Jako remedium najczęściej podaje się art. 3571 Kodeksu cywilnego tj. klauzulę nadzwyczajnej zmiany stosunków. Chociaż sądy aprobują możliwość zastosowania tego artykułu do stanu epidemii (wyrok Sądu Najwyższego z 8 marca 2018 r., sygn. II CSK 303/17), to jednak rozwiązanie takie może być nie do końca satysfakcjonujące ze względów praktycznych. Wynika to z tego, że jest to przepis adresowany do sądu, który może dokonać adaptacji stosunków zobowiązaniowych w prowadzonym postępowaniu cywilnym.
Praktyczniejszym rozwiązaniem, tj. niewymagającym wytoczenia powództwa może być w określonych okolicznościach art. 495 w zw. z art. 475 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
„§ 1. Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
§ 2. Jeżeli świadczenie jednej ze stron stało się niemożliwe tylko częściowo, strona ta traci prawo do odpowiedniej części świadczenia wzajemnego. Jednakże druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe".
Przepis ten reguluje tzw. następczą niemożliwość świadczenia, która może być rozumiana również jako niemożność wynikająca z przepisów prawa. W tym zakresie na uwagę zasługuje wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 17 maja 2019 r., sygn. I AGa 446/18, w którym sąd uznał, że skoro najemca – wobec zmiany przepisów prawa farmaceutycznego - nie mógł prowadzić apteki w najmowanym lokalu, może powoływać się na art. 495 w zw. z art. 475 kodeksu cywilnego, jako że brak możliwości korzystania z lokalu w określony sposób wskutek wprowadzonej zmiany prawa, należy uznać za następczą niemożliwość świadczenia.
Przenosząc powyższe rozważania na obowiązujący stan epidemii warto zauważyć, że po wprowadzeniu stanu zagrożenia epidemicznego i kolejno: stanu epidemii, zostały wprowadzone liczne zakazy prowadzenia działalności gospodarczej (m.in. w zakresie branży gastronomicznej, hotelarskiej, kosmetycznej, fryzjerskiej itd.).
