terminu przedawnienia jego roszczenia rozpoczynałby się wczesnej, niż na dotychczasowych zasadach. W konsekwencji także termin przedawnienia upływałby wcześniej, aniżeli na zasadach dotychczasowych, co w skrajnych przypadkach mogło prowadzić do sytuacji, w których przez wprowadzone zmiany art. 442

1

§ 1 kodeksu cywilnego – roszczenie w dniu wejście w życie Ustawy o Roszczeniach okazywałoby się już przedawnione.

Aby zatem nie pozbawić poszkodowanych praw do dochodzenia swoich roszczeń, przez wprowadzenie tak istotnej zmiany sposobu liczenia początku biegu przedawnienia, ustawodawca przewidział odpowiednie rozwiązanie w przepisach przejściowych Ustawy o Roszczeniach.

Więcej czasu

W Ustawie o Roszczeniach, w przepisach przejściowych uregulowano kwestię, co z roszczeniami, które powstały przed dniem wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach, nie uległy jeszcze przedawnieniu do dnia wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach, ale na jej podstawie (na podstawie wprowadzanych w niej zmian) mogłyby ulec przedawnieniu (gdyż jak wyjaśniliśmy wcześniej – dla ustalenia początku biegu przedawnienia ważny jest termin, w którym poszkodowany mógł dowiedzieć się o szkodzie, a nie tylko jego wiedza o tym fakcie).

Przepis przejściowy stanowi, że do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, powstałych przed dniem wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się przepis art. 442

1

§ 1 kodeksu cywilnego w brzmieniu nadanym Ustawą o Roszczeniach, z tym że jeżeli trzyletni termin przedawnienia rozpocząłby bieg przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, termin ten rozpoczyna bieg w dniu jej wejścia w życie. Wprowadzono zatem furtkę dla tych poszkodowanych, którzy do dnia wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach nie wiedzieli o szkodzie lub o osobie odpowiedzialnej za jej naprawienie, ale przy zachowaniu należytej staranności powinni mieć o niej wiedzę. Dla takich podmiotów początek biegu trzyletniego terminu przedawnienia rozpoczyna bieg w dniu wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach, tj. z dniem 27 czerwca 2017 r.

Zmiana początku biegu terminu przedawnienia i jego przesunięcie o 3 lata od dnia wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach oznacza, że termin przedawnienia takich roszczeń upływa ostatecznie w dniu 27 czerwca 2020 r.

Wkrótce się przedawnią

Zarzucane naruszenie prawa konkurencji stanowiące podstawę roszczenia o nadpłacone opłaty interchange lub ustalenie osoby odpowiedzialnej za wyrządzenie szkody - w przeważającej liczbie przypadków - nie były poszkodowanym znane. Poszkodowani (tj. akceptanci, którzy przyjmowali od swoich klientów płatność kartami za zapłatę należnego im wynagrodzenia i w konsekwencji obowiązani byli uiszczań opłaty interchange o zawyżonych poziomach) nie posiadali i część do dziś nie posiada pełnej wiedzy m.in. o tym, kto ustalał tak zawyżone stawki opłat interchange (czy były to organizacje kartowe, banki a może zbiorczo obie te grupy podmiotów) i czy ustalenie ww. stawek było bezprawne a w konsekwencji, czy akceptanci ponieśli w tym zakresie szkodę.

Jednak biorąc pod uwagę konieczność analizy przesłanek początku biegu terminu przedawnienia zależnych nie tylko od wiedzy, ale także od należytej staranności poszkodowanych prowadzącej do możliwości ustalenia okoliczności związanych ze szkodą i osobą odpowiedzialną za wyrządzenie szkody – terminy przedawnienia roszczeń o nadpłacone opłaty interchange wkrótce mogą się zakończyć i uniemożliwić skuteczne dochodzenie roszczeń z tego tytułu. Terminem granicznym na złożenie pozwu jest 27 czerwca 2020 r.

Warto się wiec zastanowić, czy w dobie spowolnienia gospodarki i negatywnych projekcji rynkowych, nie warto byłoby sięgnąć pamięcią wstecz, do umów z agentami rozliczeniowymi w latach 2010-2014, sprawdzenie jak wysokie stawki opłat interchange (lub zbiorczo – prowizji) opłacali akceptanci i czy były one wyższe aniżeli 0,2% dla kart debetowych i 0,3% dla kart kredytowych. Zaszłe zdarzenia mogą bowiem obecnie okazać się podstawą do dochodzenia znaczących dla spółek roszczeń. Trzeba tylko zdążyć przed 27 czerwca 2020 r.

- Ewa Podogrodzka – adwokat, senior associate w kancelarii Maruta Wachta sp.j.

Zmiana okoliczności

Do dnia wejścia w życie Ustawy o Roszczeniach, art. 442

Pozostało 99% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego