Wynagrodzenie za zakaz konkurencji to koszt

Wydatek można zaliczyć do kosztów podatkowych również wtedy, gdy menedżer nie był w firmie zatrudniony na umowę o pracę, ale miał własną działalność gospodarczą i współpracował z firmą w ramach kontraktu lub umowy-zlecenia. Potwierdzają to organy podatkowe. Przykładem jest interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 września 2008 (ILPB3/423-337/08-2/MC).

Spółka podpisała z osobą prowadzącą działalność gospodarczą umowę o współpracę. Wynikało z niej, że zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania na jej rzecz takich usług jak doradztwo i promocja w zakresie sprzedaży wyprodukowanych wyrobów oraz marketing. Umowa zawierała również zapisy dotyczące kwestii poufności oraz zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej przez zleceniobiorcę.

Spółka zapytała, czy może zaliczyć do kosztów podatkowych wydatki na spłatę zobowiązania wobec zleceniobiorcy za niepodejmowanie przez niego działalności konkurencyjnej.

Jej zdaniem oczywiste jest, że podjęcie przez zleceniobiorcę, który jest zawodowo zaangażowany po stronie spółki (i to niezależnie  w jakim charakterze i na jakiej podstawie), działalności konkurencyjnej w innej firmie lub samodzielnie, ale w takim samym zakresie działalności, pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z możliwością kontynuacji działalności przez spółkę.

Tym samym ma wpływ na osiąganie, zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Dlatego całość wydatków związanych z wypłatą należności za niepodejmowanie działalności konkurencyjnej będzie kosztem podatkowym.

Musi być związek z przychodem

Izba skarbowa zgodziła się z tą argumentacją. W jej ocenie „w dobie gospodarki rynkowej i wiążącej się z tym konkurencji wydatek poniesiony na ochronę rynku potencjalnych odbiorów produktów należy uznać za racjonalny. Powszechnie wiadomym jest, że wyeliminowanie bądź ograniczenie skutków konkurencji może przyczynić się do zwiększenia sprzedaży wyrobów, a zatem i do zwiększenia osiąganych przychodów”.

Jeśli zatem wydatki poniesione na wypłatę zleceniobiorcy należności za niepodejmowanie przez niego działalności konkurencyjnej miały zapobiec temu, aby informacje, które posiadał, nie trafiły do konkurencji (co mogłoby spowodować spadek sprzedaży), to będą mogły zwiększyć koszty podatkowe.

Mają one bowiem wpływ na wielkość osiąganych obrotów a tym samym i przychodów. Spełniają zatem przesłanki określone w art. 15 ustawy o CIT (odpowiednio w art. 22 ustawy o PIT).

Płatnik potrąca podatek

Firma, zobowiązana do wypłaty menedżerowi pieniędzy w związku z zakazem konkurencji, powinna potrącić od nich zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 2 lipca 2009 (IPPB4/415-258/09-2/JK).

Firma podpisała kontrakt menedżerski z osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Gdy umowę rozwiązano, wypłaciła menedżerowi odszkodowanie z tytułu powstrzymywania się od podejmowania działań konkurencyjnych. Potrąciła przy tym zaliczkę na PIT. Nie była jednak pewna, czy postąpiła prawidłowo. Zapytała więc fiskusa.

Izba skarbowa potwierdziła słuszność jej postępowania. Przypomniała, że co prawda w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT z opodatkowania zwolnione są odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Zwolnienie to nie dotyczy jednak odszkodowania przyznanego na podstawie przepisów o zakazie konkurencji (wynika to z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. d ustawy). Oznacza to, że płatnik miał obowiązek pobrać od niego zaliczkę na PIT i odprowadzić ją na konto właściwego urzędu skarbowego.

„Wypłacone (...) byłemu menedżerowi świadczenie w postaci odszkodowania tytułem powstrzymania się od podejmowania działań konkurencyjnych (...) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako przychód z działalności wykonywanej osobiście” – czytamy w interpretacji izby skarbowej.

Menedżer zapłaci VAT...

Prowadzący działalność gospodarczą menedżer, który otrzymuje pieniądze z tytułu zakazu konkurencji, zapłaci od nich podatek od towarów i usług. Oczywiście tylko gdy jest podatnikiem VAT, co potwierdza  interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 4 grudnia 2009 (ITPP1/443-904/09/DM).

Wynika z niej, że „opodatkowanie usług polegających na powstrzymywaniu się czy też na tolerowaniu określonych stanów rzeczy, powstrzymywaniu się od określonego rodzaju zachowań w ramach tzw. klauzuli konkurencji (zakazu konkurencji) może mieć miejsce wówczas, jeśli podmiot świadczący taką usługę jest podatnikiem podatku od towarów i usług”.

W przypadku, którym zajmowała się izba,  umowę o zakazie konkurencji zawarła podatniczka VAT.

Otrzymane przez nią wynagrodzenie, zdaniem izby,  za powstrzymywanie się od dokonywania określonych czynności jest ekwiwalentem za konkretną usługę, którą –  w tej sytuacji – jest powstrzymywanie się przez ściśle określony czas od działalności konkurencyjnej wobec spółki z o.o.

Beneficjentem usługi nieprowadzenia działalności konkurencyjnej jest spółka z o.o. (zdaniem izby dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może być uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymaną płatnością i świadczeniem na rzecz dokonującego płatności „musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie”).

Izba skarbowa uznała, że otrzymywane odszkodowanie, związane z prowadzoną przez podatniczkę działalnością gospodarczą (bo to w jej ramach została zawarta umowa o zakazie konkurencji), jest świadczeniem usług podlegających opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Zgodnie z tym przepisem przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów, w tym również zobowiązanie się do powstrzymywania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

...a firma podatek odliczy

Firma, która otrzyma fakturę z wykazanym na niej wynagrodzeniem z tytułu zakazu konkurencji, będzie mogła odliczyć VAT. Na możliwość taką wskazała Izba Skarbowa w Poznaniu z 4 września 2008  (ILPB3/423-337/08-2/MC).

Jej zdaniem wynika ona z ogólnej zasady sformułowanej w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z tym przepisem w takim zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o naliczony.

Warunkiem umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku jest więc bezpośredni i bezsporny związek wydatków z wykonywaniem czynności opodatkowanych.

Inne zasady dla członków zarządu

Nie w każdym przypadku będzie możliwe zaliczenie do kosztów podatkowych kwot wypłaconych z tytułu zakazu konkurencji. Wynika tak z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 czerwca 2007 (II FSK 844/06).

Spółka przyznała takie odszkodowanie dla członków zarządu. Wypłacone kwoty chciała zaliczyć do kosztów podatkowych. Jej zdaniem poniesione wydatki miały związek z uzyskiwanymi przychodami.

Nie zgodziły się jednak na to organy podatkowe. Nie pomogła również skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego a potem skarga kasacyjna do NSA.

Ten ostatni orzekł bowiem, że przy ocenie związku przyczynowo-skutkowego wydatku wynikającego z umowy o zakazie konkurencji z działalnością gospodarczą spółki należy mieć na uwadze zasadę, zgodnie z którą każdego członka zarządu spółki obowiązuje zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej. Wynika on z art. 211 kodeksu spółek handlowych.

Zajmowanie się interesami konkurencyjnymi jest działaniem na szkodę spółki i skutkuje odpowiedzialnością karną (grozi za to grzywna, a nawet pozbawienie wolności – art. 585 k.s.h.).

W tej sytuacji  w ocenie NSA „dodatkowe umowne zobowiązanie członków zarządu spółki z o.o. do zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej i wypłacenie z tego tytułu odszkodowania należy uznać jako niezwiązane z uzyskaniem przychodów”.

Czytaj też:

Zobacz serwisy: