ZUS: do emerytury trzeba wykazać także zagraniczny staż ubezpieczeniowy

Polak, który migrował po różnych państwach unijnych, ale w żadnym z nich nie wypracował w całości odpowiedniej liczby lat do emerytury, a ma wymagany okres ubezpieczenia, dostanie polskie świadczenie.

Publikacja: 06.05.2014 07:35

ZUS: do emerytury trzeba wykazać także zagraniczny staż ubezpieczeniowy

Foto: www.sxc.hu

Musi jednak udokumentować przebieg kariery zawodowej i to, że opłacał składki. Oprócz tego musi spełnić warunki określone w ustawie z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1440 ze zm., dalej ustawa emerytalna).

Po etacie

ZUS uwzględni czas opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za granicą przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 29 w zw. z art. 46 ustawy emerytalnej. Dotyczy to też pracy w innym państwie unijnym przed przystąpieniem Polski do UE.

Taka emerytura przysługuje m.in. kobietom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r., jeśli do końca 2008 r. spełniły warunki do uzyskania tego świadczenia. Określa je art. 29 ustawy emerytalnej. Są nimi m.in. 30-letni staż ubezpieczeniowy i pracownicze ubezpieczenie bezpośrednio przed złożeniem wniosku o emeryturę.

Przypomniał o tym Sąd Najwyższy w wyroku z 23 listopada 2012 r. (II UK 103/12). Zajął się sprawą pani Grażyny, urodzonej w 1951 r., która w latach 1992–1994 pracowała z przerwami we Włoszech w hotelu jako pokojówka. Przez ten czas opłacała składki we włoskim ZUS, który potem je jej zwrócił. Podczas swojej pracy we Włoszech pani Grażyna nie płaciła składek w Polsce. Ponadto od 2001 r. prowadziła w kraju firmę i z niej opłacała składki, a od 2006 r. dodatkowo zatrudniła się na 1/8 etatu. W kwietniu 2007 r. wystąpiła o polską emeryturę. Chciała, aby ZUS przyznał ją za łączoną pracę w Polsce i we Włoszech, bo miała 27 lat, dwa miesiące i dzień wypracowanego stażu ubezpieczenia w Polsce. Włoskie ubezpieczenie miało uzupełnić braki do wymaganych 30 lat. Jednak włoska instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła stażu ubezpieczeniowego. Sądy okręgowy i apelacyjny zgodziły się z ZUS. W lipcu 2008 r. pani Grażyna ponownie wystąpiła o polską emeryturę. Udowodniła 28 lat i pięć miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych w Polsce. Do stażu pracy ZUS ponownie nie zaliczył pracy we Włoszech i odmówił prawa do wcześniejszej emerytury, gdyż brakowało wymaganego 30-letniego stażu. Stwierdził też, że ubezpieczona nie udowodniła, że bezpośrednio przed złożeniem wniosku podlegała ubezpieczeniom jako pracownik. Powoływała się bowiem na składki z firmy, argumentując, że do emerytury uprawnia powszechny charakter tego ubezpieczenia. Nie wykazała, że miała ubezpieczenie z etatu, mimo że pracowała na 1/8 etatu.

Sąd II instancji stwierdził, że jeśli pani Grażyna prowadziła działalność gospodarczą, to nie może się powoływać na status pracowniczy w rozumieniu art. 29 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej uprawniający do emerytury.

W unijnych zasadach

Ubezpieczona nie poddała się i złożyła skargę kasacyjną. Zarzuciła sądom m.in. to, że nie wzięły pod uwagę, iż w Polsce wiele lat pracowała na 1/8 etatu, a jednocześnie prowadziła firmę i opłacała z niej składki w związku z wyższą podstawą.

Sąd Najwyższy przypomniał jednak, że pracowniczy, a nie powszechny charakter uprawnienia do emerytury ?po 1 stycznia 1999 r. potwierdził Trybunał Konstytucyjny ?(K 1/00). W okresie przejściowym (lata 1999–2008) dla najstarszych roczników ubezpieczonych przewidziano wcześniejszą emeryturę, wygasające uprawnienie. Po tej dacie także zatrudnieni ?w stosunku pracy utracą prawo do tego świadczenia. Dlatego rozwiązanie, które uwzględnia ochronę praw nabytych pracowników, nie dyskryminuje niepracowników, bo nie mieli oni ekspektatyw praw do wcześniejszej emerytury.

Sąd Najwyższy przypomniał też orzeczenie SN z 12 grudnia 2011 r. (I UK 179/11), w którym zaznaczył, że żaden z tytułów do ubezpieczeń nie znosi tego pracowniczego, który jest główny. Obowiązek opłacania składek z innych tytułów zależy od tego, jaka jest podstawa składek z umowy o pracę. Jeśli jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, trzeba płacić ZUS również np. z działalności gospodarczej. A skoro ubezpieczenie pracownicze jest główne ?i uprawnia do emerytury, trzeba wykazać to ubezpieczenie, a nie inny tytuł, ?z którego opłacane są wyższe składki.

Wcześniej kwestie zabezpieczenia społecznego regulowały rozporządzenia nr 1408/?71 i 572/72. Rozporządzenie 1408/71, tak jak inne akty unijne, obowiązywało wprost i bezpośrednio w państwie członkowskim. W razie sprzeczności z prawem krajowym ma przed nim pierwszeństwo. Tak uznał SN w wyroku z 17 stycznia 2007 r. ?(I UK 225/06).

Bez dowodu

Odmowa zaliczenia okresów ubezpieczenia pani Grażyny we Włoszech przed akcesją Polski do UE naruszałaby zasadę równego traktowania (art. 2a ustawy ?z 13 października 1998 r. ?o systemie ubezpieczeń społecznych) i art. 3 rozporządzenia 1408/71.

Problem jednak w tym, że kobieta nie udowodniła, że ma staż ubezpieczeniowy we Włoszech w spornych okresach. Nie wykazała też, czy ?i jak długo podlegała ubezpieczeniom pracowniczym przed złożeniem wniosku ?o emeryturę. Dlatego wyrok sądu apelacyjnego odpowiada prawu. Sąd Najwyższy oddalił jej skargę kasacyjną.

Równe traktowanie w całej Europie

Do czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r. tylko z niektórymi państwami UE mieliśmy podpisane dwustronne umowy o koordynacji, dzięki którym do stażu emerytalnego można było wliczyć okresy zatrudnienia w obu państwach. Takiej umowy nie było z Włochami. Z ogólnej reguły płynącej z art. 45 rozporządzenia 1498/71 (a także z art. 6 obecnego rozporządzenia 883/2004) wynika, że trzeba tak samo traktować okresy ubezpieczenia na terytorium każdego państwa członkowskiego. Rozstrzygał o tym też Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 3 marca 2011 r. w sprawie C-440/09. Orzekł, że zgodnie z art. 45 ust. 1 rozporządzenia 1408/71 przy ustalaniu minimalnego stażu do emerytury pracownika migrującego po krajach UE trzeba uwzględnić wszystkie okresy ubezpieczenia z jego kariery zawodowej. Robi się to po to, aby ustalić granicę, której nie mogą przekroczyć okresy nieskładkowe w stosunku do okresów składkowych. Wspólnotowa koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego hołduje zasadzie równego traktowania. Zgodnie z nią obywatele Unii mają takie obowiązki i prawa wynikające z przepisów krajowych państwa członkowskiego, jak jego mieszkańcy. Nie mogą być w gorszej sytuacji niż ci, którzy całe życie byli ubezpieczeni w jednym kraju.

Musi jednak udokumentować przebieg kariery zawodowej i to, że opłacał składki. Oprócz tego musi spełnić warunki określone w ustawie z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1440 ze zm., dalej ustawa emerytalna).

Po etacie

Pozostało 95% artykułu
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił