Funkcją tej regulacji jest również karanie takiego braku należytej staranności w sprawowaniu funkcji w organie spółki z o.o., który doprowadził do niezaspokojenia wierzycieli spółki (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV CSK 485/15, LEX nr 2048975). Przepis ten, chroniący interes wierzycieli, ma charakter bezwzględnie obowiązujący i nie może być pozbawiony skuteczności przez porozumienie wspólników. Tylko sytuacja faktyczna, która rzeczywiście i obiektywnie uniemożliwia uczestniczenie w czynnościach zarządzania sprawami spółki, może uzasadniać wniosek o istnieniu okoliczności przewidzianych § 2 tego artykułu, zwalniających członka zarządu od odpowiedzialności (wyroki SN z dnia 15 maja 2014 r., II CSK 446/13, wyrok SN z dnia 9 grudnia 2010 r., III CSK 46/10, wyrok SN z dnia 30 października 2003 r., IV CK 144/02, LEX nr 602275).
Omawiana odpowiedzialność ma charakter subsydiarny. Powstaje dopiero wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a ściślej, gdy jest już oczywiste, że będzie ona bezskuteczna. Przesłanką tej odpowiedzialności jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, czyli istnienie takiego stanu majątkowego spółki, w którym wiadomo, że egzekucja z jej majątku nie doprowadzi do zaspokojenia wierzyciela. Bezskuteczność egzekucji musi odnosić się do całego majątku spółki, a nie tylko do jego części. Jednak nie w każdej sytuacji konieczne jest wszczęcie tej egzekucji. Jeżeli z okoliczności sprawy z sposób niebudzący wątpliwości wynika, że spółka nie ma żadnego majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie, prowadzenie egzekucji przeciwko spółce nie jest potrzebne. Ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić według ogólnych zasad obowiązujących w procesie, a więc za pomocą wszelkich środków dowodowych. Przesłankę tę powinien wykazać wierzyciel – art. 6 k.c. (wyrok SN z dnia 25 marca 2015 r., II CSK 402/14, zob. też wyrok SN z dnia 4 marca 2016 r., I CSK 68/15). Co do zasady odpowiedzialność ta obejmuje wszelkie zobowiązania spółki nie tylko prywatnoprawne, ale i publicznoprawne, przy czym mogą mieć zastosowanie regulacje szczególne (wyrok SN z dnia 17 maja 2016 r., II UK 246/15, zob. także m.in. postanowienie SN z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZP 109/09, uchwałę SN z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06, wyrok SN z dnia 26 stycznia 2006 r., II CK 384/05, wyrok SN z dnia 7 lipca 2005 r., IV CK 58/05, uchwałę SN z dnia 20 grudnia 2001 r., III CZP 69/01). Do roszczeń wierzycieli spółki z o.o. przeciwko członkom jej zarządu mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (uchwała 7 sędziów SN z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08 oraz m.in. wyrok SN z dnia 23 lipca 2015 r., I CSK 580/14, wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2012 r., II CSK 390/11, postanowienie SN z dnia 18 grudnia 2008 r., III CZP 112/08, wyrok SN z dnia 23 października 2008 r., V CSK 130/08).
Członek zarządu spółki z o.o., który objął tę funkcję wtedy, gdy spółka była niewypłacalna, ponosi odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 k.s.h. za długi spółki powstałe po objęciu przezeń funkcji, także gdyby zgłoszony przez niego wniosek o ogłoszenie upadłości spółki został oddalony na tej podstawie, że majątek spółki nie wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarczyłby jedynie na zaspokojenie tych kosztów (uchwała SN z dnia 1 grudnia 2017 r., III CZP 65/17). Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. przewidziana w art. 299 § 1 k.s.h. obejmuje też jej zobowiązania powstałe dopiero po spełnieniu się przesłanek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (uchwała SN z dnia 25 listopada 2003 r., III CZP 75/03).
Członek zarządu spółki z o.o. nie może ponosić odpowiedzialności za zobowiązania, które powstały w okresie, w którym nie pełnił on tej funkcji, ale także za powstałe w okresie, w którym członek zarządu, pozostając w zarządzie, nie mógł, wskutek szczególnych regulacji (np. decyzji sądu upadłościowego), tego zarządu odnośnie do majątku sprawować. Zarząd odpowiada na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. m.in. za zobowiązania powstałe w okresie między spełnieniem się przesłanek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości a zgłoszeniem spółki do upadłości (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV CSK 485/15). Członkowie zarządu spółki nie odpowiadają za dług spółki czy za niespełnione świadczenia wynikające ze zobowiązania spółki, lecz za zobowiązania spółki. Objęcie odpowiedzialnością członków zarządu wszystkich zobowiązań spółki, których podstawa istnieje w czasie sprawowania przez nich funkcji, także zobowiązań jeszcze wtedy niewymagalnych, jest usprawiedliwione tym, że ogłoszenie upadłości, o które członkowie zarządu powinni wystąpić w celu przeciwdziałania bezskuteczności egzekucji, spowodowałoby wymagalność także zobowiązań niemających dotychczas takiej cechy (wyrok SN z dnia 6 grudnia 2013 r., I CSK 114/13, zob. też m. in. uchwałę SN z dnia 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07, wyrok SN z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 702/04, wyrok SN z dnia 6 czerwca 1997 r., III CKN 65/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 181).
Wpis określonej osoby w charakterze członka zarządu do rejestru nie rozstrzyga o ponoszeniu przez tę osobę odpowiedzialności na zasadach ustanowionych w art. 298 k.h.; obecnie 299 k.s.h. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2009 r., III CSK 219/08, zob. też wyroki SN z dnia 4 marca 2016 r., I CSK 68/15, z dnia 17 czerwca 2011 r., II CSK 571/10, z dnia 28 kwietnia 2006 r., V CSK 39/06, z dnia 7 lipca 2005 r., V CK 839/04, z dnia 25 września 2003 r., V CK 198/02, LEX nr 106877, z dnia 28 września 1999 r., II CKN 608/98, OSNC 2000, nr 4, poz. 67).
