Cesja długów bez VAT, ale z PCC - wyrok WSA

Kupowanie wierzytelności w imieniu własnym i na własne ryzyko nie jest odpłatnym świadczeniem usług i nie podlega VAT. Kupujący zapłaci od takiej czynności 1 proc. podatku od czynności cywilnoprawnych.

Publikacja: 27.02.2019 04:40

Cesja długów bez VAT, ale z PCC - wyrok WSA

Foto: 123RF

W lipcu 2018 r. spółka wystąpiła o wydanie interpretacji w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Chodziło o zakup wierzytelności. Z wniosku wynikało, że spółka – obecnie w organizacji – w przyszłości zamierza prowadzić działalność związaną z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat. W praktyce zamierza zajmować się kupowaniem od osób poszkodowanych wierzytelności z tytułu szkód majątkowych (głównie wypadków samochodowych). Firma będzie nabywać je w drodze cesji wierzytelności, a następnie już we własnym imieniu będzie dochodzić ich od towarzystw ubezpieczeniowych. Podatniczka podkreśliła, że cedentem będzie osoba fizyczna (chodzi tylko o szkody majątkowe, a nie osobowe) poszkodowana w zdarzeniu drogowym, w wyniku którego poniosła szkodę na pojeździe. Sprzedawana wierzytelność nie będzie związana z działalnością gospodarczą, zarobkową czy zawodową tej osoby fizycznej, a zatem czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Czytaj także: PIT: Przejęcie długu jest nieodpłatnym świadczeniem

Spółka zapytała, czy z tytułu cesji wierzytelności (umowy sprzedaży wierzytelności) należy odprowadzić 1 proc. podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) od ceny ich zakupu.

Fiskus odpowiedział, że nie. Zauważył, że podstawą cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności. A umowa cesji, jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o PCC, nie podlega opodatkowaniu, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w art. 510 § 1 k.c. Dopiero gdy zostanie jej nadana forma umowy sprzedaży, będzie opodatkowana PCC, przy czym obowiązek uiszczenia podatku spoczywać będzie na kupującym.

Fiskus zgodził się, że w ustawie o PCC przewidziano sytuacje, w których dana czynność jest jednak wyłączona z opodatkowania. Jednym z przypadków jest opodatkowanie VAT. Jednak o wyłączeniu z opodatkowania na tej podstawie nie decyduje to, czy strony umowy posiadają status podatnika VAT, ale wyłącznie to, czy konkretna czynność jest opodatkowana VAT lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tego podatku zwolniona.

Jak tłumaczyli urzędnicy, nabycie opisanych wierzytelności za cenę niższą od wartości nominalnej będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT, czyli będzie podlegało opodatkowaniu. A skoro tak, to umowy te nie będą podlegały opodatkowaniu PCC.

Takie rozwiązanie nie satysfakcjonowało spółki. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach nie zgadzała się, że nabycie opisanych wierzytelności będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Podkreślała, że kupując wierzytelność nie otrzyma żadnego wynagrodzenia od zbywcy, a więc nie będzie świadczyć na jego rzecz żadnej usługi.

Gliwicki WSA przyznał jej rację. Zauważył, że w spornej sprawie wierzytelności zostały nabyte za cenę niższą, niż wynosiła ich wartość nominalna. A w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE oraz NSA należy przyjąć, że przyszła działalność spółki, polegająca na zawieraniu umów kupna-sprzedaży wierzytelności, nie może być traktowana jako odpłatne świadczenie usług.

Jak podkreślił WSA, podstawowym i koniecznym warunkiem uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego) jako świadczenie wzajemne za wykonaną usługę. Ze spornej sprawy nie wynika jakiekolwiek wynagrodzenie należne od cedenta (zbywcy) dla cesjonariuszem (nabywcy), więc nie może być mowy o wykonywaniu przez spółkę odpłatnej usługi. Samo egzekwowanie własnych należności na swoją rzecz jest zwyczajnym elementem obrotu gospodarczego i nie tworzy usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. W konsekwencji, nie podlega opodatkowaniu VAT.

Zdaniem WSA, skoro czynności polegające na kupowaniu wierzytelności w imieniu własnym i na własne ryzyko nie są odpłatnym świadczeniem usług i nie podlegają VAT, to nie ma do nich zastosowania wyłączenie z PCC. Sąd zgodził się, że w spornej sprawie nabywanie wierzytelności podlega PCC. Obowiązek podatkowy spoczywa na spółce, jako kupującym, a stawka podatkowa to 1 proc.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 5 lutego 2019 r.

Sygnatura akt: I SA/Gl 1293/18

Jan Czerwiński senior manager w kancelarii DZP Domański Zakrzewski Palinka

Okolicznością, która w komentowanym orzeczeniu nie wybrzmiała mocno, a wydaje się istotna, jest to, czy wierzytelności będące przedmiotem interpretacji można było uznać za tzw. trudne w myśl orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, tj. takie, w przypadku których różnica między wartością nominalną a ceną sprzedaży odzwierciedla ich rzeczywistą ekonomiczną wartość, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. W niniejszej sprawie wartość nominalna nabywanych wierzytelności nie była znana na moment transakcji, co wprost zostało wskazane we wniosku o interpretację. Cena sprzedaży była zatem niższa od szacowanej wartości wierzytelności, a nie od wartości nominalnej. Ponadto, w przypadku dochodzenia roszczeń od zakładu ubezpieczeń istnienie zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużnika nie wydaje się oczywiste. Tym niemniej można dostrzec pewien element istnienia wierzytelności trudnych w niniejszej sprawie. Istnieją bowiem argumenty aby uznać roszczenia odszkodowawcze, co do których wiadome jest, że dochodzone będą w sporze (zakład ubezpieczeń ustalił już bowiem wartość odszkodowania poniżej szacowanej wartości roszczenia), za niepewne co do ich spłaty i co do ich wysokości, co jest wyłącznym ryzykiem nabywcy roszczenia. Podsumowując, komentowany wyrok WSA wpisuje się w linię orzeczniczą, bazującą na rozstrzygnięciu TSUE z 27 listopada 2011 r. w sprawie C-93/10 oraz wydanymi w ślad za tym orzeczeniem wyrokami polskich sądów administracyjnych (por. wyrok NSA z 19 marca 2012 r., I FPS 5/11).

W lipcu 2018 r. spółka wystąpiła o wydanie interpretacji w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Chodziło o zakup wierzytelności. Z wniosku wynikało, że spółka – obecnie w organizacji – w przyszłości zamierza prowadzić działalność związaną z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat. W praktyce zamierza zajmować się kupowaniem od osób poszkodowanych wierzytelności z tytułu szkód majątkowych (głównie wypadków samochodowych). Firma będzie nabywać je w drodze cesji wierzytelności, a następnie już we własnym imieniu będzie dochodzić ich od towarzystw ubezpieczeniowych. Podatniczka podkreśliła, że cedentem będzie osoba fizyczna (chodzi tylko o szkody majątkowe, a nie osobowe) poszkodowana w zdarzeniu drogowym, w wyniku którego poniosła szkodę na pojeździe. Sprzedawana wierzytelność nie będzie związana z działalnością gospodarczą, zarobkową czy zawodową tej osoby fizycznej, a zatem czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP