Nowe kompetencje rad nadzorczych na gruncie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych

13 października 2022 roku wejdzie w życie długo zapowiadana oraz kontrowersyjna nowelizacja Kodeksu spółek handlowych . Poza uchwaleniem prawa holdingowego, wprowadza ona istotne zmiany w funkcjonowaniu rad nadzorczych.

Publikacja: 17.05.2022 10:54

Nowe kompetencje rad nadzorczych na gruncie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych

Foto: Adobe Stock

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, jednym z głównych celów nowelizacji jest „wyposażenie rad nadzorczych w narzędzia umożliwiające prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego”. Niniejszy artykuł poświęcony jest temu, w jakie narzędzia ustawodawca wyposażył rady nadzorcze. Nie obejmuje on jednak zagadnień związanych z prawem grup spółek.

Czytaj więcej

Rada nadzorcza ma pilnować, żeby zarząd działał w interesie spółki

Prawo do żądania przekazania informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień

Na gruncie aktualnego stanu prawnego w ramach czynności nadzorczych rada nadzorcza może badać dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników spółki sprawozdań, wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki. Praktyka pokazuje, że regulacje te są niedoskonałe. Przede wszystkim nie przewidują mechanizmów umożliwiających skuteczne wykonywanie prawa do żądania przekazania informacji. Nowelizacja przewiduje zmiany w tym zakresie. Po pierwsze rozszerza krąg osób zobowiązanych do udzielenia informacji, o prokurentów oraz osoby, które wykonują na rzecz spółki regularnie czynności na podstawie umowy o dzieło, zlecenia albo innej podobnej umowy. Po drugie wprowadza obowiązek udzielania informacji niezwłocznie, ale nie później niż w terminie dwóch tygodni od zgłoszenia żądania. Rada może określić w żądaniu dłuższy termin. W końcu art. 5871 KSH przewiduje odpowiedzialność karną dla osób, które nie przekazują ww. informacji w terminie, przekazują nieprawdziwe informacje lub zatajają dane wpływające w istotny sposób na ich treść. Za popełnienie opisanego przestępstwa grozi kara grzywny od 6 000 zł do 50 000 zł albo kara ograniczenia wolności. Rozwiązanie takie choć dyskusyjne, powinno przyczynić się do zwiększenia efektywności działań nadzorczych. Wątpliwości może budzić, czy obwarowanie powyższych obowiązków odpowiedzialnością karną nie jest nadmierne.

Obowiązek zarządu do udzielania informacji

W spółkach akcyjnych art. 3801 KSH nakłada na zarządy spółek obowiązek regularnego udzielania radzie nadzorczej informacji dotyczących głównych obszarów działalności spółki. Obowiązek dotyczy informacji o podjętych uchwałach zarządu, sytuacji spółki, istotnych okolicznościach z zakresu prowadzenia spraw, postępach w realizacji wyznaczonych kierunków rozwoju działalności. Informacje te powinny być przekazywane regularnie na posiedzeniach rady nadzorczej. Dodatkowo zarząd powinien niezwłocznie przekazywać radzie informacje, które wpływają lub mogą wpływać na sytuacje majątkową spółki, w tym dotyczące transakcji, innych zdarzeń oraz zmian w zakresie uprzednio udzielonych informacji. Generalnie informacje powinny być przekazywane na piśmie. Celem omawianej regulacji jest zapewnienie radzie nadzorczej lepszego dostępu do informacji o spółce. Akcjonariusze mogą postanowić o ograniczeniu lub wyłączeniu tych obowiązków w statucie spółki.

Zgoda na zawarcie umowy

Od 13 października 2022 r. do dokonania przez spółkę akcyjną transakcji ze spółką dominującą, zależną lub powiązaną, wymagana będzie zgoda rady nadzorczej (art. 3841 KSH). Zgoda będzie wymagana w odniesieniu do transakcji, których wartość po zsumowaniu z transakcjami zawartymi z tą samą spółką w okresie roku przekracza 10% sumy aktywów, ustalonych na podstawie ostatniego sprawozdania finansowego. Brak takiej zgody ma daleko idące skutki, ponieważ skutkuje nieważnością czynności dokonanej bez takiej zgody (art. 17 § 1 KSH). Wymóg uzyskania zgody nie będzie miał jednak zastosowania do spółek, w których co najmniej jedna akcja dopuszczona jest do obrotu na rynku regulowanym oraz spółek uczestniczących w grupie spółek.

Korzystanie z doradców. Powoływanie komitetów.

Rady nadzorcze będą miały prawo do powoływania doradców w celu zbadania określonych spraw dotyczących spółki, jej majątku lub przygotowania określonych analiz/opinii na koszt spółki (art. 2191 KSH, art. 30076 KSH oraz art. 3901 KSH). Rada reprezentuje spółkę w umowach z doradcami, natomiast zarząd zapewnia im dostęp do dokumentów i informacji. Podobnie, jak w przypadku obowiązku przekazania informacji radzie nadzorczej, nieprzekazanie informacji doradcy, przekazanie informacji nieprawdziwych lub zatajenie stanowić będzie przestępstwo, zagrożone karą grzywny od 6 000 zł do 50 000 zł (art. 5872 KSH). Wspólnicy lub akcjonariusze mogą wyłączyć lub ograniczyć prawo do powoływania doradców w umowie lub statucie spółki.

Nowelizacja przewiduje również możliwość powoływania przez rady nadzorcze spośród swoich członków, stałych lub doraźnych komitetów do pełnienia określonych czynności nadzorczych (art. 2191 KSH, 3901 KSH).

Sprawozdanie z działalności rady nadzorczej

Rady nadzorcze będą zobowiązane do sporządzania corocznych sprawozdań z działalności za rok obrotowy oraz przedstawiania ich zgromadzeniu wspólników lub walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy (art. 219 § 3, art. 30069 § 3 oraz art. 388 § 3 KSH). W założeniu sprawozdanie powinno zawierać informacje o wykonaniu obowiązków w roku obrotowym oraz stanowić podstawę do oceny pracy rady nadzorczej.

Pozostałe zmiany

Pozostałe istotne zmiany dotyczące rad nadzorczych, o których należy wspomnieć to m.in.

·       nałożenie na członków rady nadzorczej obowiązku zachowania lojalności wobec spółki (który był już identyfikowany w orzecznictwie) oraz nieujawniania tajemnic spółki również po wygaśnięciu mandatu (art. 2141 KSH art. 3871 KSH),

·       wprowadzenie zasady business judgment rule, która ma chronić członków organów przed odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną wskutek działań podejmowanych w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego (art. 293 KSH oraz art. 483 KSH),

·       obowiązek zawiadomienia biegłego rewidenta o posiedzeniach rady nadzorczej dotyczących oceny opiniowanych przez niego sprawozdań, (art. 219 §6 KSH, art. 30069 KSH, 382 § 7 KSH).

·       ujednolicenie zasad protokołowania oraz zwoływania posiedzeń rady nadzorczej (art. 2081 KSH, art. 222 § 2 KSH, art. 30058 § 5 KSH, art. 376 KSH).

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że omawiane zmiany wprowadzone nowelizacją Kodeksu spółek handlowych prowadzą do wzmocnienia roli rad nadzorczych. Zmiany wchodzą w życie 13 października 2022 roku, więc teraz jest dobry moment  aby rozpocząć przygotowania do ich wprowadzenia, w tym zweryfikować ład korporacyjny spółki oraz zdecydować, czy określonych regulacji nie należy wyłączyć lub ograniczyć w umowie lub statucie spółki.

Adrian Luty – senior associate, radca prawny w Andersen w Polsce Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita".

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, jednym z głównych celów nowelizacji jest „wyposażenie rad nadzorczych w narzędzia umożliwiające prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego”. Niniejszy artykuł poświęcony jest temu, w jakie narzędzia ustawodawca wyposażył rady nadzorcze. Nie obejmuje on jednak zagadnień związanych z prawem grup spółek.

Prawo do żądania przekazania informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP