Lata 2013–2015 to dla większości beneficjentów środków unijnych okres, w którym przypada zakończenie realizacji ich projektów. Może się okazać, że przyjęte w projekcie założenia nie zostały zrealizowane ?w pełnym zakresie. W sposób naturalny rodzi się więc pytanie, czy w każdym takim przypadku powstanie konieczność zwrotu części lub całości przyznanego dofinansowania?
Kontrola wskaźników
Wraz z zakończeniem realizacji projektu współfinansowanego ze środków unijnych kontroli podlega osiągnięcie przez beneficjenta zakładanych w umowie o dofinansowanie wartości wskaźników produktu i rezultatu, świadczących o wypełnieniu celów projektu. Osiągnięcie i utrzymanie wskaźników jest również weryfikowane w ramach kontroli w okresie trwałości projektu, tj. w okresie do 3 (w przypadku MŚP) lub do 5 lat od zakończenia realizacji projektu.
Było zobowiązanie
Beneficjent, podpisując umowę o dofinansowanie, zobowiązuje się do zrealizowania projektu w pełnym zakresie zgodnie z umową i jej załącznikami, w tym również z wnioskiem o dofinansowanie. Wartości docelowe wskaźników projektu, określone przez beneficjenta we wniosku o dofinansowanie, były przedmiotem oceny merytorycznej i miały w większości przypadków wpływ na wynik oceny i tym samym na miejsce projektu na liście rankingowej oraz przyznanie dofinansowania. Zatem jakiekolwiek zmiany w tym zakresie podlegają wnikliwej weryfikacji instytucji w systemie wdrażania programów operacyjnych perspektywy finansowej 2007–2013 i nie rzadko konsekwencją tego staje się konieczność zwrotu części lub całości przyznanego wsparcia.
Szczególnie dotkliwe dla beneficjenta może okazać się, że oprócz zwrotu dofinansowania, będzie on zobligowany również do zwrotu odsetek jak dla zaległości podatkowych od zwracanego dofinansowania.
Zgodnie z opinią instytucji zarządzającej programem operacyjnym „infrastruktura i środowisko", z maja 2013 r., w przypadku nieosiągnięcia wskaźników produktu lub rezultatu i konieczności zwrotu całości lub części dofinansowania, zachodzi przesłanka, o której mowa w art. 207 ust. 1 pkt 3 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), tj. dofinansowanie zostało „pobrane w nadmiernej wysokości". Jeżeli kwestie nieosiągnięcia wskaźników produktu i rezultatu nie zostały uregulowane w umowie o dofinansowanie, wówczas istnieje konieczność stosowania art. 207 u.f.p. ze wszystkimi tego konsekwencjami m.in naliczenie odsetek jak dla zaległości podatkowych od zwracanego dofinansowania przez beneficjenta, mimo, że w niektórych sytuacjach nie nastąpi nieprawidłowość. Jeżeli w umowie o dofinansowanie znajdują się postanowienia dotyczące nieosiągnięcia wskaźników produktu i rezultatu, wówczas stosowanie art. 207 u.f.p. ogranicza się do sytuacji, gdy beneficjent nie zwróci dofinansowania na podstawie postanowień umowy o dofinansowanie.
