Prawo do emerytury czy renty z tytułu niezdolności do pracy jest uzależnione od wykazania wymaganego przez ustawę okresu składkowego i nieskładkowego. Jego brak uniemożliwia uzyskanie tych świadczeń. Dlatego tak duże znaczenie ma wykazanie przez przyszłego świadczeniobiorcę określonego stażu ubezpieczeniowego. Chodzi tu o okresy składkowe i nieskładkowe wymienione w art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 887 ze zm.).
Często pojawiają się jednak problemy z wykazaniem tego stażu, wynikające z braku dokumentów lub faktu, że były pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczeń społecznych lub nie opłacał za niego składek na te ubezpieczenia.
W takich sytuacjach ZUS jest bardzo rygorystyczny i wobec niespełnienia warunków odmawia przyznania prawa do emerytury lub renty. Jednak sądy rozpatrując odwołania od niekorzystnych dla ubezpieczonych decyzji podchodzą do tej kwestii inaczej, bardziej liberalnie. Uznają bowiem za dopuszczalne zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego także tych okresów, pod warunkiem, że zostanie wykazany fakt pozostawania w zatrudnieniu.
W szczególności w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4 grudnia 2012 r. (III AUa 586/12) wskazano, że sam fakt nieodprowadzenia przez pracodawcę składek za niektóre okresy zatrudnienia nie może automatycznie rodzić negatywnych konsekwencji dla pracownika.
Brak zgłoszenia
Z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę związany jest obowiązek ubezpieczenia społecznego oraz obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, co wynika z art. 6 ust. 1 pkt ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeśli więc pracownik wykaże fakt pozostawania w stosunku pracy w danym okresie, to zasadniczo można uznać, że był to okres składkowy. Dotyczy to także przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia. Potwierdza to wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 lutego 2014 r. (III AUa 995/13), gdzie wskazano, że zaliczanie okresów zatrudnienia do uprawnień emerytalnych i rentowych nie jest uzależnione od zgłoszenia osoby zatrudnionej do ubezpieczenia społecznego.