Aby związek mógł legalnie działać w zakładzie, musi być zarejestrowany przez sąd rejestrowy. Taki obowiązek określa ustawa z 23 maja 1991 r. ?o związkach zawodowych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 167, dalej ustawa o zz). Jakie konsekwencje niosą błędy popełnione przez przedstawicieli związku zawodowego w trakcie jego tworzenia? Czy organizacji przysługują wtedy ustawowe uprawnienia? Czy pracodawca musi respektować przywileje związkowe? W jaki sposób zweryfikuje, czy działająca w jego firmie zakładowa organizacja związkowa (zoz) została założona i zarejestrowana prawidłowo i zgodnie z prawem?
Aby odpowiedzieć na te pytania, najpierw należy rozróżnić rodzaje zoz działających u pracodawcy. ?W zależności od tego, czy mamy do czynienia z samodzielnym związkiem, czy zależnym od centrali, moment rozpoczęcia funkcjonowania takiej organizacji jest bowiem zupełnie inny.
Jednostka w centrali
Związki tworzone w tzw. trybie ustawowym, zgodnie z art. 12 ustawy o zz, powstają na mocy uchwały ?o ich utworzeniu, podjętej przez co najmniej 10 uprawnionych do tego osób. Ci, którzy podejmują taką uchwałę, przyjmują statut i wybierają komitet założycielski liczący od 3 do 7 członków. Jego zadaniem jest w zasadzie wyłącznie przygotowanie dokumentacji i doprowadzenie do zarejestrowania związku w sądzie rejestrowym, co następuje przez wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Wniosek o wpis związku do KRS składa komitet założycielski. Ma na to 30 dni od dnia podjęcia uchwały założycielskiej. Zgodnie z art. 14 ?ust. 2 ustawy o zz jeśli z jakichkolwiek powodów dokument ten nie został złożony, uchwała o utworzeniu związku traci moc.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 lutego 1997 r. (I PKN 4/97) ten 30-dniowy termin stosuje się też, gdy wniosek o rejestrację został wprawdzie złożony w sądzie, ale ten go zwrócił, bo trzeba uzupełnić jego braki formalne.
