Kara za niedotrzymanie warunków umowy najmu nie podlega VAT

Odszkodowanie za przedterminowe zakończenie najmu nie jest zapłatą za usługę objętą podatkiem od towarów i usług

Publikacja: 29.03.2012 04:00

Skoro nie mieści się w zakresie czynności opodatkowanych określonych w ustawie o VAT, nie należy dokumentować go fakturą.

Zgodnie z art. 483 § 1 kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Skoro zapłata kary umownej jest naprawieniem szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania przez najemcę (np. odstąpienia przez niego od umowy) odbiorca takiego świadczenia nie odnosi korzyści o charakterze majątkowym. Potwierdzają to organy podatkowe. Przykładowo: w piśmie Izby Skarbowej w Warszawie z 4 marca 2011 r. (IPPP3/443-1173/10-5/JK) czytamy: „zapłacone (...) odszkodowanie z tytułu przedterminowego zakończenia umowy najmu wynikające z zawartej ugody ma charakter sankcyjny. Zatem odszkodowanie to jako wynikające z niewywiązania się przez najemcę z umowy najmu nie stanowi ekwiwalentu za świadczenie usług i tym samym zapłaty za usługę. Reasumując stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie nałożenie odszkodowania stanowić będzie rekompensatę finansową dla wnioskodawcy jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego przez spółkę. Zatem odszkodowanie pełniące funkcję rekompensacyjną za poniesione straty nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlega opodatkowaniu".

Warszawska Izba Skarbowa w interpretacji z 22 marca 2011 r. (IPPP1/443-1329/10-4/AP)

uznała także, że z tych samych względów nie podlegają VAT kary umowne (naliczane w wysokości 1/15 kwoty miesięcznej czynszu za każdy dzień opóźnienia czy innego naruszenia) nakładane na najemców lokali w galerii handlowej m.in. w następujących przypadkach:

- gdy najemca nie otwiera wynajmowanego lokalu dla ogółu ludności w celach handlowych w ustalonym dniu,

- za przerwanie eksploatacji lokalu już po jego otwarciu,

- gdy najemca naruszy zobowiązania nałożone w umowie (dotyczące m.in. przeznaczenia lokalu tylko na sprzedaż określonych marek handlowych towarów, dostarczenia pozwolenia na sprzedaż tych marek i używanie logo, nieużywania lokalu do innych celów, niż określone w umowie)

- naruszenia jakichkolwiek postanowień umowy lub regulaminu wewnętrznego określonego przez wynajmującego.

- w razie niewydania przez najemcę wynajmującemu lokalu w dniu wygaśnięcia umowy najmu.

Z kolei Izba Skarbowa w Bydgoszczy w piśmie z 24 lutego 2011 r. (ITPP1/443-1184/10/MN) potwierdziła, że najemca nie ma prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej na najemcę, dokumentującej obciążenie karą umowną, gdyż jako czynność niepodlegająca VAT zapłata kary może być udokumentowana wyłącznie notą obciążeniową.

Kaucja też bez podatku

Kaucja to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. Zasadniczo jest ona świadczeniem zwrotnym. Zapłata kaucji nie podlega VAT i nie powinna być dokumentowana fakturą. Obowiązek podatkowy w VAT nie powstanie też w momencie, gdy kaucja przekształci się w karę umowną (odszkodowanie). Obowiązek opodatkowania kaucji powstanie natomiast w momencie zaliczenia jej na poczet czynszu (np. w razie powstania zaległości w jego opłacaniu), co potwierdza np. interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 18 października 2010 r. (ILPP1/443-820/10-2/BD/).

Nazwa nie decyduje

Nie każde świadczenie nazwane przez strony odszkodowaniem będzie za takie uznane przez organ podatkowy. Świadczy o tym interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 29 lutego 2012 r. (IPTPP1/443-986/11-4/IG). Dotyczyła ona kwoty wypłaconej przez wynajmującego dla najemcy w zamian za opuszczenie wynajmowanych obiektów. Strony we wrześniu 2009 r. zawarły umowę najmu. Po jakimś czasie podpisały drugą na czas określony od 30 grudnia 2010 r. do 30 czerwca 2012 r., przewidującą wypłatę najemcy odszkodowania w wysokości 500 tys. zł z tytułu wcześniejszego opuszczenia wynajmowanych budynków. Izba uznała, że w tym wypadku doszło do świadczenia usługi, bo najemca otrzyma określoną kwotę w zamian za zgodę na opuszczenie pomieszczeń w określonym terminie. Zdaniem organu „opuszczenie przez najemcę pomieszczeń poprzez zawarcie przez strony nowej umowy prowadzi do wygaśnięcia wiążącego strony stosunku prawnego (tj. zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku), nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez stronę z ciążących na niej obowiązków". W związku z tym wypłacona kwota powinna być opodatkowana VAT i udokumentowana fakturą wystawioną przez najemcę.

Skoro nie mieści się w zakresie czynności opodatkowanych określonych w ustawie o VAT, nie należy dokumentować go fakturą.

Zgodnie z art. 483 § 1 kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Skoro zapłata kary umownej jest naprawieniem szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania przez najemcę (np. odstąpienia przez niego od umowy) odbiorca takiego świadczenia nie odnosi korzyści o charakterze majątkowym. Potwierdzają to organy podatkowe. Przykładowo: w piśmie Izby Skarbowej w Warszawie z 4 marca 2011 r. (IPPP3/443-1173/10-5/JK) czytamy: „zapłacone (...) odszkodowanie z tytułu przedterminowego zakończenia umowy najmu wynikające z zawartej ugody ma charakter sankcyjny. Zatem odszkodowanie to jako wynikające z niewywiązania się przez najemcę z umowy najmu nie stanowi ekwiwalentu za świadczenie usług i tym samym zapłaty za usługę. Reasumując stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie nałożenie odszkodowania stanowić będzie rekompensatę finansową dla wnioskodawcy jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego przez spółkę. Zatem odszkodowanie pełniące funkcję rekompensacyjną za poniesione straty nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlega opodatkowaniu".

Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił