Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością chce pożyczyć pieniądze od spółki, w której jest jednym z dwóch członków zarządu. Czy potrzebna jest zgoda któregoś z organów tej spółki na zawarcie umowy pożyczki? Czy wspomniany członek zarządu może reprezentować przy takiej umowie z jednej strony siebie, a z drugiej tę spółkę jako jeden z dwóch członków zarządu uprawniony do jej samodzielnej reprezentacji? – pyta czytelnik.
W pytaniach przedstawionych przez czytelnika każde z postawionych zagadnień należy rozpatrywać osobno, ponieważ dotyczą one dwóch różnych kwestii.
Pierwsza dotyczy zgody organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na zawarcie umowy pożyczki z członkiem jej zarządu. Czy taka zgoda jest potrzebna i jeśli tak, to jakiego organu spółki? W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością występują następujące organy: zgromadzenie wspólników, zarząd i fakultatywnie, jeśli umowa spółki tak stanowi (a obligatoryjnie, gdy kapitał zakładowy spółki przewyższa kwotę 500 tys. zł, a wspólników jest więcej niż 25) – rada nadzorcza lub komisja rewizyjna albo oba te organy. Mienie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to de facto mienie jej wspólników. W związku z tym już sam ustawodawca celem ochrony tego majątku w przypadku jego rozporządzania na rzecz „funkcjonariusza" spółki, jakim jest jej członek zarządu, przewidział konieczność uzyskania takiej zgody przez „najwyższy" organ spółki – zgromadzenie wspólników. Zgodnie z art. 15 § 1 kodeksu spółek handlowych zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Co ważne, umowa spółki nie może wyłączać tego obowiązku bądź przekazywać go do kompetencji innego organu spółki, ponieważ zgoda ta ma charakter obligatoryjny i jest nałożona przez ustawę, bez możliwości jego modyfikacji. Zgodnie z art. 17 § 2 k.s.h. zgoda taka może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jej złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę, a potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej. Jeżeli zaś najpóźniej w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę zgromadzenie wspólników sp. z o.o. nie udzieliło takiej zgody, umowa zawarta bez tej zgody będzie nieważna ze skutkiem ex tunc, co wyraźnie wynika z art. 17 § 1 k.s.h. Czytelnik powinien się ponadto zapoznać z umową spółki. Może się bowiem okazać, że wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nałożyli na spółkę, już w samej umowie spółki, obowiązek uzyskania przy tego rodzaju umowach dodatkowej zgody innego organu spółki – rady nadzorczej. W takiej sytuacji konieczne będzie uzyskanie obok zgody zgromadzenia wspólników zgody rady nadzorczej. Przy czym w przypadku braku zgody jedynie rady nadzorczej wymaganej umową spółki, inaczej niż w przypadku braku zgody zgromadzenia wspólników, która wymagana jest ustawą, umowa pożyczki będzie ważna, jednak nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki, co wynika wprost z treści art. 17 § 3 k.s.h.
Drugie istotne zagadnienie, jakie pojawia się w pytaniu czytelnika, to kwestia reprezentacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy takiej umowie. Zasadą jest, iż spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentuje zarząd. W przedstawionej sytuacji drugą stroną umowy ma być członek zarządu spółki. Ustawodawca także w tej sytuacji przewidział szczególną ochronę interesów spółki, wprowadzając przepis art. 210 § 1 k.s.h., zgodnie z którym w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Oznacza to, że spółkę będzie przy zawarciu umowy pożyczki z jej członkiem zarządu reprezentować bądź rada nadzorcza spółki, bądź pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Jeśli więc spółka nie ma rady nadzorczej, może ją reprezentować w takiej umowie jedynie pełnomocnik, i to pełnomocnik ustanowiony wyłącznie uchwałą zgromadzenia wspólników.
Luiza Kwaśnicka notariusz
