„Dla kwalifikacji ugody (art. 917 k.c.) jako zarazem umowy nowacyjnej (art. 506 § 1 k.c.) niezbędne jest istnienie jednoznacznych ustaleń, iż w ramach wzajemnych ustępstw w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego, dłużnik zobowiązał się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie, albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej." (wyrok Sądu Najwyższego z 15 października 1999 r., III CKN 373/98).
Do skorzystania z instytucji odnowienia niezbędne jest, aby istniejące zobowiązanie dłużnika było ważne. Równie koniecznym elementem jest wystąpienie animus novandi, czyli zamiaru stron co do umorzenia uprzedniego zobowiązania poprzez zawarcie nowego. Brak ważnego zobowiązania powoduje, że czynność nowacyjna może być zaskarżona przez wierzycieli stron dokonujących odnowienia w drodze skargi pauliańskiej. Aby zatem przedsiębiorcy mogli uniknąć sporów, w umowie nowacyjnej powinni dokładnie sprecyzować pierwotne zobowiązanie, wskazując rodzaj zawartej umowy, datę jej zawarcia i rodzaj świadczenia należnego wierzycielowi.
Jeśli do nowacji dojdzie już po zasądzeniu istniejącego zobowiązania, jest to podstawa do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.
„Zmiana przedmiotowo istotnych części umowy, decydujących o jej rodzaju, powoduje odnowienie zobowiązania. Odnowienie może polegać na zobowiązaniu się dłużnika do alternatywnego (przemiennego) świadczenia, innego niż było przewidziane w dotychczasowej umowie" (z wyroku Sądu Najwyższego z 6 stycznia 2000 r., I CKN 315/98).
Samo wydanie dłużnikowi weksla lub czeku nie stanowi odnowienia. Istnieją wtedy dwa roszczenia, ale wierzyciel nie może dochodzić ich jednocześnie. Owo powiązanie nakłada konieczność realizacji zobowiązania wekslowego lub czekowego w pierwszej kolejności, a jego zaspokojenie prowadzi do umorzenia istniejącej już uprzednio wierzytelności.
Brak jest przeszkód, aby dokonać nowacji pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu. O tym zaś, kiedy nastąpi jej skutek, tj. czy z chwilą zawarcia umowy czy też gdy ziści się warunek albo nadejdzie termin, decyduje wola stron >patrz przykład 1 i 2.