Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym, które zabezpiecza wierzytelności jednej strony umowy (np. z tytułu zapłaty ceny). Daje możliwość zaspokojenia się wierzyciela z nieruchomości, na której została wpisana. Ustanowienie hipoteki następuje (najczęściej) poprzez złożenie przez dłużnika oświadczenia w formie aktu notarialnego. Następnie składany jest wniosek o wpis hipoteki do księgi wieczystej (bardzo często przez notariusza sporządzającego akt notarialny w systemie elektronicznym). Hipoteka powstaje z chwilą wpisu w księdze wieczystej, który dokonuje sąd wieczystoksięgowy.
W normalnych warunkach taki proces trwa około 1 miesiąca - przez ten czas strony umowy, z której wynika zabezpieczona wierzytelność, z reguły wstrzymują się z rozpoczęciem współpracy. Biznes jest w stanie zarezerwować sobie 1 miesiąc oczekiwania. Co jednak w przypadku, gdy operacja ta zajmuje nawet pół roku? Czy można rozpocząć współpracę już po akcie notarialnym?
Czytaj także: Księgi wieczyste z szerszym dostępem do danych
Wzmianka o złożeniu wniosku o wpis hipoteki nie ma tej samej mocy prawnej co sam wpis. Jest informacją zamieszczoną w księdze wieczystej, że został złożony wniosek o wpis (np. po pobraniu elektronicznej księgi wieczystej jest ona tam uwidoczniona). Powoduje, że wyłączona zostaje rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Gdy jest w księdze wieczystej, nie można przyjąć, że dane tam ujawnione są zgodne z rzeczywistym stanem prawnym. Co ważne, wpis hipoteki dokonywany jest ze skutkiem na dzień (godzinę i minutę) złożenia wniosku (co do zasady chwili zamieszczenia wzmianki).
W naszej praktyce spotkaliśmy się z pytaniem, czy samo zamieszczenie wzmianki o wniosku o wpis hipoteki daje wierzycielowi bezpieczeństwo prawne, które pozwala na rozpoczęcie współpracy z kontrahentem przed wpisem (powstaniem) hipoteki.