Największe firmy raportują informacje niefinansowe

Celem sprawozdawczości finansowej, jako finalnego „produktu" rachunkowości jednostki, jest dostarczenie zainteresowanym podmiotom określonych informacji. Tradycyjnie, głównym zakresem danych udostępnianych odbiorcom sprawozdawczości były różnego rodzaju dane finansowe, prezentujące zasobność majątku, źródła finansowania, poziom zadłużenia, płynność czy rentowność. Z czasem zmieniały się jednak oczekiwania odbiorców sprawozdań. Wzrosło zapotrzebowanie na dodatkowe dane, wykraczające poza informacje stricte finansowe. Rozwijająca się koncepcja CSR (ang. Corporate Social Responsibility) wymogła na podmiotach nie tylko zmianę nastawienia do prowadzenia działalności. Pojawiły się także wymogi co do informowania o poczynaniach spółek w kierunku wdrażania CSR w rzeczywistości.

Implementacja unijnych regulacji

Zakres sprawozdań finansowych i ujętych w nich informacji w krajach unijnych definiują przede wszystkim Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. Nie jest to jednak jedyne źródło prawa, które wskazuje zakres informacji, jakie jednostki powinny przekazywać interesariuszom.

Innym dokumentem była dotąd dyrektywa 2013/34/UE z 26 czerwca 2013 r. Charakteryzowała ona część definicji finansowych oraz wskazywała, jak szeroki zakres informacji finansowych i niefinansowych poszczególne rodzaje jednostek (mikro, małe, średnie i duże) powinny przekazywać w raportach. W dyrektywie tej wskazano wytyczne Parlamentu Europejskiego odnośnie do zasad sporządzania sprawozdań finansowych jednostek i grup kapitałowych, treści informacji dodatkowej, możliwych uproszczeń czy dodatkowych wymogów wobec jednostek zainteresowania publicznego.

22 października 2014 r. uchwalona została dyrektywa 2014/95/UE Parlamentu Europejskiego zmieniająca powyższą dyrektywę. Do pierwotnego wzoru dyrektywy wprowadzono dodatkowo kilka artykułów, które zwiększyły zakres przekazywanych informacji wymaganych przez organy UE. Rozszerzono zakres wymaganych informacji o kolejne dane niefinansowe, mające być odpowiedzią na koncepcję CSR. Należy tu jednak podkreślić, że ten rozszerzony zakres nie dotyczy wszystkich podmiotów. Obejmuje jedynie duże podmioty zainteresowania publicznego oraz grupy kapitałowe, których jednostką dominującą są duże podmioty zainteresowania publicznego. Zaktualizowane przepisy dyrektywy 2014/95/UE zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2017 r., a zatem jednostki objęte rozszerzeniem informacji będą musiały zastosować się do wytycznych w rocznych sprawozdaniach już za bieżący rok.

Zmiany, jakie Parlament UE przyjął w dyrektywie 2014/95/UE, wpłynęły na konieczność aktualizacji wewnętrznych przepisów krajowych. Z tego powodu zmieniły się dwa główne polskie akty prawne dotyczące zakresu sprawozdawczości jednostek zainteresowania publicznego : ustawa o rachunkowości (dalej: uor) oraz rozporządzenie ministra finansów z 19 lutego 2009 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim (dalej: rozporządzenie). Nowelizacja przepisów w praktyce oznaczała dodanie artykułu 49b uor oraz poszerzenie § 91 ust. 5 rozporządzenia. W ten sposób całość wytycznych zawartych w dyrektywie 2014/95/UE została zaimplementowana do polskiego prawa i zachowano w tym aspekcie pełną spójność przepisów.

Ważne wyłączenia

Nim rozpocznie się analizę, o  jakie dane należy rozszerzyć sprawozdanie jednostki, warto podkreślić, że wdrożone zmiany nie dotyczą wszystkich podmiotów. Rozszerzenie informacji niefinansowych dotyczy bowiem wyłącznie jednostek zainteresowania publicznego, i to nie wszystkich. Dyrektywa unijna uznaje za jednostki zainteresowania publicznego (JZP) następujące podmioty: emitentów zbywalnych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń oraz inne JZP, wyznaczone w poszczególnych krajach ze względu na ich charakter. Ustawa o rachunkowości rozszerza zakres tych podmiotów dodatkowo o jednostki zamierzające stać się podmiotami JZP w rozumieniu dyrektywy, emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu w alternatywnym systemie obrotu, krajowe instytucje płatnicze oraz instytucje pieniądza elektronicznego.

Trzy grupy...

W przepisach rozgranicza się trzy grupy dodatkowych informacji, o jakie należy rozszerzyć sprawozdanie:

1. Raportowanie informacji o stosowanej polityce różnorodności.

2. Raportowanie rozszerzonej informacji niefinansowej jednostki.

3. Raportowanie rozszerzonej informacji niefinansowej grupy kapitałowej.

Wszystkie kryteria odnośnie do zakresu tych informacji niefinansowych należy rozpatrywać oddzielnie. Oznacza to, że dany podmiot może znaleźć się w sytuacji, gdzie będzie musiał przedstawić wszystkie powyższe rodzaje dodatkowej informacji niefinansowej.

Pierwszy zakres informacji dotyczy wyłącznie grupy emitentów zbywalnych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym, spełniających w roku poprzedzającym minimum dwa z trzech następujących kryteriów: 85 mln zł sumy bilansowej, 170 mln zł przychodów ze sprzedaży netto lub 250 osób średniorocznego zatrudnienia.

Drugi zakres, czyli raportowanie rozszerzonej informacji niefinansowej jednostki, dotyczy dużych JZP, czyli wszystkich wskazanych kategorii JZP, jeśli spełniają kryteria dużego podmiotu. Definicja ta na potrzeby dyrektywy i przepisów krajowych nieco się różni, ze względu na wykazane wartości graniczne w euro i w złotych. Biorąc pod uwagę przepisy uor, za duży podmiot uważa się w tym przypadku jednostkę, która łącznie wykazywała w roku poprzedzającym: 500 osób średniorocznego zatrudnienia i 85 mln zł sumy bilansowej lub 170 mln zł przychodów ze sprzedaży netto.

Trzeci, dodatkowy zakres informacji niefinansowej, dotyczy grup kapitałowych, jeśli grupa spełnia definicję dużej grupy kapitałowej. W takiej sytuacji jednostka dominująca, o ile jest jednostką zainteresowania publicznego, zobowiązana jest do przedstawienia rozszerzonej informacji niefinansowej grupy kapitałowej. Kryteria dla dużej grupy kapitałowej są następujące:

- 500 osób średniorocznego zatrudnienia i 85 mln zł sumy bilansowej lub 170 mln zł przychodów ze sprzedaży netto po wyłączeniach konsolidacyjnych lub

- 500 osób średniorocznego zatrudnienia i 102 mln zł sumy bilansowej lub 204 mln zł przychodów ze sprzedaży netto przed wyłączeniami konsolidacyjnymi.

Uwaga! Jednostki dominujące niższego szczebla mogą zostać wyłączone z takiego raportowania na podstawie art. 55 ust. 2e uor.

... dwa zakresy

Opisane powyżej rozdzielenie podmiotów JZP wynika z tego, jakie informacje poszczególne grupy będą zobowiązane opublikować w najbliższym czasie. Pierwszy zakres raportowania, dotyczący polityki różnorodności, został sprecyzowany w § 91 ust. 5 lit. l rozporządzenia. Podmioty, które są zobowiązane do przedstawiania takiej informacji, powinny zawrzeć w raporcie bieżącym opis polityki różnorodności stosowanej wobec organów administrujących, zarządzających i nadzorujących emitenta, w odniesieniu do takich aspektów jak wiek, płeć lub wykształcenie i  doświadczenie zawodowe, celów tej polityki różnorodności, sposobu jej realizacji oraz skutków w danym okresie sprawozdawczym. W sytuacji braku zastosowania takiej polityki, w raporcie bieżącym powinno pojawić się oświadczenie wyjaśniające podjęcie decyzji o braku jej wprowadzenia wraz z uzasadnieniem.

Raportowanie rozszerzonej informacji niefinansowej, dla podmiotów jednostkowych i grup kapitałowych, obejmie natomiast takie zagadnienia jak:

- zwięzły opis modelu biznesowego,

- kluczowe niefinansowe wskaźniki efektywności związane z działalnością,

- opis stosowanych polityk w odniesieniu do zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji, a także opis rezultatów stosowania tych polityk,

- opis procedur należytej staranności,

- opis istotnych ryzyk związanych z działalnością, mogących wywierać niekorzystny wpływ na zagadnienia społeczne, w tym ryzyk związanych z produktami lub relacjami z otoczeniem zewnętrznym, w tym z kontrahentami, a także opis zarządzania tymi ryzykami.

Razem lub osobno

W przypadku raportowania polityki różnorodności nie pojawiły się zmiany w zasadach terminu raportowania. W tym przypadku nowelizacja rozporządzenia rozszerzyła wyłącznie zakres informacji, jakie jednostka powinna opublikować.

Raportowanie rozszerzonej informacji niefinansowej może natomiast przebiegać w dwóch trybach. Pierwszy z nich, zakłada że jednostka w sprawozdaniu z działalności, tworzonym zgodnie z art. 45 i art. 55 uor, wydzieli osobne oświadczenie o informacjach niefinansowych, w którym zawarte będą wymagane dane. Alternatywą jest rozwiązanie dozwolone przez art. 49b ust. 9 i art. 55 ust. 2c uor – jednostka może sporządzić osobne sprawozdanie na temat informacji niefinansowych w terminie sześciu miesięcy od dnia bilansowego.

Zdaniem autora

Krzysztof Filipowski, menedżer w Dziale Rewizji Finansowej BDO, biuro w Poznaniu