Sytuacja polityczna w Polsce obecnie jest niewątpliwie bardzo skomplikowana i trudno dziwić się bardzo wielu głosom, przestrzegającym przed osłabianiem państwa prawa w Polsce. Nie uzasadnia to jednak wezwań do strajku sędziów. Tego rodzaju apele świadczą raczej o poczuciu bezsilności ich autorów i wyrażają fałszywą tezę, że na mocnym państwie prawa zależy jedynie prawnikom.
Ostatnie zmiany w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym skłoniły nobliwe postaci polskiego życia publicznego do wezwania do strajku sędziów w obronie prerogatyw tegoż Trybunału. Notabene osoby te nie są z reguły czynnymi sędziami. Tak wyjątkowe wezwanie wymaga głębszej analizy zarówno przyczyn, jak i spodziewanego odzewu na tak sformułowany apel. Na wstępie podkreślić należy, że istotnie ostatnia nowela ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uczyniła z niego bezzębnego tygrysa, co oznacza faktyczny demontaż jednego z podstawowych, strukturalnych gwarantów liberalnego państwa prawa – rzecz jasna w dotychczasowym jego kształcie. Obecna ekipa rządząca zmierza bowiem z całą świadomością w kierunku zbudowania zupełnie innego kształtu instytucji ustrojowych. Mają więc słuszny powód do zdenerwowania ci, którzy dotychczasowy model ustrojowy uznają za optymalny. Jednakże wybór modelu państwa jest kwestią pewnego wyboru politycznego, który abstrakcyjnie należy do narodu, a konkretnie do klasy politycznej. Można więc powiedzieć, że kształt instytucji w państwie zależy od determinacji i umiejętności wywierania wpływu na społeczeństwo i władzę poszczególnych sił politycznych. A tenże wpływ politycy starają się wywierać w rozmaitej formie, nie tylko łagodnie podczas kampanii wyborczych, ale mniej łagodnie też w trakcie demonstracji, strajków politycznych czy też ostatecznie w formie rewolucji czy „majdanów".
Dziwny adresat
W każdym bądź razie skuteczność poszczególnych akcji polityków sprowadza się koniec końców do umiejętności pociągnięcia za sobą szerokich kręgów społecznych. Z tejże przyczyny, o ile zrozumiałe są wezwania do strajku politycznego, o tyle dziwi ich adresat. Politycy opozycji próbują bowiem nakłonić do strajku sędziów sądów powszechnych, którzy mają prawny zakaz strajków. Paradoksalnie więc do łamania prawa wzywa się w imię obrony państwa prawa tych, którzy powinny być wzorem praworządności! Przy tym skuteczność tego rodzaju apeli zapewne będzie znikoma, bo sędziowie sądów powszechnych mają we krwi apolityczność i niedawno nie chcieli nawet uczestniczyć w protestach w obronie swoich podstawowych interesów ekonomicznych. Tym bardziej nie będą łamać prawa w obronie Trybunału Konstytucyjnego. Dlaczego więc politycy opozycji formułują tego rodzaju wezwania? Moim zdaniem z poczucia pewnej bezsilności. Na ostatnie demonstracje uliczne wyszło wielu uczestników, dziesiątki tysięcy – ale wielu jak na Polskę, bo w krajach zachodnich bardziej błahe sprawy mobilizują setki tysięcy ludzi. W każdym bądź razie demonstracje niezadowolonych przedstawicieli klasy średniej nie robią na obecnej ekipie specjalnego wrażenia. Jak widać przy tym, organizacje społeczne chroniące prawa człowieka mają charakter bardziej fasadowy i nie potrafią mobilizować ludzi do udziału w demonstracjach. Politycy? Jeżeli główny głos w obronie Trybunału zabiera osoba, która swój kapitał polityczny zebrała za krytykę wyroku Trybunału w sprawie OFE, to trudno tu o wiarygodność. Z kolei związki zawodowe nie mają najmniejszej ochoty angażować się w spory polityczne. Bardziej im zależy na sprawach socjalnych, a tu obecna ekipa obiecuje doniosłe zmiany.
Słuszna teza
Pozostają więc prawnicy i przekonanie polityków, że to im najbardziej zależy na mocnym państwie prawa. Teza ta jest słuszna. Prawnikom zależy na mocnym państwie prawa i z tej właśnie przyczyny jako legalistom nie wolno im łamać prawa i brać udziału w tego rodzaju akacjach politycznych. Sędziowie mają wprost zapisany w ustawie zakaz strajków, a z kolei niedawna akcja polityczna adwokatury w obronie swoich interesów ekonomicznych spotkała się z negatywną oceną Sądu Najwyższego, którego zdaniem tego rodzaju aktywności samorządu adwokackiego polskie prawo nie przewiduje.
Dodatkowo zauważyć należy, że cały świat polityczny, przy niemałych udziale mediów, a i nawet Trybunału Konstytucyjnego, przez wiele lat dużo zrobił dla zdeprecjonowania prawników w oczach opinii publicznej i wywołania przekonania, że sędzia czy adwokat to podejrzana osoba, niegodna przywilejów, tylko zobowiązana do noszenia niczym osioł ciężarów publicznych. W takich realiach akcja protestacyjna prawników w obronie Trybunału spowodować może przeciwny skutek do zamierzonego: opinia publiczna może raczej przyjąć, że obrona Trybunału i liberalnego państwa prawa to obrona nielubianych prawników, a tym samym sprawa, która przeciętnego zjadacza chleba niewiele interesuje.
