Cesja z powiadomieniem dłużnika ma pierwszeństwo przed egzekucją

Gdy firma przelewa na kogoś innego swą wierzytelność, a potem zostaje ona zajęta przez komornika, jej kontrahent nie zawsze wie, komu płacić. Wszystko zależy od tego, kto był szybszy

Aktualizacja: 09.03.2010 03:27 Publikacja: 09.03.2010 02:00

Cesja z powiadomieniem dłużnika ma pierwszeństwo przed egzekucją

Foto: Fotorzepa, Dominik Pisarek Dominik Pisarek

Zajęcie wierzytelności to pismo sygnowane przez komornika i adresowane do firmy znajdującej się w dobrej kondycji finansowej.

Zamiast spłacać swe zobowiązania kontrahentowi, który popadł w tarapaty finansowe i wobec którego wszczęto egzekucję komorniczą, przekazuje je na konto komornika.

Nie zawsze jednak tak będzie. Zdarzają się sytuacje, że dłużnik przelał swoje wierzytelności na osobę trzecią. Komu w takiej sytuacji należy płacić?

[ramka][b]Przykładowa sytuacja[/b]

Spółka akcyjna XXX jest producentem okien. Usługi gwarancyjne są realizowane przez YYY sp. z o.o. W każdym miesiącu spółka YYY wystawia faktury VAT za wykonane usługi.

W 2008 r. spółka YYY zaciągnęła kredyt bankowy, którego zabezpieczeniem była cesja wierzytelności przysługujących od XXX.

Od momentu otrzymania zawiadomienia o przelewie wierzytelności spółka XXX wszelkie płatności realizowała na rachunek banku – nabywcy wierzytelności.

W marcu 2008 r. YYY sp. z o.o. wpadła w tarapaty finansowe, skutkiem czego po wydanym wyroku przeciwko spółce rozpoczęła się egzekucja komornicza. Komornik m.in. dokonał zajęcia wierzytelności przysługujących od XXX.

Po otrzymaniu informacji od komornika powstał poważny problem – gdzie należy dokonać wpłatę za wykonane przez YYY usługi: w banku (nabywcy wierzytelności) czy też u komornika (który zajął wierzytelność)?[/ramka]

Przed udzieleniem odpowiedzi należy wskazać na podstawowe regulacje prawne w zakresie cesji wierzytelności i zajęcia wierzytelności.

Na mocy art. 510 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928 ]kodeksu cywilnego[/link] umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę.

Niezwykle ważną kwestią jest zawiadomienie dłużnika o dokonanej cesji, ponieważ dopóki zbywca tego nie zrobi, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie.

Z kolei na mocy art. 896 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeksu postępowania cywilnego[/link] do egzekucji z wierzytelności komornik przystępuje przez jej zajęcie. W tym celu komornik zawiadomi dłużnika, że nie wolno mu odbierać żadnego świadczenia ani rozporządzać zajętą wierzytelnością i ustanowionym dla niej zabezpieczeniem.

[srodtytul]Komornik prowadzi egzekucję[/srodtytul]

Dodatkowo komornik wezwie dłużnika wierzytelności, aby należnego od niego świadczenia nie uiszczał dotychczasowemu wierzycielowi (czyli dłużnikowi, wobec którego wszczęto egzekucję), lecz złożył je komornikowi lub do depozytu sądowego.

Nadto w terminie tygodniowym dłużnik jest zobowiązany złożyć oświadczenie, czy i w jakiej wysokości przysługuje mu zajęta wierzytelność oraz czy odmawia zapłaty i z jakiej przyczyny.

Dłużnik powinien też wskazać inne osoby, które roszczą sobie prawa do wierzytelności, oraz czy i w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się lub toczyła sprawa o zajętą wierzytelność, a także, czy i o jakie roszczenia została skierowana do zajętej wierzytelności egzekucja przez innych wierzycieli.

[srodtytul]Z orzecznictwa Sądu Najwyższego[/srodtytul]

Przepisy dotyczące cesji i zajęcia wierzytelności są klarowne, aczkolwiek nie określają sytuacji, kiedy nastąpi zbieg tych instytucji. Powyższa kwestia kilkakrotnie była jednak przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który udzielił jednoznacznej odpowiedzi.

W [b]wyroku z 24 października 2007 r. (IV CSK 210/07) SN[/b] stwierdził, że cedent (w przykładzie YYY) nie może ze względu na to, że już zrealizował swe uprawnienie do rozporządzenia, ponownie skutecznie rozporządzić przelaną z góry wierzytelnością.

Jeżeli zatem w chwili powstania omawianej wierzytelności spełnione są wszystkie wymagane przez kodeks cywilny przesłanki skuteczności przelewu, wierzytelność ta powinna – konsekwentnie – z tą chwilą przypaść cesjonariuszowi z wszelkimi tego następstwami dotyczącymi dłużnika i innych osób trzecich.

Ostatecznym skutkiem jest to, że wierzyciele cedenta nie będą mogli prowadzić egzekucji z tej wierzytelności na podstawie zajęcia dokonanego po zawarciu umowy przelewu.

Innymi słowy, w takim razie, analogicznie jak w przypadku przelewu wierzytelności istniejących, o pierwszeństwie cesjonariusza przed wszelkimi innymi osobami do wierzytelności decyduje pierwszeństwo zawartej przez niego umowy przelewu.

W innym [b]orzeczeniu z 15 lutego 2008 r. (I CSK 357/07) SN[/b] potwierdził przedstawione wyżej stanowisko. Omówił w nim sytuację, gdy wierzytelność niemająca charakteru okresowego została zbyta przed zajęciem przez komornika, ale wymagalna stała się już po takim zajęciu.

Zdaniem SN tu również pierwszeństwo ma cesjonariusz.

Przyjęcie odmiennej tezy byłoby nie do pogodzenia z istotą i funkcją zajęcia takiej wierzytelności i prowadziłoby do podważenia pewności obrotu.

Nabywca wierzytelności, której termin wymagalności może być niekiedy nawet bardzo odległy, nie mógłby przewidzieć, czy późniejsza sytuacja majątkowa cedenta nie doprowadzi do zajęcia nabytej przez niego wierzytelności przez inne osoby.

[srodtytul]Skarga pauliańska[/srodtytul]

Orzecznictwo SN nie oznacza jednak, że wierzyciel strony zbywającej wierzytelność pozostaje bez możliwości ochrony swych praw w razie zbycia mienia przez cedenta z zamiarem jego pokrzywdzenia. Wierzycielowi przysługują odpowiednie środki, w tym przede wszystkim skarga pauliańska (art. 527 i nast. k.c.).

Szczególne wzmocnienie pozycji wierzyciela przez umożliwienie mu ochrony także na gruncie przepisów egzekucyjnych, kosztem nabywcy wierzytelności, przeciwko któremu egzekucja nie jest w ogóle prowadzona, jest zatem nieuzasadnione.

[b]Podsumowując – jeżeli cesja wierzytelności nastąpiła jeszcze przed zajęciem komorniczym, dłużnik (w przykładzie spółka XXX) powinien spełniać świadczenia zgodnie z zawiadomieniem o cesji, a więc do rąk nabywcy wierzytelności.

W przypadku gdyby przelał pieniądze na konto komornika, mógłby się narazić na roszczenie nabywcy wierzytelności o zapłatę.[/b]

[i]Autor jest adwokatem, właścicielem kancelarii prawnej w Warszawie[/i]

Zajęcie wierzytelności to pismo sygnowane przez komornika i adresowane do firmy znajdującej się w dobrej kondycji finansowej.

Zamiast spłacać swe zobowiązania kontrahentowi, który popadł w tarapaty finansowe i wobec którego wszczęto egzekucję komorniczą, przekazuje je na konto komornika.

Pozostało 96% artykułu
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił