Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 6 listopada 2015 r., II CSK 58/15.
Wskutek prac koparki należącej do firmy X nastąpiło zawalenie się części budynku gospodarskiego w gospodarstwie rolnym A.-V. Towarzystwo ubezpieczeń T. zostało pozwane jako ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej firmy X za szkody wyrządzone przez jej pojazdy mechaniczne. A.-V. żądała określonej przez siebie kwoty w celu pokrycia kosztów przywrócenia budynku do stanu sprzed szkody. Budynek stanowi element zespołu folwarcznego wpisanego do rejestru zabytków. Koszt prac naprawczych, z racji zabytkowego charakteru budynku, określono na kwotę ok. półtorakrotnie przewyższającą wartość budynku sprzed szkody.
Sąd okręgowy uwzględnił powództwo A.-V., zasądzając na jej rzecz świadczenie nieznacznie niższe od żądanej kwoty. Jako podstawę prawną wyroku sąd wskazał art. 822 § 1 i art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego. Powołał się także na art. 3 pkt 7 i art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (u.o.z.o.z.) uznając, że w świetle tych przepisów A.-V. ma obowiązek przywrócić zniszczony budynek do stanu poprzedniego, czyli zrekonstruować go z zastosowaniem materiałów i technik analogicznych do tych, za pomocą których go wzniesiono. A to skutkuje wysokim kosztem restytucji.
T. wniosła apelację. Sąd apelacyjny jedynie w niewielkiej części obniżył zasądzaną na rzecz A.-V. kwotę. Ustosunkowując się do podniesionego w apelacji zarzutu niesłuszności zasądzenia kosztów naprawy budynku w wysokości przekraczającej jego wartość w stanie sprzed szkody, Sąd uznał, że wysokość odszkodowania powinna być równa wartości prac naprawczych w takiej wysokości, aby spowodowały one rekonstrukcję budynku. Mniejsze odszkodowanie nie stanowiłoby rekompensaty wystarczającej do tego, aby przywrócić budynek do stanu pozwalającego na jego dalsze zachowanie w rejestrze zabytków.
Wniesioną przez T. skargę kasacyjną Sąd Najwyższy oddalił. W ocenie sądu, w sytuacji, w której restytucja dotyczy budynku wpisanego do rejestru zabytków, nie można uznać, aby decydującym kryterium oceny, czy koszty restytucji są nadmierne, było porównanie ich wysokości z wartością budynku przed szkodą. Trzeba uwzględnić znaczenie zachowania zabytku i w razie potrzeby jego rekonstrukcji, a także fakt, iż koszty restytucji zabytku z natury rzeczy są wysokie i często mogą przekraczać jego wartość sprzed szkody.
