- Spółka zawarła na początku 2016 r. z byłym już dyrektorem umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Po zawarciu umowy okazało się, że trudno ustalić, czy były pracownik przestrzega tego zakazu. Prezes spółki wpadł zatem na pomysł zażądania od byłego dyrektora oświadczeń, że nie prowadzi on działalności konkurencyjnej, pod zastrzeżeniem wstrzymania wypłaty odszkodowania. Ma je składać co miesiąc, gdyż taki termin wypłaty poszczególnych rat przewiduje umowa. Czy jest to dopuszczalne? – pyta czytelnik.
Nie. Na nałożenie tego rodzaju zobowiązania jest już za późno.
W opisanym stanie faktycznym pojawiają się dwa problemy. Pierwszy dotyczy tego, czy zgodne z prawem byłoby nałożenie na pracownika obowiązku składania w każdym miesiącu, bądź w innym przyjętym w umowie okresie rozliczeniowym oświadczeń, że nie podejmuje działalności konkurencyjnej. Druga kwestia to możliwość nałożenia takiego obowiązku już po zawarciu umowy o zakazie konkurencji obowiązującej po ustaniu stosunku pracy.
Ogólne formułki
Kodeks pracy na temat zakazów konkurencji wypowiada się bardzo lapidarnie. Art. 1011 § 1 k.p. mówi tylko tyle, że w zakresie określonym w odrębnej umowie pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. W myśl art. 1012 § 1 k.p. powyższy przepis znajduje odpowiednie zastosowanie, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Z przepisów tych trudno wnioskować o dopuszczalności omawianych zapisów umownych. Regulują one kwestie dotyczące zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w sposób bardzo ogólnikowy, przesądzając praktycznie tylko dopuszczalność takich umów. Wszystkie zasady określające dopuszczalność wprowadzania do umów określonych rozwiązań zostały wypracowane w orzecznictwie.
Problematyka dotycząca oświadczeń trafiła również na wokandę Sądu Najwyższego. Dopuszczalność nakładania na pracownika omawianego obowiązku sąd ten rozstrzygnął w sposób korzystny dla pracodawców. W wyroku z 12 lutego 2013 r. (II PK 166/12, OSNP 2013/23-24/274, OSP 2014/9/83) Sąd Najwyższy zatwierdził możliwość wprowadzenia do umowy o zakazie konkurencji postanowień nakładających na uprawnionego do odszkodowania byłego etatowca oświadczeń o niepodejmowaniu działalności konkurencyjnej. W opinii SN złożenie przez byłego pracownika w każdym miesiącu po rozwiązaniu stosunku pracy, przewidzianego w umowie o zakazie konkurencji, oświadczenia o powstrzymaniu się od prowadzenia działalności konkurencyjnej, może być bowiem zakwalifikowane jako warunek (art. 89 k.c.) wypłaty przez pracodawcę odszkodowania z art. 1012 § 1 k.p.