Aport wierzytelności, a koszty uzyskania przychodów

Podmiot, który wnosi wierzytelność własną jako wkład niepieniężny do spółki kapitałowej, nie ma prawa pomniejszyć przychodów o jej wartość nominalną. Przepisy w tym zakresie zostały nieco zmodyfikowane, ale skutki zmiany są niejasne.

Publikacja: 20.04.2015 02:00

Aport wierzytelności, a koszty uzyskania przychodów

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

WSA w Warszawie w wyroku z 24 marca 2015 r. (III SA/Wa 2157/14) potwierdził, że w przypadku wniesienia wierzytelności własnej jako wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej, podmiot wnoszący aport nie ma prawa do ujęcia w ciężar kosztów podatkowych wartości nominalnej wnoszonej wierzytelności.

Powód? W przypadku wniesienia wierzytelności tytułem wkładu niepieniężnego zastosowanie ma art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT, zgodnie z którym (w brzmieniu obowiązującym do końca 2014 r.) kosztem uzyskania przychodu jest wartość faktycznie poniesionych, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, wydatków na nabycie takiego aportowanego składnika majątku. Skoro wierzytelności własne nie zostały nabyte, to nie ma możliwości ujęcia ich wartości nominalnej w kosztach w związku z ich aportem.

Stan faktyczny

Stroną omawianego sporu z fiskusem była spółka kapitałowa, która – jako komplementariusz w spółce komandytowej – wystąpiła o potwierdzenie skutków podatkowych objęcia przez tę spółkę komandytową udziałów w spółce z o.o.

Rozważano przeprowadzenie tej transakcji poprzez wniesienie do spółki z o.o. wkładu niepieniężnego w postaci wierzytelności własnej spółki komandytowej (chodziło o wierzytelność z tytułu sprzedaży nieruchomości w kwocie brutto) w zamian za udziały. Spółce chodziło o potwierdzenie, że w rozważanej sytuacji będzie ona miała prawo do ujęcia w ciężar kosztów podatkowych (proporcjonalnie do jej udziału w zyskach spółki komandytowej) wartości nominalnej (tj. wartości brutto) aportowanej wierzytelności własnej.

Zdaniem spółki koszty podatkowe w takiej sytuacji powinny być określane analogicznie jak w przypadku odpłatnego zbycia wierzytelności własnej (tzn. – zgodnie z orzecznictwem – co do zasady w wartości nominalnej wierzytelności). Co więcej, zdaniem spółki nie ma również racjonalnych podstaw do rozróżniania skutków podatkowych wniesienia aportem wierzytelności własnej i wierzytelności nabytej. W przypadku tej ostatniej kosztem podatkowym są wydatki poniesione na jej nabycie (art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym do końca 2014 r.).

Istota sporu

Fiskus nie zgodził się ze stanowiskiem spółki odnośnie do sposobu określenia kosztów podatkowych w przypadku wniesienia aportem wierzytelności własnej.

Organ wskazał, że w analizowanej kwestii powinien mieć zastosowanie art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT (w brzmieniu obowiązującym do końca 2014 r.) określający zasady ustalania kosztów podatkowych w sytuacji wniesienia aportem wkładu niepieniężnego (w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część) zawierającego składniki inne niż środki trwałe, wartości niematerialne i prawne lub udziały. Przepis ten ustalał koszty uzyskania przychodu jako wartość faktycznie poniesionych, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, wydatków na nabycie takiego aportowanego składnika majątku.

Organ podatkowy stwierdził, że skoro spółka komandytowa nie poniosła wydatków na nabycie wierzytelności własnej (wierzytelność ta została niejako wytworzona we własnym zakresie poprzez transakcję sprzedaży nieruchomości), to nie ma możliwości rozpoznania – na podstawie wskazanego przepisu – jakichkolwiek kosztów na analizowanej transakcji (innych niż wydatki związane z objęciem udziałów). W szczególności spółka nie będzie mogła ująć w kosztach wartości nominalnej wierzytelności w kwocie proporcjonalnej do udziału wnioskodawcy w zyskach spółki komandytowej.

Co na to sąd

WSA w Warszawie w uzasadnieniu ustnym podzielił stanowisko fiskusa, powołując się na literalną wykładnię art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym do końca 2014 r., który nie dawał możliwości ujmowania w ciężar kosztów podatkowych wartości wierzytelności własnej, tzn. takiej, która nie została uprzednio nabyta przez podatnika, w przypadku jej wniesienia tytułem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej. Nie można bowiem wskazać kosztów nabycia takiej wierzytelności, a tylko koszty nabycia mogły pomniejszać przychód wygenerowany na wniesieniu wierzytelności do spółki kapitałowej.

Zdaniem autorki

Agnieszka Sułkowska, doradca podatkowy Crido Taxand

Kwestia możliwości rozpoznania kosztów podatkowych na transakcji wniesienia aportem do spółki kapitałowej wierzytelności własnej od dawna była przedmiotem licznych kontrowersji.

Kością niezgody było w tym kontekście literalne brzmienie art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT, który dawał możliwość ujęcia w ciężar kosztów podatkowych ceny nabycia takiego wnoszonego aportem składnika majątku. W przypadku wierzytelności własnej nie mamy do czynienia z ceną jej nabycia (wierzytelność ta jest bowiem w pewnym sensie „wytwarzana" we własnym zakresie przez podatnika). Nie było więc formalnej podstawy rozpoznania jakichkolwiek kosztów na aporcie takiej wierzytelności. Oczywiście poza wydatkami związanymi z samym objęciem udziałów.

Negatywne stanowiska praktyki w tym zakresie spowodowały, że aport wierzytelności własnej nie był uważany za korzystną formę konwersji długu na kapitał zakładowy (tzn. zamiany wierzytelności wobec spółki na jej udziały). Podmiot wnoszący aport (wierzyciel spółki) był bowiem z jednej strony zobowiązany do rozpoznania przychodu w wartości nominalnej udziałów obejmowanych w spółce), z drugiej natomiast nie miał możliwości pomniejszenia tego przychodu o koszty odpowiadające wartości aportowanej wierzytelności.

Podatnicy decydowali się niejednokrotnie na inne rozwiązanie. Mianowicie obejmowali udziały w spółce – dłużniku w zamian za wkład pieniężny i następnie potrącali powstałą w związku z wydaniem udziałów należność spółki z jej długiem. Jednak to rozwiązanie nie zawsze okazywało się idealne – w szczególności było niejednokrotnie negowane przez organy podatkowe i sądy administracyjne.

Trzeba podkreślić, że omawiany wyrok został wydany na podstawie przepisów obowiązujących do końca 2014 r. Obecnie art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT został poszerzony o zapis, zgodnie z którym kosztem podatkowym w przypadku aportu składników innych niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, niestanowiących jednocześnie środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych lub udziałów, jest nie tylko cena nabycia, lecz również koszt wytworzenia takiego składnika majątku.

Jednak nie wiadomo jeszcze, czy dodanie tego zapisu spowoduje zmianę podejścia fiskusa odnośnie do możliwości ujmowania w ciężar kosztów podatkowych wartości nominalnej własnej wierzytelności wnoszonej aportem do spółki kapitałowej. Nie wiadomo, czy wartość nominalna takiej wierzytelności będzie rozumiana jako „koszt wytworzenia", o który uzupełniono art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT.

WSA w Warszawie w wyroku z 24 marca 2015 r. (III SA/Wa 2157/14) potwierdził, że w przypadku wniesienia wierzytelności własnej jako wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej, podmiot wnoszący aport nie ma prawa do ujęcia w ciężar kosztów podatkowych wartości nominalnej wnoszonej wierzytelności.

Powód? W przypadku wniesienia wierzytelności tytułem wkładu niepieniężnego zastosowanie ma art. 15 ust. 1j pkt 3 ustawy o CIT, zgodnie z którym (w brzmieniu obowiązującym do końca 2014 r.) kosztem uzyskania przychodu jest wartość faktycznie poniesionych, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, wydatków na nabycie takiego aportowanego składnika majątku. Skoro wierzytelności własne nie zostały nabyte, to nie ma możliwości ujęcia ich wartości nominalnej w kosztach w związku z ich aportem.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego