CIT-TP: Jak określić profile funkcjonalne dystrybutorów w sprawozdaniu

W formularzu CIT-CP podatnik będzie musiał określić m.in. profil funkcjonalny najbardziej pasujący do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Należy zatem wyjaśnić co oznacza profil funkcjonalny w przypadku dystrybutorów oraz jakie ma znaczenie wybór poszczególnych rubryk.

Formularz CIT-TP (lub analogicznie PIT-TP dla osób fizycznych), określony jako uproszczone sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi, wymaga wskazania przez podatnika informacji, których zebranie może okazać się dużym wyzwaniem. Aby wypełnić formularz, obejmujący 231 pozycji, podmiot musi zebrać szczegółowe informacje m.in. na temat grupy kapitałowej, do której należy, rodzaju oraz stopnia powiązań, restrukturyzacji, a także przeprowadzonych transakcji. Do złożenia formularza wraz z deklaracją podatkową (odpowiednio CIT lub PIT) będą zobowiązani podatnicy, którzy osiągną przychody lub koszty przekraczające 10 mln euro w roku poprzedzającym rok podatkowy (w rozumieniu przepisów o rachunkowości).

Nie ma szczegółowych instrukcji

Wypełnienie formularza będzie się wiązało z koniecznością znajomości i właściwego zastosowania specjalistycznych pojęć z zakresu cen transferowych. Szczególnie trudne może okazać się określenie profilu funkcjonalnego podmiotu, który należy zaznaczyć w sekcji D sprawozdania CIT-TP, wybierając główny podmiot działalności i profil funkcjonalny podatnika.

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji 17 listopada 2016 r. pojawił się projekt rozporządzenia ministra rozwoju i finansów w sprawie określenia wzoru uproszczonego sprawozdania w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, a także uzasadnienie projektu i objaśnienia co do wypełnienia formularza. Nie zdefiniowano jednak wszystkich pojęć występujących w formularzu, brak jest zatem szczegółowej instrukcji, na jakiej podstawie i według jakich kryteriów należy decydować o zaznaczeniu danego profilu. O ile wybór między dystrybutorem a producentem odwołuje się do powszechnie znanych i używanych pojęć, o tyle ustalenie, czy dany podmiot jest komisantem czy dystrybutorem o ograniczonym ryzyku może nie być tak przejrzyste.

Decyduje rola w transakcji

Ustalenie profilu funkcjonalnego pozwala na określenie roli, jaką odgrywa dany podmiot w transakcji/ transakcjach z podmiotami powiązanymi oraz wkładu tego podmiotu w tworzenie wartości dodanej w ramach grupy. Punktem wyjścia dla określenia profilu funkcjonalnego jest podział funkcji pełnionych w ramach badanej transakcji, który niesie za sobą konsekwencje w postaci określonej alokacji ryzyka oraz związanego z nim zysku. Podmiot pełniący wiele funkcji ponosi większe ryzyko, w związku z czym może oczekiwać odpowiednio większego zysku. Odwrotnie jest w przypadku podmiotu pełniącego ograniczone funkcje – ponosi on niewielkie ryzyko, w związku z czym powinien otrzymywać nieznaczny, choć stabilny zysk.

W sprawozdaniu CIT-TP występują aż trzy rubryki, które dotyczą funkcji pełnionych przez dystrybutorów. Podmioty pełniące funkcje dystrybucyjne mogą zostać sklasyfikowane jako: komisant, dystrybutor o ograniczonym ryzyku, lub dystrybutor o rozbudowanych funkcjach i ryzykach.

Jak, prowadząc działalność dystrybucyjną, zdecydować, która rubryka jest właściwa? Należy przede wszystkim przeanalizować funkcje pełnione przez dany podmiot, a także angażowane aktywa i ponoszone ryzyka. Poszczególne profile dystrybutorów zostały poniżej scharakteryzowane w kolejności od podmiotów pełniących najbardziej ograniczone funkcje do podmiotów o funkcjach najbardziej rozbudowanych.

1. Komisant

Komisant prowadzi działalność we własnym imieniu, jednak w odróżnieniu od wymienionych w dalszej kolejności podmiotów, pośredniczy w sprzedaży towarów we własnym imieniu, ale na rachunek pryncypała (podmiotu, na rzecz którego działa, zlecającego pośrednictwo w prowadzeniu działalności dystrybucyjnej). Zadania komisanta polegają przede wszystkim na pozyskiwaniu klientów, utrzymywaniu z nimi relacji, negocjowaniu warunków dostaw oraz reprezentacji.

Komisant nie uzyskuje tytułu własności towarów będących przedmiotem transakcji zawieranych z klientami. Nie ma on bezpośredniej styczności z towarem, który jest transportowany od dostawcy bezpośrednio do nabywcy. Główne aktywa angażowane przez komisanta to sieć klientów oraz wiedza o rynku.

Za wykonywane funkcje komisant otrzymuje wynagrodzenie, które może być określone jako prowizja od wartości zawartych transakcji lub zależeć od liczby sfinalizowanych kontraktów. Wysokość wynagrodzenia jest ustalona na stałym poziomie, zapewniającym pokrycie kosztów prowadzenia działalności oraz niewielki, ale stały zysk.

2. Dystrybutor o ograniczonym ryzyku

Dystrybutor o ograniczonym ryzyku pełni bardziej rozwinięte funkcje niż komisant, przez co ponosi większe ryzyko, które powinno być rekompensowane odpowiednio wyższym wynagrodzeniem zapewnianym przez pryncypała. Dystrybutor o ograniczonym ryzyku co do zasady nabywa od podmiotu powiązanego towary w odpowiedniej ilości, na które jest popyt, a następnie odsprzedaje je na rynku.

Dystrybutor o ograniczonym ryzyku wykonuje czynności charakterystyczne dla komisanta, takie jak: pozyskiwanie nowych klientów i utrzymywanie relacji z nimi oraz ustalanie i negocjacje cen. Ponadto, zajmuje się najczęściej kontrolą jakości towarów, ich magazynowaniem, zapewnianiem transportu do klienta, obsługą reklamacji oraz zapewnieniem wsparcia technicznego klientowi. Może również lokalnie pełnić funkcje marketingowe.

Podstawową różnicą między komisantem a dystrybutorem o ograniczonym ryzyku jest to, że nabywa on we własnym imieniu i na własny rachunek towary, które wykorzystuje w ramach prowadzonej działalności. W związku z tym ponosi ograniczone ryzyko rynkowe, magazynowania oraz złych długów. Wynagrodzenie dystrybutora o ograniczonym ryzyku ustalane jest jednak w sposób zapewniający zwrot związany z pełnionymi funkcjami, najczęściej poprzez uzyskaną marżę operacyjną na określonym poziomie.

3. Dystrybutor o rozbudowanych funkcjach i ryzykach

Dystrybutor o rozbudowanych funkcjach i ryzykach odpowiada za wprowadzenie na rynek towaru zakupionego wcześniej od dostawcy. Działa we własnym imieniu i na własny rachunek. Dystrybutor o rozbudowanych funkcjach i ryzykach uzyskuje tytuł własności do towarów oraz pełni wszystkie funkcje sprzedażowe i dystrybucyjne. Jest ponadto odpowiedzialny za takie czynności jak: pozyskiwanie towarów, utrzymywanie sieci dystrybucji, marketing, udzielanie gwarancji i utrzymywanie stanów magazynowych. Może podejmować decyzje w zakresie rozwoju strategii marketingowej, wyboru towarów do dystrybucji oraz wprowadzania nowych produktów na rynek.

Działalność prowadzona przez dystrybutora o rozbudowanych funkcjach i ryzykach charakteryzuje się brakiem pewności, że nabyte towary zostaną dalej odprzedane. Ponadto, jest w pełni autonomiczny, nie podlega kontroli ani zarządzaniu ze strony centrali lub pryncypała. Opracowuje on własną strategię, model operacyjny oraz politykę działania.

W przypadku dystrybutora o rozwiniętych funkcjach wynagrodzenie wynika z warunków rynkowych i zależy od jego przychodaów. Taki dystrybutor może uzyskiwać większe zwroty z prowadzonej działalności, jednak nie ma gwarantowanego dodatniego poziomu rentowności, tak jak komisant lub dystrybutor o ograniczonym ryzyku, w związku z czym może również generować straty.

—Dagmara Cisowska jest starszym konsultantem w Zespole Cen Transferowych w MDDP