Co do zasady pensja z tytułu umowy o pracę ustalana jest w wysokości brutto. Od tak określonej kwoty pracodawca (w imieniu pracownika) potrąca oraz przekazuje do odpowiednich urzędów składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz podatek dochodowy od osób fizycznych. Wartość brutto pomniejszona o ustawowe potrącenia stanowi kwotę netto. To tzw. wynagrodzenie na rękę przekazywane pracownikowi na konto bankowe lub wypłacane w kasie firmy w gotówce.
Wydawać by się mogło, że jeżeli wynagrodzenie brutto się nie zmienia, to netto też powinno być zawsze takie samo. Ale tak nie jest.
Próg podatkowy miesiąc później
Pracodawca musi odliczać i pobierać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w sposób zgodny z ordynacją podatkową. Jeżeli zatem przychód pracownika w roku kalendarzowym przekroczy pierwszy próg podatkowy, który obecnie wynosi 85 528 zł, a pracownik nie złożył oświadczenia, na podstawie którego mógłby stosować 18-proc. podatek nawet po przekroczeniu progu, będzie stosował wyższą, 32-proc. zaliczkę. Zmiana nie nastąpi w momencie przekroczenia, niezależnie od tego, o ile zostanie minięty próg podatkowy. Wyższy procent pracodawca musi zastosować dopiero od miesiąca następującego po miesiącu przekroczenia. Różnica będzie regulowana dopiero przy rozliczeniu rocznego podatku. Aby w zeznaniu rocznym uniknąć niedopłaty, pracownik może złożyć oświadczenie o stosowaniu wyższej kwoty zaliczki na podatek dochodowy od wskazanego przez siebie miesiąca.
Uwaga! Przy zmianie pracodawcy w trakcie roku kalendarzowego kolejna firma nalicza skalę podatkową od nowa. Bez dyspozycji pracownika nie może stosować wyższej zaliczki. Zrobi to dopiero wtedy, gdy etatowiec przekroczy u niej próg podatkowy.
Przykład
Pan Jan zatrudniony na umowie o pracę z wynagrodzeniem brutto 50 000 zł w styczniu 2016 r. otrzymał premię roczną w wysokości 12 000 zł. Mimo znacznego przekroczenia pierwszego progu podatkowego już w styczniu szef musi zastosować wyższą kwotę zaliczki dopiero od lutego. Aby uniknąć ewentualnej niedopłaty podatku w 2017 r., pan Jan powinien poprosić pracodawcę o stosowanie 32-proc. podatku już od stycznia.