Biznesowej porażki podatek nie osłodzi - NSA o przymusowym umorzeniu obligacji

Podatnik, który stracił przez to, że obligacje banku objętego przymusową restrukturyzacją zostały umorzone bezpłatnie, nie rozliczy też nic w koszty.

Publikacja: 15.09.2022 08:16

Biznesowej porażki podatek nie osłodzi - NSA o przymusowym umorzeniu obligacji

Foto: Adobe Stock

Tak wynika ze środowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, który potwierdza stanowisko niekorzystne dla podatników „poszkodowanych” przymusowym umorzeniem obligacji.

Wymuszona strata

Sprawa dotyczyła podatniczki, która padła ofiarą przymusowej restrukturyzacji jednego z polskich banków. We wniosku o interpretację tłumaczyła, że w 2019 r. została obdarowana jego obligacjami o równowartości miliona złotych. Część z nich została wniesiona do spółki, a pozostała przymusowo, tj. bez wypłaty wynagrodzenia, umorzona decyzją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG). Miało to związek z wszczęciem przymusowej restrukturyzacji banku. Kobieta zapytała, czy ma prawo rozliczyć stratę powstałą w wyniku tego przymusowego umorzenia. Sama była przekonana, że kosztem powinna być kwota, jaką darczyńca wydał na nabycie obligacji.

Czytaj więcej

Rozliczenie straty z tytułu umorzenia obligacji banku

Fiskus tego stanowiska nie potwierdził. Zauważył, że w sprawie nie doszło do realizacji roszczeń obligatariusza. Podatniczka nie dokonała też odpłatnego zbycia obligacji. W konsekwencji nie uzyskała z nich żadnych przychodów, bo zostały nieodpłatnie umorzone. W ocenie fiskusa ustawodawca nie przewidział możliwości rozliczenia takiej „straty” jako kosztu, zwłaszcza w art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT.

Fiskus tłumaczył, że „negatywne konsekwencje” przymusowego umorzenia obligacji bez wynagrodzenia mają dla podatniczki głównie wymiar ekonomiczny, ale nie podatkowy. A celem prawa podatkowego nie jest niwelowanie niekorzystnych skutków wszelkich ryzyk gospodarczych. Niemniej podkreślił, że samo nieodpłatne umorzenie obligacji nie wywołuje jakichkolwiek skutków podatkowych, nie jest źródłem przychodu ani powstania obowiązku w PIT. Kobieta zaskarżyła interpretację, ale przegrała. Najpierw racji nie przyznał jej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach.

Analogii nie będzie

Ostatecznie na rozliczenie kosztów przez analogię z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT zgody nie dał też NSA. Jego zdaniem w razie umorzenia obligacji w wyniku przymusowej restrukturyzacji banków nie dochodzi do żadnej z czynności, które są objęte ustawą o PIT. Ta mówi bowiem, że taki obowiązek powstaje w przypadku odpłatnego zbycia, czyli transakcji między dwiema osobami i za odpłatnością. A podatniczka żadnych pieniędzy nie otrzymała.

Sąd zgodził się, że skarżąca jest w pewien sposób pokrzywdzona, bo ani nie uzyskała dochodów z obligacji, ani nie odzyska poniesionych na ich zakup kosztów. Jak jednak tłumaczyła sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, nie każda czynność, decyzja biznesowa o inwestycji kapitałowej podatnika muszą być zrównoważone czy w pełni zrekompensowane przez prawo podatkowe. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: II FSK 402/22

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Robert Krasnodębski, radca prawny, doradca podatkowy, partner w kancelarii Rymarz Zdort

Strata jest rachunkowym efektem porównania uzyskanych przez podatnika przychodów oraz związanych z nimi kosztów, w danym okresie rozliczeniowym, z określonego źródła. I sąd musiał rozstrzygnąć, czy brak przychodów na skutek przymusowego umorzenia obligacji nie stoi na przeszkodzie rozpoznaniu straty, efektywnie w wysokości poniesionych kosztów. Odpowiedź na to pytanie okazała się negatywna, bo w ocenie sądu ustawa o PIT na to nie pozwala. Odwoływanie się do analogii, gdy podatnik dokonuje zbycia papierów wartościowych, słusznie nie znalazło uznania. Dopuszczenie do wnioskowania per analogiam z jednej strony niesie bowiem ryzyko zastępowania przez interpretatora ustawodawcy podatkowego, z drugiej zaś – teoretycznie zakładając dopuszczalność stosowania tej metody na „korzyść” podatnika – otwiera pole do dyskusji, co w danej sytuacji jest tą korzyścią.



Tak wynika ze środowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, który potwierdza stanowisko niekorzystne dla podatników „poszkodowanych” przymusowym umorzeniem obligacji.

Wymuszona strata

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP