Dotyczy to nie tylko realizacji samej dostawy, ale także zobowiązań gwarancyjnych i serwisowych dotyczących dostarczanego uzbrojenia i sprzętu wojskowego – tak uznała Krajowa Izba Odwoławcza (KIO) w wyroku z 15 grudnia 2014 roku. Tym samym wymóg w zakresie bezpieczeństwa dostaw dotyczy nie tylko realizacji zobowiązania głównego, tj. dostawy przedmiotu zamówienia zgodnego z postawionymi wymaganiami, ale obejmuje także obowiązek utrzymania przedmiotu zamówienia w należytym stanie przez cały okres jego użytkowania. Naruszenie zobowiązań gwarancyjnych może podważyć wiarygodność wykonawcy i przesądzić o jego wykluczeniu z ubiegania się o kolejne zamówienia.
Postępowanie o udzielenie zamówienia, w którym złożono odwołanie, było prowadzone w trybie przetargu ograniczonego i dotyczyło mobilnych modułów stanowisk dowodzenia szczebla oddział/pododdział. Na etapie oceny wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu zamawiający wykluczył z udziału w nim jednego z wykonawców. Powodem było to, że na etapie realizacji na rzecz Ministerstwa Obrony Narodowej poprzednio zawartych umów naruszył on zobowiązania gwarancyjne i serwisowe. Naruszenia te polegały na nieterminowej likwidacji powstałych uszkodzeń, nienaprawieniu sprzętu w wymaganym zakresie, braku zwrotu sprzętu po naprawie oraz nieprzedłużeniu terminu gwarancji.
W opinii wykluczonego wykonawcy dostawy z poprzednio zawartych umów zostały zrealizowane i odebrane przez zamawiającego. Ponadto zamawiający zwrócił zabezpieczenie należytego wykonania umowy oraz nie wystąpił o zapłatę jakichkolwiek kar umownych ani nie sformułował żadnych roszczeń, które byłyby następstwem nienależytego ich wykonania. Tym samym w opinii odwołującego należy uznać, że poprzednie dostawy zostały zrealizowane poprawnie. Nie było więc podstaw do wykluczenia go z kolejnego postępowania. Dodatkowo, zdaniem odwołującego się, ocena, czy zobowiązania w zakresie bezpieczeństwa dostaw zostały prawidłowo wykonane przez wykonawcę, byłaby możliwa jedynie wówczas, gdyby zostały one określone przez strony w zawartych umowach. Tymczasem w umowach nie zamieszczono żadnych postanowień w zakresie bezpieczeństwa dostaw. Co więcej, zawarcie tych umów nastąpiło jeszcze przed wprowadzeniem do prawa zamówień publicznych zarówno pojęcia, jak i wymogów w tym zakresie. Tym samym w opinii odwołującego podstawą wykluczenia nie może być naruszenie zobowiązań, których nie znało prawo zamówień publicznych i które, w konsekwencji, nie zostały wpisane do zawartych przez strony umów dostawy.
Po rozpatrzeniu sprawy KIO uznała, że umowy dostawy w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa nakładają na wykonawcę nie tylko obowiązek realizacji samej dostawy, ale także obowiązki serwisowania dostarczonych wyrobów w określonym okresie, serwis pogwarancyjny, a nawet zapewnienie dostępności części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych. KIO uznała więc, że przesłanka wykluczenia z tytułu naruszenia zobowiązań związanych z bezpieczeństwem dostaw może się odnosić do całej historii kontraktowej wykonawcy i jego działalności oraz wszystkich obowiązków umownych, nie tylko wykonania samej dostawy. W opinii KIO pojęcie bezpieczeństwa dostaw nawiązuje do zapewnienia zamawiającemu nie tylko niezakłóconej dostawy przedmiotu zamówienia zgodnego z postawionymi wobec tego przedmiotu wymaganiami (co jest konieczne nie tylko w zamówieniach w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa, ale w każdym postępowaniu), ale również zagwarantowania utrzymania przedmiotu zamówienia oraz jego rozwoju w dłuższej perspektywie jego użytkowania. Tym samym naruszenie zobowiązań gwarancyjnych podczas realizacji poprzednio zawartych umów nie daje gwarancji zdolności do zrealizowania zobowiązań związanych z bezpieczeństwem dostaw w ramach kolejnych zamówień, a tym samym wykonawca podlega wykluczeniu z udziału w postępowaniu.
Jarosław Witek, radca prawny, członek zespołu ds. obronności i bezpieczeństwa DLA Piper Wiater sp.k.
Wyrok KIO z 15 grudnia 2014 roku potwierdza, że nawet naruszenie zobowiązań dodatkowych, tj. związanych z prawidłowo zrealizowaną dostawą, w tym głównie zobowiązań gwarancyjnych, wpływa na zdolność wykonawcy do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. Konieczność zapewnienia bezpieczeństwa dostaw stanowi szczególną przesłankę ubiegania się o zamówienia w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa. Zamówienia te, z uwagi na cel, który realizują, różnią się od innych rodzajów zamówień publicznych. W ich przypadku chodzi bowiem nie tylko o wykonanie dostawy określonych wyrobów lub usług na rzecz zamawiającego, ale w szerszym kontekście o zapewnienie państwu określonych zdolności bojowo-obronnych gwarantujących jego bezpieczeństwo. Newralgiczny charakter dostarczanego uzbrojenia i sprzętu wojskowego wymusza więc po stronie wykonawców wyższą staranność niż w przypadku innych zamówień, a jej niezachowanie może pozbawić ich możliwości realizacji kolejnych dostaw. Elementem zamówienia w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa jest nie tylko sama dostawa, ale także zapewnienie prawidłowego funkcjonowania dostarczanych wyrobów w całym cyklu życia produktu. Naruszenie obowiązków w tym zakresie będzie traktowane jako naruszenie zobowiązań w zakresie bezpieczeństwa dostaw, co może wykluczyć wykonawcę z ubiegania się o kolejne zamówienia.
