Umorzenie postępowania przez sąd właściwości ogólnej po przekazaniu sprawy przez EPU

Zeszłoroczna nowelizacja procedury cywilnej wprowadziła sporo zmian, w tym przede wszystkim w zakresie procedowania spraw w ramach elektronicznego postępowania upominawczego.

Publikacja: 22.12.2020 12:57

KRS

KRS

Foto: Adobe Stock

Znowelizowane przepisy dedykowane temu postępowaniu zaczęły obowiązywać od 07.02.2020 r., jednakże ustawa weszła w życie w dniu 07.11.2020 r. Wprowadzenie kilku terminów wejścia w życie znowelizowanych przepisów w ramach jednej nowelizacji doprowadziło do rozbieżności w ich wykładni.

Wobec wejścia w życie przepisów dedykowanych elektronicznemu postępowaniu upominawczemu w dniu 07.02.2002 r., wydawać by się mogło, że powództwa wytoczone przed tą datą będą procedowane według przepisów dotychczasowych. Tożsamą praktykę stosował Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny, rozpoznający sprawy w ramach elektronicznego postępowania upominawczego, co skutkowało przekazywaniem spraw wniesionych do tego sądu przed dniem 07.02.2020 r., do sądów właściwości ogólnej.

Część sądów właściwości ogólnej, powołując się na stosowanie wykładni językowej oraz zakaz wykładni homonimicznej, umarzało postępowania w sprawach przekazanych, w sytuacji gdy postępowanie w ramach elektronicznego postępowania upominawczego zostało zainicjowane przez stronę powodową po 06.11.2019 r. Oznacza to, że sąd właściwości ogólnej umarzał postępowanie w oparciu o przepisy dedykowane elektronicznemu postępowaniu upominawczemu, które rozpoznawane jest wyłącznie przez jeden sąd w Polsce, tj. powołany wcześniej Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie.

Powyższe stanowisko stanowiło jednolitą praktykę orzeczniczą m. in. w warszawskich sądach rejonowych.

Omawiane rozwiązanie stosowane przez sądy budzi pewne wątpliwości. W pierwszej kolejności zauważyć należy, że przekazanie sprawy do sądu właściwości ogólnej następowało na podstawie prawomocnego postanowienia wydanego w ramach elektronicznego postępowania upominawczego. Dalsze umorzenie postępowania przez sąd właściwości ogólnej w gruncie rzeczy stanowiło zmianę prawomocnego orzeczenia wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie, które to orzeczenie wiązało nie tylko strony oraz sąd, które je wydał, lecz również inne sądy.

W dalszej kolejności zauważyć należy, że umorzenie postępowania przez sąd właściwości ogólnej następowało na podstawie przepisów, których to sąd właściwości ogólnej pozwanego nie był odbiorcą, bowiem dedykowane są one wyłącznie Sądowi Rejonowemu Lublin – Zachód w Lublinie.

Część sądów jako łączną podstawę umorzenia wskazywało przepisy umorzeniowe dedykowane elektronicznemu postępowaniu upominawczemu w związku z art. 355 k.p.c., powołując się na niedopuszczalność wydania wyroku w sprawie.

Wobec brzmienia art. 505(37) § 2 k.p.c. w brzmieniu znowelizowanym, wskazywanie art. 355 k.p.c. wydaje się również nieuzasadnione, albowiem trudno uznać za niedopuszczalne wydanie wyroku w sprawie, w której przepisy procedury umożliwiają stronie powodowej ponowne wytoczenie powództwa o to samo roszczenie, pomiędzy tymi samymi stronami.

W naturalny sposób pojawiła się sporna kwestia, czy po umorzeniu postępowania przez sąd właściwości ogólnej, strona powodowa może wykorzystać część opłaty wniesionej w ramach elektronicznego postępowania upominawczego. Z literalnego brzmienia przepisu art. 505(37) § 2 k.p.c. wprost wynika, że takie uprawnienie przysługuje stronie powodowej w sytuacji wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego, które to w opisywanej sytuacji nie zapadło. Dotychczasowa praktyka sądów właściwości ogólnej pokazuje, że zaliczają one opłatę wniesioną w ramach powództwa wytoczonego w reżimie elektronicznego postępowania upominawczego w przypadku umorzenia postępowania przez sąd właściwości ogólnej.

Jednakże na kanwie tego zagadnienia pojawiło się nowe zagadnienie, bowiem część sądów uwzględnia opłatę wyłącznie w przypadku wytoczenia powództwa w terminie 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o umorzeniu postępowania przez sąd właściwości ogólnej.

Z powyższym stanowiskiem trudno się zgodzić, bowiem jest ono sprzeczne z literalnym brzmieniem powołanego wcześniej art. 505(37) § 2 k.p.c., które uzależnia zaliczenie opłaty od wniesienia powództwa w terminie 3 miesięcy od wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego. W opisywanej sytuacji przedmiotowe postanowienie nie istnieje w obrocie ze względu na umorzenie postępowania przez sąd właściwości ogólnej. Ponadto występują sprawy, w których postanowienie o umorzeniu postępowania wydane przez sąd właściwości ogólnej zostaje doręczone stronie po upływie 3 miesięcy od dnia jego wydania, co rodzi negatywne skutki procesowe dla strony powodowej.

W jednej ze spraw prowadzonych przez Kancelarię Radcy Prawnego Leszka Drabika, Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie I Wydział Cywilny, postanowieniem z dnia 05.06.2020 r. umorzył postępowanie (sygn. akt. I C 1421/20, niepubl.), jako podstawę umorzenia wskazując art. 505(36) k.p.c., powołując się w uzasadnieniu na termin wejścia w życie ustawy nowelizującej oraz zakaz stosowania wykładni homonimicznej.

Od powyższego rozstrzygnięcia wywiedziony został środek zaskarżenia w postaci zażalenia. Po pochyleniu się nad zagadnieniem przez Sąd Okręgowy w Warszawie, postanowienie umorzeniowe sądu pierwszoinstancyjnego zostało uchylone (postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 04.12.2020 r., sygn. akt V Cz 1239/20, niepubl).

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy podniósł, że jego zdaniem odnosząc się do sformułowania „wejście w życie ustawy", zasadnym jest każdorazowe odniesienie się do wejścia w życie konkretnych przepisów nowelizujących (tak również J. Gołaczyński, D. Szostek (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Warszawa 2019, komentarz do art. 17). Konkludując Sąd Okręgowy stwierdził, że przeciwne podejście może prowadzić do nieracjonalnych rozwiązań.

Apl. Adw. Błażej Wiśniewski, Kancelaria Radcy Prawnego Leszka Drabika Grupa Prawna Drabik

Znowelizowane przepisy dedykowane temu postępowaniu zaczęły obowiązywać od 07.02.2020 r., jednakże ustawa weszła w życie w dniu 07.11.2020 r. Wprowadzenie kilku terminów wejścia w życie znowelizowanych przepisów w ramach jednej nowelizacji doprowadziło do rozbieżności w ich wykładni.

Wobec wejścia w życie przepisów dedykowanych elektronicznemu postępowaniu upominawczemu w dniu 07.02.2002 r., wydawać by się mogło, że powództwa wytoczone przed tą datą będą procedowane według przepisów dotychczasowych. Tożsamą praktykę stosował Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny, rozpoznający sprawy w ramach elektronicznego postępowania upominawczego, co skutkowało przekazywaniem spraw wniesionych do tego sądu przed dniem 07.02.2020 r., do sądów właściwości ogólnej.

Pozostało 87% artykułu
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego