Zwolnienie dostawy budynków i budowli z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT jest implementacją art. 135 ust. 1 lit. j Dyrektywy 2006/112. Zgodnie z tym przepisem państwa członkowskie zwalniają dostawy budynków lub ich części oraz związanego z nimi gruntu, inne niż dostawy, o których mowa w art. 12 ust. 1 lit. a. W art. 12 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112 jest mowa o dostawie budynku lub części budynku oraz związanego z nim gruntu przed pierwszym zasiedleniem. W kwestii pierwszego zasiedlenia wypowiedział się w wyroku z 14 maja 2014 roku Naczelny Sąd Administracyjny (I FSK 382/14), uznając, że „Wykładnia językowa, systematyczna i celowościowa dyrektywy 112 wskazuje wyraźnie, że ww. pojęcie należy rozumieć szeroko jako »pierwsze zajęcie budynku, używanie«".
Organ podatkowy przychylił się do stanowiska wnioskodawcy, uznając, że w planowanej przez wnioskodawcę i opisanej wyżej sprzedaży nieruchomości od pierwszego zasiedlenia do momentu sprzedaży nieruchomości minie okres dłuższy niż dwa lat. W związku z czym zostaną spełnione obie przesłanki warunkujące zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT dostawa nieruchomości będzie mogła skorzystać ze zwolnienia.
Komentarz eksperta
Mateusz Machalski, doradca podatkowy, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego EY w zespole podatków pośrednich
Komentowana interpretacja jest przełomowa ze względu na zmianę pojmowania definicji pierwszego zasiedlenia. Dotychczas organy podatkowe jednoznacznie odmawiały prowspólnotowej wykładni tej definicji, wskazując za polską ustawą, że do pierwszego zasiedlenia dochodzi jedynie w sytuacji, gdy nieruchomość zostanie oddana do użytkowania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu (np. najem czy dzierżawa), przy czym odmawiały uznania, że nieruchomość została po raz pierwszy zasiedlona w przypadku wykorzystywania jej do działalności gospodarczej. To niekorzystne dla podatników podejście wynika z błędnej implementacji przepisu dyrektywy VAT przez polskiego ustawodawcę, który – mimo braku takiego uprawnienia – przewidział dodatkowy warunek (tj. uprzednie oddanie do użytkowania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu) do uznania dostawy za przeprowadzoną w ramach pierwszego zasiedlenia.
Jest to o tyle zaskakująca (choć słuszna) zmiana, że korzystna dla podatników wykładnia nie znajdowała dotychczas poparcia w judykaturze wojewódzkich sądów administracyjnych, a nawet samego NSA (choć z istotnymi wyjątkami, np. wyrok NSA z 30 października 2014 r., I FSK 1545/13 czy wyrok NSA z 14 maja 2015 r., I FSK 382/14). Podatnicy powinni mieć przy tym nadzieję, że interpretacja ta jest przykładem permanentnej zmiany pojmowania pierwszego zasiedlenia przez ministra finansów (na marginesie można wskazać na kolejną korzystną interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 25 kwietnia 2016 r., IPPP3/4512-208/16-2/ISZ).
Na czym polega korzyść ze zmiany stosowanej wykładni? Ze zmiany podejścia mogą się przede wszystkim cieszyć nabywcy nieruchomości – podatnicy VAT. Jeśli mają oni prawo do odliczenia VAT, to korzystniejsze będzie dla nich otrzymanie faktury z VAT (który będą mogli odliczyć) niż ze zwolnieniem z VAT (należy jednak pamiętać, że w przypadku wyboru opcji opodatkowania VAT strony transakcji muszą zgodnie oświadczyć przed właściwym naczelnikiem o chęci rezygnacji ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT). Zwolnienie z VAT – pozornie korzystniejsze – skutkuje niestety po stronie nabywcy koniecznością opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 2 proc. wartości sprzedawanego obiektu. Ten podatek nie jest odliczalny, więc wpływa na ostateczny koszt transakcji.
