Kto kupił udział spadkowy, ten nie ma tych samych przywilejów w PIT co spadkobierca

Kto „odkupił” udział w mieszkaniu spadkowym, nie może go od razu sprzedać bez PIT, nawet jeśli spadkodawca miał je znacznie dłużej niż 5 lat.

Publikacja: 19.05.2025 21:00

Kto kupił udział spadkowy, ten nie ma tych samych przywilejów w PIT co spadkobierca

Foto: Adobe Stock

Aleksandra Tarka

Od 2019 r. spadkobiercy, którzy odziedziczyli mieszkanie czy dom w większości przypadków mogą je od razu sprzedać nie oglądając się na skarbówkę. Pięcioletni termin liczony od końca roku nabycia czy wybudowania, po upływie, którego nieruchomość mieszkalną można już sprzedać bez PIT dotyczy bowiem w tym przypadku posiadania przez spadkodawcę, a nie spadkobiercę. Zasada ta nie obejmuje jednak nabycia lokum w wyniku odkupu udziału spadkowego. Potwierdza to jeden z najnowszych wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gliwicach.

Czy mieszkanie w spadku można sprzedać od razu bez PIT?

Sprawa dotyczyła małżeństwa, które w połowie lutego 2024 r. zakupili udział w spadku po zmarłej matce od jej syn. W skład udziału spadkowego wynoszącego 1/3 wchodziła m.in. część mieszkania. I to właśnie podatkowe skutki jego odpłatnego zbycia stały się kością niezgody między małżonkami a fiskusem.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Odziedziczone M da się zbyć od ręki

Jeśli spadkodawca był właścicielem mieszkania czy domu dłużej niż pięć lat, spadkobierca może je...

Podatnicy wystąpili bowiem o interpretacje indywidualną. A od urzędników oczekiwali oficjalnego potwierdzenia, że w ich przypadku przy sprzedaży lokum w lipcu 2024 r. mogą zastosować preferencję z art. 10 ust. 5 ustawy o PIT tak jakby był spadkobiercą. Zgodnie z tą regulacją w przypadku odpłatnego zbycia, tzw. nieruchomości prywatnych i praw majątkowych do nich, nabytych w drodze spadku, 5 letni okres po upływie, którego nie trzeba już płacić PIT, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie przez spadkodawcę. Małżonkowie uważali, że łapią się na tę zasadę i zbycie udziału w nieruchomości spadkowej nie będzie wiązało się z powstaniem obowiązku podatkowego w PIT. A to dlatego, że lokum zostało kupione w 1979 r.

Kiedy mieszkanie spadkowe można sprzedać bez podatku dochodowego?

Fiskus podstaw do rezygnacji z PIT od sprzedaży spadkowego mieszkania jednak nie znalazł. Zauważył, że przedmiotem spadku było m.in. spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego. Nigdy nie doszło do działu spadku. Fiskus szczegółowo przeanalizował przepisy podatkowe i spadkowe. Podkreślił przy tym, że zgodnie z art. 1051 k.c. spadkobierca, który spadek przyjął, może go zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.

Czytaj więcej

Podatki

Sprzedaż mieszkania ze spadku i darowizny. Co z podatkiem PIT?

Sprzedaż mieszkania po spadku i sprzedaż części mieszkania po darowiźnie to skomplikowane zagadni...

Urzędnicy nie kwestionowali, że na skutek nabycia udziału w spadku od spadkobiercy nabywca wstępuje we wszelkie jego prawa i obowiązki. Jednak w ich ocenie nie można uznać, że wobec nabytej masy spadkowej nabywca taki staje się spadkobiercą. Jest on bowiem następcą prawnym nie spadkodawcy, a spadkobiercy i to nie w spadkobraniu, a w tytule prawnym, na podstawie którego dochodzi do przeniesienia udziału w spadku, jest źródło jego uprawnień.

Fiskus uznał, że w sprawie nie doszło do konwersji spadkobierców. W związku z tym małżonkowie nie są zwolnieni z obowiązku uiszczenia PIT od odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości, tak jakby byli spadkobiercami.

Czy sprzedaż udziału spadkowego kupionego od spadkobiercy daje prawo do ulgi w PIT?

Spór trafił na wokandę, ale skończył się przegraną podatników. Gliwicki WSA przypomniał, że art. 10 ust. 5 ustawy o PIT obowiązujący od 1 stycznia 2019 r. miał na celu pełniejszą realizację sukcesji praw spadkodawcy związanych z odziedziczoną nieruchomością.

W ocenie sądu regulacja zawarta w art. 1053 k.c., która określa skutki nabycia udziału w spadku jako wejście w prawa i obowiązki spadkobiercy, nie implikuje stwierdzenia, że zakup udziału w spadku jest tożsamy z nabyciem prawa do udziału w masie spadkowej "w drodze spadku". Warunek ten spełnia jedynie osoba powołana do spadku. To spadkobierca wywodzi swoje prawa bezpośrednio od spadkodawcy i to on nabywa je "w drodze spadku".

Czytaj więcej

Budynki mieszkalne są teraz częściej sprzątane

Nieruchomości

Nie każda sprzedaż mieszkania czy domu musi być z PIT

Jak najkorzystniej podatkowo zbyć nieruchomość prywatną.

WSA podkreślił, że art. 10 ust. 5 ustawy o PIT przewiduje określoną preferencję podatkową, a więc objęta jest zakazem rozszerzającej interpretacji. I za bezpodstawne uznał twierdzenie, iż nabywca udziału w spadku uzyskuje uprawnienie do legitymowania się okresem posiadania nieruchomości wyznaczonym przez jej nabycie lub wybudowanie przez spadkodawcę osoby, która zbyła na jego rzecz udział w spadku. Sąd nie miał bowiem cienia wątpliwości, że w spornym przypadku źródłem uprawnień do nieruchomości nie jest dziedziczenie tj. droga spadku" wskazana w art. 10 ust. 5 ustawy o PIT, ale umowa cywilnoprawna dotycząca zakupu udziału w spadku. Wyrok nie jest prawomocny.

Sygnatura akt: I SA/Gl 1302/24

Konrad Piłat

doradca podatkowy w kancelarii KNDP Kolibski,Nikończyk,Dec&Partnerzy

Komentowany wyrok jest ważny, bo może być przestrogą dla osób, które planują szybką sprzedaż nieruchomości mieszkalnej odkupionej od spadkobiercy. Abstrahując jednak nieco od tej konkretnej sprawy warto zauważyć, że przy dokonywania wykładni tego typu preferencji i ulg od dawna sądy przywiązują bardzo dużą wagę do celu przepisów oraz zachowania zasady równości. Zgodnie z nią wszystkie podmioty charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną powinny być traktowane równo, czyli bez zróżnicowań. I to zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Podatnicy nie powinni o tym zapominać, bo takie podejście w niektórych przypadkach działa na korzyść podatników, w innych jednak może skutkować niekorzystnym rozstrzygnięciem. Z jednej strony wydawane w taki sposób wyroki w powszechnym odczuciu powinny być odbierane jako bardziej sprawiedliwe. Z drugiej jednak oddalanie się przez sądy od wykładni literalnej powoduje, że rozstrzygnięcia stają się bardziej nieprzewidywalne.

Organizacje Podatki Podatek dochodowy PIT Ulgi Podatkowe Podatek od Spadków i Darowizn Sądy i Trybunały Sądy Administracyjne WSA Prawo Cywilne Spadki Nieruchomości Kupno, Sprzedaż Nieruchomości Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA)