SN: nawet niepłatne zarządzanie pozbawi członka zarządu spółki prawa do zasiłku chorobowego

Nieodpłatne wykonywanie czynności członka zarządu spółki w okresie korzystania z zasiłku chorobowego należnego z tytułu zatrudnienia, jest wykonywaniem „pracy zarobkowej" w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Publikacja: 06.06.2019 05:50

SN: nawet niepłatne zarządzanie pozbawi członka zarządu spółki prawa do zasiłku chorobowego

Foto: 123RF

Pod pojęciem pracy "zarobkowej" nie należy rozumieć wyłącznie czynności, które przynoszą ubezpieczonemu bezpośrednią korzyść majątkową w postaci środków pieniężnych otrzymywanych wprost za wykonanie tych czynności. Praca ma również charakter zarobkowy, gdy wiąże się z perspektywą otrzymania korzyści majątkowych (udział w zysku spółki, zwiększenie wartości własnego majątku wskutek czynności zarządczych składających się na pojęcie „pracy" w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 6 grudnia 2018 r. (II UK 392/17).

Odwołująca się pełniła nieodpłatnie funkcję członka zarządu w spółce kapitałowej, w której była wspólnikiem. Jednocześnie była zatrudniona w spółdzielni mieszkaniowej i podlegała z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu. Udała się na zwolnienie lekarskie – lekarz wystawiający zwolnienie zaznaczył, że chora powinna leżeć. Mimo to odwołująca się w trakcie zwolnienia lekarskiego wzięła udział w posiedzeniu rady nadzorczej spółki. ZUS wydał decyzję, którą odmówił przyznania zasiłku chorobowego i zażądał zwrotu nienależnie już wypłaconego zasiłku. Kobieta zaskarżyła decyzję do sądu.

Czytaj także: Nieodpłatne świadczenie dla członków zarządu - jak jest opodatkowane

Zarówno sąd I, jak i II instancji nie przychyliły się do stanowiska ubezpieczonej. W uzasadnieniach wskazano, że bez znaczenia jest fakt wykonywania czynności nieodpłatnie. Ponadto, niezależnie od adnotacji na zwolnieniu (chory powinien leżeć/może chodzić) osoba korzystająca ze zwolnienia powinna ograniczać swoją aktywność, by nie narażać się na kontakt ze szkodliwymi czynnikami mogącymi negatywnie wpłynąć na proces leczenia. Celem zwolnienia lekarskiego jest jak najszybsze odzyskanie zdolności do pracy.

Odwołująca wniosła skargę kasacyjną, którą Sąd Najwyższy oddalił. SN wskazał, że pobieranie zasiłku w okresie choroby wyklucza możliwość osobistego świadczenia pracy. Skoro sprawa dotyczy jedynego członka zarządu, to powinien on na czas niezdolności wyznaczyć pełnomocnika.

Co więcej, SN uznał, że mimo, iż ubezpieczona jako osoba kierująca danym podmiotem nie otrzymywała wynagrodzenia za pełnienie funkcji, to z uwagi na swoje stanowisko stwarzała sobie możliwość uzyskania korzyści majątkowej. W konsekwencji działań jako członek zarządu spółki może odnieść korzyść majątkową jako jej wspólnik. Korzyść tę należy natomiast traktować jako zarobek w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Komentarz eksperta

Łukasz Chruściel, radca prawny, partner w kancelarii Raczkowski Paruch kierujący biurem w Katowicach

Stanowisko Sądu Najwyższego jest co do zasady prawidłowe. Niezależnie od tego, czy osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim wykonuje określone czynności w celach zarobkowych, czy też podejmuje się ich nieodpłatnie, należy pamiętać, że głównym celem zwolnienia lekarskiego jest rekonwalescencja i jak najszybsze odzyskanie zdolności do świadczenia pracy. Ubezpieczony, który w trakcie zwolnienia wyjeżdża na wakacje, remontuje mieszkanie czy spędza długie godziny w galerii handlowej, z pewnością nie realizuje zaleceń lekarskich. Traktuje zwolnienie lekarskie jako „przedłużenie urlopu wypoczynkowego", co kłóci się z faktycznym jego celem.

Członek zarządu, szczególnie jednoosobowego, powinien zdawać sobie sprawę, że może się rozchorować i nie być w stanie pełnić swojej funkcji. Przez czas choroby prezesa powinien zastępować ktoś inny. Sąd Najwyższy potwierdził to zresztą w orzeczeniu, z 15 marca 2018 r. (I UK 49/17), stwierdzając, że w okresach udokumentowanej niezdolności do pracy wskutek choroby jednoosobowo zarządzający spółką z o.o. prezes zarządu ma obowiązek powstrzymania się od wykonywania czynności zarządu pod rygorem utraty prawa do zasiłku. Do podejmowania koniecznych („wymuszonych") czynności prawnych lub faktycznych przez lub w imieniu spółki w okresie korzystania ze świadczeń chorobowych powinien umocować lub wyznaczyć inną upoważnioną osobę.

Należy również odnieść się do podniesionego przez SN pojęcia „pracy zarobkowej". Pojęcie to na gruncie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa należy interpretować szeroko, uznając za jej przejaw wszelką aktywność osoby przebywającej na zwolnieniu, której celem jest osiągnięcie (pośrednio lub bezpośrednio) korzyści majątkowej. Jak wskazał SN w wyroku z 8 listopada 2017 r. (III UK 2511/16) „Wykonywanie przez ubezpieczonego czynności na podstawie stosunku prawnego niebędącego stosunkiem pracy nie uniemożliwia zastosowania art. 17 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa". W tym zakresie argumentacja SN może budzić wątpliwości, czy nie nazbyt szeroko definiuje pracę zarobkową. Nie miała ona co prawda wpływu na omawiany wyrok, bo niezależnie, czy kwalifikować działalność ubezpieczonej jako pracę zarobkową, niewątpliwie naruszyła ona drugą część art. 17, tj. zakaz wykorzystania zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem.

Przebywający na zwolnieniu lekarskim powinien pamiętać, że nie jest to dodatkowy urlop i że w tym czasie musi stosować się do zaleceń lekarskich, unikać czynników i sytuacji niekorzystnych dla procesu leczenia oraz powstrzymywać się od świadczenia jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Celem zasiłku jest bowiem rekompensowanie uszczerbku, jaki spotyka pracownika w wyniku niewykonywania pracy spowodowanego chorobą. Praca w tym czasie powoduje, że pracownik otrzymuje środki finansowe z dwóch źródeł – od organu rentowego i od podmiotu, który płaci mu za wykonywanie pracy, co stoi w sprzeczności z celem zasiłku.

Pod pojęciem pracy "zarobkowej" nie należy rozumieć wyłącznie czynności, które przynoszą ubezpieczonemu bezpośrednią korzyść majątkową w postaci środków pieniężnych otrzymywanych wprost za wykonanie tych czynności. Praca ma również charakter zarobkowy, gdy wiąże się z perspektywą otrzymania korzyści majątkowych (udział w zysku spółki, zwiększenie wartości własnego majątku wskutek czynności zarządczych składających się na pojęcie „pracy" w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił