Jeżeli wierzyciel nie jest w stanie wyegzekwować długu od spółki z o.o., to pod pewnymi warunkami może go dochodzić od jej obecnego lub byłego członka zarządu. Warunkiem jest to, aby dług spółki istniał w czasie pełnienia przez niego funkcji. W przypadku zatem nieistnienia długu spółki, członek zarządu nie może być pociągnięty do odpowiedzialności. Jak się jednak okazuje sprawa nie zawsze jest taka oczywista, co stało się przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego („TK”) w wyroku z 12 kwietnia 2023 r. W oczekiwaniu na jego pisemne uzasadnienie, rozważamy jakie konsekwencje może on mieć dla wierzycieli spółki i byłych członków zarządu.
- Dochodzenie długu spółki od byłych członków zarządu
Przede wszystkim dług spółki musi powstać przed rezygnacją członka zarządu spółki z o.o. z jego funkcji. Po złożeniu przez wierzyciela pozwu i przeprowadzeniu postępowania, sąd wydaje orzeczenie stwierdzające istnienie spornej wierzytelności. Po uzyskaniu klauzuli wykonalności, wierzyciel przechodzi do fazy egzekucji. Może się zdarzyć, że wyegzekwowanie tej wierzytelności od spółki jest co najmniej w części niemożliwe ze względu na brak majątku w spółce. Wierzyciel nie pozostaje w takim wypadku zupełnie bezsilny i może skorzystać z art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), który umożliwia pozwanie członków zarządu spółki za jej dług. Członek zarządu może bronić się np. tym, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki nastąpiło bez jego winy. W katalogu okoliczności zwalniających takiego członka zarządu z odpowiedzialności nie ma jednak możliwości powołania się przez niego na to, że w rzeczywistości stwierdzona prawomocnym wyrokiem wierzytelność wobec spółki nie istniała.
Czytaj więcej
Do poniesienia odpowiedzialności przez członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością konieczna jest bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Członkowie zarządu mogą uwolnić się od tej odpowiedzialności w określonych przypadkach.
Co więc w przypadku, gdy wierzyciel sfałszował dokumenty potwierdzające istnienie długu, a sąd na ich postawie wydał wyrok przeciwko spółce? Czy były członek zarządu może zwolnić się z odpowiedzialności za ten nieistniejący dług? Z takim zagadnieniem prawnym zmierzył się w ostatnim czasie TK. W wyroku z 12 kwietnia 2023 r. orzekł on, że art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) w związku z art. 299 § 1 k.s.h. jest niezgodny z Konstytucją, w zakresie, w jakim uniemożliwia byłemu członkowi zarządu spółki z o.o. zwolnienie się od odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania spółki poprzez wykazanie, że wierzytelność, stwierdzona orzeczeniem zapadłym po dacie utraty statusu członka zarządu spółki, nie istnieje. Co istotne, wyrok TK dotyczy tylko takich członków zarządu, którzy ustąpili z funkcji przed wytoczeniem powództwa przeciwko spółce.
