Zawieszenie działalności a obniżenie zasiłku chorobowego

Wysokość zasiłku chorobowego, do którego prawo powstało w czasie ubezpieczenia, nie może podlegać weryfikacji z powodu krótkotrwałego ustania tytułu ubezpieczenia w trakcie jego nieprzerwanego pobierania. Zawieszenie działalności nie może więc powodować ograniczenia do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia podstawy zasiłku, do którego prawo przedsiębiorca nabył przed tym zawieszeniem.

Publikacja: 22.12.2016 04:00

Zawieszenie działalności a obniżenie zasiłku chorobowego

Foto: 123RF

Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 14 września 2016 r. (II UK 329/15).

Sąd okręgowy oddalił apelację ubezpieczonej od wyroku sądu rejonowego oddalającego jej odwołanie od decyzji ZUS w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres:

- od 8 do 14 października 2013 r. w kwocie 8063,23 zł,

- od 15 października do 13 listopada 2013 r. w kwocie 3612,51 zł,

- od 14 listopada do 22 grudnia 2013 r. w kwocie 1922,37 zł.

Stan faktyczny był następujący. Ubezpieczona prowadziła działalność gospodarczą. ZUS ustalił, że przed powstaniem niezdolności do pracy trwającej od 8 do 14 października 2013 r. nie uzyskiwała ona przychodu przez pełne 12 miesięcy. W związku z tym wysokość zasiłku za ten okres ustalono na podstawie art. 36 ust. 2 w związku z art. 48 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 372; dalej: ustawa zasiłkowa) – tj. od zadeklarowanego przychodu z sierpnia 2013 r., wynoszącego 9350,13 zł.

Od 15 października 2013 r. do 13 listopada 2013 r. ubezpieczona zgłosiła zawieszenie działalności gospodarczej. Ponieważ w związku z tym utraciła tytuł ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za ten okres obliczono na podstawie art. 46 w związku z art. 48 ust. 2 ustawy zasiłkowej – tj. od podstawy wymiaru ograniczonej do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia (3612,51 zł). Po wznowieniu z 14 listopada 2013 r. działalności gospodarczej, ZUS naliczył zasiłek chorobowy na podstawie art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej, czyli od najniższej miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. podstawy wymiaru tej składki, przyjmując że niezdolność ubezpieczonej do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego. Oba sądy podtrzymały decyzję ZUS opartą na powyżej wskazanych przepisach.

Od wyroku SO ubezpieczona złożyła skargę kasacyjną, zarzucając m.in. naruszenie prawa materialnego – art. 43 w związku z art. 48 ust. 2 ustawy zasiłkowej przez niewłaściwe zastosowanie i ustalenie na nowo podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, mimo że między okresami pobierania świadczenia nie było żadnej przerwy (co oznaczało obowiązek zastosowania podstawy wymiaru zasiłku sprzed zawieszenia działalności).

Wyrokiem z 14 września 2016 r. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę ubezpieczonej, uchylił wyrok SO i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania.

Zdaniem eksperta

Grzegorz Trejgel, radca prawny Kancelaria Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy sp. k.

Wyrok Sądu Najwyższego zasługuje na aprobatę. Stwierdzono w nim, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ubezpieczonego niebędącego pracownikiem ustala się na zasadach określonych w art. 48-50 i odpowiednio stosowanych art. 36 ust. 2-4, art. 38 ust. 1, art. 42, 43 i 46, z zastrzeżeniem art. 49 i 50 ustawy zasiłkowej. W myśl tych przepisów podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Szczególne zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku mają zastosowanie, gdy niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego (art. 49 ustawy) oraz po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (art. 46 ustawy). Obowiązuje zasada, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się odrębnie dla każdego okresu niezdolności do pracy oraz według reguł dotyczących tytułu ubezpieczenia chorobowego, z którego ubezpieczony wywodzi uprawnienia (art. 46, 48 ust. 1 i art. 49 ustawy). Wyjątkiem przewidzianym w art. 43 ustawy zasiłkowej jest nieustalanie na nowo podstawy wymiaru świadczenia, jeżeli między okresami pobierania zasiłków – zarówno tego samego, jak i innego rodzaju – nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Wątpliwość dotyczyła tego, czy w razie ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego ze względu na zawieszenie działalności gospodarczej podstawę wymiaru zasiłku należy ograniczyć do kwoty przeciętnego wynagrodzenia (zgodnie z art. 46 w związku z 48 ust. 2 ustawy zasiłkowej), czy też – na podstawie art. 43 w związku z 48 ust. 2 tej ustawy – powinna to być wartość niezmienna, ustalona wcześniej na podstawie przychodu z jednego miesiąca ubezpieczenia. Należy uznać, że prawidłowe jest zastosowanie art. 43 ustawy zasiłkowej w każdym wypadku, gdy niezdolność do pracy była w rozumieniu tego przepisu nieprzerwana i powstała w czasie ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 ustawy). Przewiduje się wówczas utrwalenie wartości zasiłku chorobowego.

Zawieszenie działalności gospodarczej nie może powodować żadnych ujemnych skutków w zakresie realizacji ubezpieczenia chorobowego w ramach zakreślonych w art. 43 ustawy. Inaczej mówiąc, wysokość zasiłku, do którego prawo powstało w czasie ubezpieczenia, nie może podlegać weryfikacji z powodu krótkotrwałego ustania tytułu ubezpieczenia w trakcie jego nieprzerwanego pobierania. Brak tytułu ubezpieczenia w czasie zawieszenia działalności gospodarczej nie powoduje zmian w prawie lub wysokości zasiłku chorobowego, gdy uprawnienie to powstało jeszcze w czasie trwania ubezpieczenia.

Odpowiednie stosowanie art. 43 ustawy zasiłkowej do ubezpieczonych niebędących pracownikami (na podstawie art. 48 ust. 2 tej ustawy) oznacza jedynie, że w stosunku do tych osób podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się ponownie, jeżeli między okresami pobierania zasiłków – zarówno tego samego, jak i innego rodzaju – nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Ubezpieczenie chorobowe, choć przerwane na czas działalności gospodarczej, pozostaje po jej wznowieniu tym samym ubezpieczeniem, a zastosowanie art. 43 ustawy zasiłkowej wprowadza konsekwencję utrzymywania się dotychczasowej podstawy wymiaru zasiłku. Trzeba zatem stwierdzić, że obniżenie podstawy wymiaru zasiłku należnego ubezpieczonej od 15 października do 13 listopada 2013 r. oraz w okresie po przywróceniu dotychczasowego tytułu ubezpieczenia oznacza – wobec braku jakiejkolwiek przerwy w pobieraniu świadczenia – niewłaściwe zastosowanie przez ZUS art. 46 i 49 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 14 września 2016 r. (II UK 329/15).

Sąd okręgowy oddalił apelację ubezpieczonej od wyroku sądu rejonowego oddalającego jej odwołanie od decyzji ZUS w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres:

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP