Jak usuwać sprzeczne rozstrzygnięcia spadkowe - RPO pyta resort Ziobry

Z pytaniem o tę kwestię zwrócił się do Ministerstwa Sprawiedliwości rzecznik praw obywatelskich. Problem dostrzegają także same sądy.

Publikacja: 15.02.2023 07:34

Jak usuwać sprzeczne rozstrzygnięcia spadkowe - RPO pyta resort Ziobry

Foto: Adobe Stock

Czasem zdublowane orzeczenia są takie same (co też utrudnia życie spadkobiercom), czasem różne. Resort prowadzi analizy, lecz na razie ustalił, że nie jest to proste zagadnienie.

RPO ponagla

Skala problemu podwójnych postanowień spadkowych nie zmniejsza się – sygnalizuje RPO, co uniemożliwia spadkobiercom działania prawne wobec ich nieruchomości – jak wpis w księdze wieczystej, podział majątku czy jego sprzedaż.

W ciągu ostatniego roku rzecznik złożył do Sądu Najwyższego sześć skarg nadzwyczajnych i dwie skargi o wznowienie postępowania w sprawach dotyczących takich postanowień spadkowych, a w Biurze RPO czeka kolejnych dziewięć wniosków. Ostatnie zostały skierowane nie przez obywateli, ale same sądy, które ten problem zidentyfikowały przy okazji innych czynności.

Kłopotu nie rozwiązuje do końca skarga o wznowienie postępowania, ani nowa skarga nadzwyczajna czy też wprowadzenie rejestru spadkowego, gdyż obowiązek rejestrowania postanowień spadkowych obejmuje tylko te wydane po 8 września 2016 r., a są tysiące starszych, i to ich głównie dotyczą wnioski do RPO czy prokuratora generalnego o złożenie skargi nadzwyczajnej.

MS zaangażowało wręcz Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, aby zidentyfikował, czy źródłem problemu podwójnych postanowień spadkowych jest praktyka sądów, której poprawienie mogłoby go wyeliminować, czy też konieczna jest zmiana kodeksu – mówi Katarzyna Frydrych, wiceminister sprawiedliwości.

Na szczęście są to tylko przypadki w morzu spraw spadkowych. Dość powiedzieć, że tylko notariusze wydają ok. 200 tys. poświadczeń dziedziczenia rocznie, i u nich nie ma tego problemu. Notarialne poświadczenie nabiera bowiem mocy dopiero z chwilą rejestracji, a niezarejestrowane nie trafia do obrotu prawnego. Inaczej jest w sądach, gdzie brak rejestracji nie jest przeszkodą, aby kolejne postanowienie o nabyciu spadku wydano.

Czytaj więcej

Sąd wystąpił do Ziobry o skargę nadzwyczajną w sprawie spadkowej

Jakie jest wyjście

– Stosunkowo prostym rozwiązaniem byłoby wydłużenie terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania w tych sprawach, aby zainteresowani nawet po latach mogli łatwo doprowadzić do usunięcia dwóch orzeczeń spadkowych w jednej sprawie – wskazuje adwokat Magdalena Olchowicz-Jedlak.

– W ciągu kilkunastu lat problem rozwiąże się sam, gdyż na skutek działania rejestru spadkowego liczba podwójnych orzeczeń będzie spadała. Skoro udało się wdrożyć kompleksowy elektroniczny system ksiąg wieczystych, to można stworzyć system dla postanowień spadkowych wydanych w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Jest tylko pytanie, czy kilkadziesiąt, a nawet kilkaset spraw rocznie uzasadnia poniesie kosztów z tym związanych – ocenia prof. Bogudar Kordasiewicz.

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Piotr Rylski, Prof. WPiA UW

Problem kilku rozstrzygnięć o jednym spadku dotyczy sądowych postanowień stwierdzenia nabycia spadku, i to głównie starszych, gdzie pierwsze orzeczenie wydano jeszcze przed powołaniem w 2016 r. Rejestru spadkowego. Obecnie praktyka sądów też jest różna i nie wszystkie postanowienia od razu trafiają do rejestru. Część tych sprzeczności usuwają skargi nadzwyczajne, a większość przez wznowienie postępowania spadkowego. Ale na to zainteresowany ma zasadniczo trzy miesiące od uzyskania wiadomości o zdublowanych orzeczeniach spadkowych. Z analizy akt wynika, że najczęściej nie stoją za tym próby oszustwa, ale elementarny brak znajomości prawa spadkowego przez spadkobierców. Rozwiązaniem problemu „podwójnych” orzeczeń w przyszłości jest szersze umożliwienie wznowienia postępowania na poziomie sądu rejonowego. Nie ma potrzeby angażowania do tego SN i skarg nadzwyczajnych.

Czasem zdublowane orzeczenia są takie same (co też utrudnia życie spadkobiercom), czasem różne. Resort prowadzi analizy, lecz na razie ustalił, że nie jest to proste zagadnienie.

RPO ponagla

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
20 lat Polski Wschodniej w Unii Europejskiej