Szczepienie przeciw odrze na koszt szefa zwykle z PIT i ZUS

W związku z kolejnymi przypadkami zachorowań na odrę, coraz więcej zakładów pracy zastanawia się nad sfinansowaniem zatrudnionym szczepionek przeciwko tej chorobie zakaźnej. Oferowanie pracownikom i wykonawcom umów zlecenia tego typu świadczenia pozapłacowego wiąże się z koniecznością rozstrzygnięcia, czy jego wartość wchodzi do podstawy, od której nalicza się należności podatkowo-składkowe.

Czytaj także: GIS radzi: przy odrze najlepsza wizyta domowa lekarza

Zazwyczaj odpowiedź na tak postawione pytanie brzmi twierdząco. Tak wynika z analizy przepisów z zakresu PIT i ZUS oraz z interpretacji wydawanych przez skarbówkę. Niemniej jednak w pewnych okolicznościach zaszczepienie przeciwko odrze załogi na koszt pracodawcy nie wymaga odprowadzania danin na rzecz fiskusa i organu rentowego.

Najczęściej przysporzenie

Regulacje zusowskie i podatkowe nakazują przychody z tytułu zatrudnienia rozumieć bardzo szeroko. Trzeba za nie uznawać wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, świadczenia pieniężne ponoszone za podwładnego, wartość nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, a także wartość pieniężną świadczeń w naturze i ich ekwiwalenty (bez względu na źródło finansowania).

Z tego powodu szczepienia ochronne (np. przeciw grypie bądź odrze) stanowią co do zasady przysporzenie majątkowe, od którego trzeba kalkulować zarówno składki ZUS, jak i zaliczki podatkowe.

Trzy przesłanki

Wyznaczając podstawę, od której liczy się należności podatkowo-składkowe, należy uwzględnić wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (K 7/13), w którym stwierdzono, że za przychód mogą być uznane świadczenia, które:

- po pierwsze – zostały spełnione za zgodą zatrudnionej osoby, która skorzystała z nich w pełni dobrowolnie,

- po drugie – zostały spełnione w interesie zatrudnionego (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść skutkującą powiększeniem aktywów lub uniknięciem wydatku, który musiałby ponieść,

- po trzecie – przynoszą korzyść, która jest wymierna i przypisana indywidualnej osobie (a więc nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Ten wyrok TK można stosować także np. do zleceniobiorców, co potwierdzają m.in.:

- interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 31 stycznia 2017 r. (3063-ILPB1-1.4511.379.2016.1.APR),

- wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 17 maja 2017 r. (I SA/Wr 44/17), w którym zauważono, że choć orzeczenie TK dotyczyło wprost przychodu ze stosunku pracy, to tezy w nim zawarte można stosować także do pozapłacowych świadczeń finansowanych osobom innym niż pracownicy, gdyż część rozważań TK opartych było na artykule 11 ustawy o PIT, który zawiera ogólną definicję przychodu i nie ogranicza się wyłącznie do należności pracowniczych.

Odnosząc przywołany wyżej wyrok TK do świadczenia w postaci szczepionek ochronnych (np. przeciwko odrze lub grypie), podkreślenia wymaga, iż niewątpliwie są one dokonywane za zgodą zatrudnionych osób oraz posiadają wymierną wartość, która może być przypisana indywidualnie do konkretnego pracownika czy zleceniobiorcy. Niestety w ocenie organów skarbowych, w sytuacji, gdy pracodawca nie jest ustawowo zobligowany do ponoszenia kosztów wspomnianych iniekcji, nie można uznać, że wydatek ponoszony jest w interesie pracodawcy. Tak stwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w indywidualnej interpretacji z 16 lutego 2017 r. (1462-IPPB2.4511.768.2016.1.MG).

A zatem, jeśli konkretne szczepienia nie są wymagane odrębnymi przepisami, zdaniem fiskusa pokrycie kosztów ich przeprowadzenia stanowi dla zatrudnionych przysporzenie majątkowe. Ich wartość dolicza się pracownikowi czy zleceniobiorcy do pozostałych przychodów uzyskiwanych z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia w miesiącu otrzymania zastrzyku. Od łącznej kwoty pobiera się zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki zusowskie.

Przykład

Zatrudniony na pełnym etacie pracownik otrzymuje co miesiąc stałą pensję w wysokości 4000 zł brutto. W listopadzie br., w związku z pojawiającymi się w wojewódzie mazowieckim przypadkami zachorowań na odrę, jego pracodawca zafudnował mu szczepionkę przeciw tej zakaźnej chorobie (nie będąc do tego zobligowanym przez żadne przepisy). Poniósł z tego tytułu koszt wynoszący 140 zł.

Ww. pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu i kwoty zmniejszającej miesięczną zaliczkę podatkową w wysokości 46,33 zł.

Uwzględniając przedstawione informacje, listopadową listę płac należy skalkulować następująco.

Czasem bez obciążeń

Konsekwencji podatkowo-składkowych nie powodują szczepienia przeciwko odrze dla pracowników wykonujących pracę w warunkach narażenia na zakażenie odrą, których koszt – na podstawie odrębnych przepisów – ma obowiązek ponieść pracodawca.

Podkreślmy, że na podstawie art. 20 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w celu przeciwdziałania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, pracodawca finansuje ze swych środków przeprowadzenie szczepień ochronnych zalecanych przy wykonywaniu czynności wskazanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności.

Stosownie do przywołanego rozporządzenia, szczepienia przeciw odrze są zalecane w przypadku czynności podejmowanych w trakcie pełnienia służby lub wykonywania pracy w urzędach, jednostkach podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Ministra Sprawiedliwości oraz Szefa Służby Celnej, jeżeli osoby je wykonujące są narażone na działanie biologicznego czynnika chorobotwórczego mogącego wywołać chorobę zakaźną, a podanie szczepionki przeciw tej chorobie zakaźnej powoduje uodpornienie na nią.

W przypadku zatem wyżej wskazanych osób, szczepienia chroniące przed odrą nie generują przychodu. To samo dotyczy pracowników zatrudnionych w jednostkach ochrony zdrowia w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (np. w szpitalach).

Dopłata zatrudnionego zeruje ZUS

Jeśli szczepionka przeciw odrze jest przychodem dla podwładnego, pracodawcy mogą – po spełnieniu ściśle określonych przesłanek – wyłączyć takie świadczenie z oskładkowania. Taką możliwość daje § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W myśl tej regulacji, aby określona korzyść materialna mogła podlegać zwolnieniu z oskładkowania, musi:

- wynikać z układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu,

- mieć formę niepieniężną,

- być współfinansowana przez zatrudnionych.

Wszystkie wymienione warunki muszą zostać spełnione łącznie.