Sąd nie czeka, aż ustawa zadziała. Korzystny wyrok ws. długu w ZUS i zasiłków

Jeśli dłużnik prowadzący firmę zawarł z ZUS układ ratalny, to powinien mieć wypłacony zasiłek – uznał warszawski sąd.

Publikacja: 09.11.2022 07:19

Sąd nie czeka, aż ustawa zadziała. Korzystny wyrok ws. długu w ZUS i zasiłków

Foto: rp.pl / Paweł Rochowicz

Jest to o tyle ważne, że sędzia nie czekał na zakończenie procesu legislacyjnego, który dałby mu wprost podstawę do takiego rozstrzygnięcia.

Przypomnijmy, że obecnie w Senacie jest procedowana nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, w której znalazł się korzystny dla dłużników przepis. Mówi, że po odroczeniu terminu płatności składek lub rozłożeniu należności z tego tytułu na raty uznaje się, że płatnik nie ma zadłużenia względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Musi jednak opłacać składki w terminach i w wysokości ustalonej w układzie ratalnym bądź w umowie o odroczenie terminu płatności. Nie może też mieć nowego zadłużenia.

Zmiana była konieczna, gdyż duża reforma systemu ubezpieczeń (wprowadzona przez ustawę z 24 czerwca 2021 r.; DzU z 2021 r., poz. 1621) wprowadziła od stycznia 2022 r. do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1732) art. 2a ust. 1. Zgodnie z jego treścią osoba prowadząca działalność gospodarczą nie ma prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa (m.in. zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego) w razie zadłużenia w ZUS na kwotę przekraczającą 1 proc. minimalnego wynagrodzenia, aż do czasu spłaty całości długu.

Prawo do wypłaty z ZUS tracili również przedsiębiorcy, którzy podpisywali z organem rentowym umowy o odroczenie terminu płatności składek lub zawierali układy ratalne. I to nawet wówczas, gdy wypełniali swoje zobowiązania w terminie. ZUS twierdził, że taka osoba cały czas jest dłużnikiem, i odmawiał wypłaty.

Czytaj więcej

Przedsiębiorca, który dogadał się z ZUS, nie straci zasiłku

Rzecznik interweniuje

Zdaniem rzecznika małych i średnich przedsiębiorców Adama Abramowicza ZUS łamie w ten sposób zasady zawarte w konstytucji biznesu. Nie zgadza się z organem rentowym, że terminowo spłacany przez przedsiębiorcę układ ratalny stanowi zadłużenie w rozumieniu art. 2a ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Rzecznik wskazuje, że w czasie choroby ubezpieczeni powinni być pod szczególną ochroną państwa, dlatego nie mogą tracić prawa do świadczeń, jeżeli terminowo opłacają raty ustalone przez ZUS.

Adam Abramowicz interweniował w tej sprawie u prezes ZUS oraz u ministra rodziny i polityki społecznej. Efektem jest wspomniana nowelizacja, która czeka na rozpatrzenie przez Senat.

Rzecznik ma jednak pretensje, że mimo to organ rentowy w dalszym ciągu odmawia wypłaty świadczeń, wskazując, że zadłużenie to również składki opłacane terminowo w ramach układu ratalnego.

Czytaj więcej

Rzecznik MŚP: ZUS łamie Konstytucję Biznesu wobec przedsiębiorczej matki

Wyrok korzystny dla przedsiębiorcy

Takie podejście podważył natomiast w niedawno wydanym wyroku Sąd Rejonowy w Warszawie (sygn. akt VII U 353/22). Sprawa dotyczyła kosmetyczki prowadzącej swój salon, która miała zaległości w opłacaniu składek. Kobieta zawarła z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych umowę o rozłożenie na raty swojego długu, kilkanaście dni później urodziła dziecko i złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego.

Zakład odmówił jej prawa do tego świadczenia, podkreślając, że w dniu porodu na jej koncie występowało zadłużenie na kwotę przekraczającą 1 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Sąd zmienił jednak zaskarżoną decyzję i przyznał kobiecie prawo do zasiłku macierzyńskiego. Wskazał, że zawarcie układu ratalnego między organem rentowym a ubezpieczoną doprowadziło do zmiany terminu płatności składek, w związku z czym straciły one przymiot zaległości. Z informacji przekazanych przez rzecznika MŚP wynika, że ZUS planuje w tej sprawie odwołanie.

Zdaniem ekspertów ma w tej kwestii rację (patrz opinia w ramce).

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Tomasz Lasocki, ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych, WPiA UW

Biorąc pod uwagę orzecznictwo SN, nie można zgodzić się z poglądem rzecznika MŚP. Choć bowiem sporna regulacja o zasiłkach jest nowa, to analogiczny przepis istnieje w ustawie wypadkowej. W odniesieniu do tych świadczeń SN wielokrotnie wskazywał, że zawarcie układu ratalnego nie jest równoznaczne ze spłatą zadłużenia. Porozumienie z ZUS w sprawie spłaty należności o tyle poprawia sytuację dłużnika, że prawo do świadczeń wypadkowych przedsiębiorcy – a teraz również zasiłków z tytułu choroby – nie przedawni się do czasu uregulowania długu. Postępowanie ZUS jest obecnie prawidłowe i nie powinno dziwić, że organ wstrzymuje się z wypłatą świadczeń. Wypełnienie przepisów nie oznacza, że są one słuszne. Zgadzam się, że już po samym zawarciu porozumienia świadczenie powinno być wypłacone, dlatego nowelizacja powinna być przyjęta jak najszybciej.

Jest to o tyle ważne, że sędzia nie czekał na zakończenie procesu legislacyjnego, który dałby mu wprost podstawę do takiego rozstrzygnięcia.

Przypomnijmy, że obecnie w Senacie jest procedowana nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, w której znalazł się korzystny dla dłużników przepis. Mówi, że po odroczeniu terminu płatności składek lub rozłożeniu należności z tego tytułu na raty uznaje się, że płatnik nie ma zadłużenia względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Musi jednak opłacać składki w terminach i w wysokości ustalonej w układzie ratalnym bądź w umowie o odroczenie terminu płatności. Nie może też mieć nowego zadłużenia.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów