Pracodawca zapłaci za odmowę aplikantowi urlopu szkoleniowego

Za to, że pracodawca nie udzieli urlopu szkoleniowego na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego, pracownikowi należy się odszkodowanie.

Publikacja: 09.04.2015 06:40

Pracodawca zapłaci za odmowę aplikantowi urlopu szkoleniowego

Foto: Fotorzepa, Rafał Guz

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 14 stycznia 2015 r. (II PK 54/15).

Na podstawie art. 34 ust. 3 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 637, dalej ustawa) pracownik ma prawo do 30 dni kalendarzowych płatnego urlopu na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego. Może też liczyć na zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, aby uczestniczyć w egzaminie wstępnym i radcowskim.

O urlop na przygotowanie się do egzaminu mogą się też ubiegać aplikanci adwokaccy, notarialni oraz inne grupy zawodowe. Niezależnie od tego, do której z nich pracownik należy, charakter tego urlopu jest podobny.

Szczególny rodzaj wolnego

Ustawodawca nie precyzuje jednak, co się dzieje, kiedy szef nie udzieli pracownikowi takiego urlopu, naruszając tym samym jego prawa. Ustawa nie określa bowiem charakteru takich sankcji. Czy jeśli firma zwolni pracownika dyscyplinarnie na miesiąc przed egzaminem zawodowym (czyli w okresie, kiedy przysługuje mu urlop szkoleniowy), to nabył już prawo do tego urlopu, podobnie jak nabywa się go do tego wypoczynkowego, a w związku z czym szef powinien mu wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop?

Takie wątpliwości stały się podstawą sporu sądowego. Na miesiąc przed wyznaczoną datą egzaminu radcowskiego pracownik złożył pracodawcy oświadczenie, że przechodzi na urlop szkoleniowy, aby się do niego przygotować. Pracodawca był wcześniej wielokrotnie informowany, że pracownik będący aplikantem ostatniego roku zamierza przystąpić do końcowego testu. Tymczasem po oświadczeniu o przejściu na urlop szkoleniowy, szef wręczył pracownikowi dyscyplinarkę, a ten odwołał się do sądu pracy. Jego zdaniem pracodawca naruszył przepisy o rozwiązywaniu umów w tym trybie. Sądy obu instancji oddaliły natomiast roszczenie podwładnego o odszkodowanie za urlop szkoleniowy. Sąd Najwyższy wyrokiem z 14 stycznia 2015 r. (II PK 54/15) uchylił zaskarżony wyrok w części roszczenia o odszkodowanie za urlop szkoleniowy i przekazał sądowi II instancji do ponownego rozpoznania sprawy.

Sąd Najwyższy uznał, że urlop przysługujący pracownikowi – aplikantowi radcowskiemu – na przygotowanie się do egzaminu to szczególny rodzaj urlopu szkoleniowego. Prawo do niego jest realizacją pracowniczego prawa do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Z kategorycznego brzmienia przepisu („pracownikowi przysługuje prawo") wynika też jednoznacznie, że prawu pracownika odpowiada obowiązek pracodawcy udzielenia tego urlopu. Ale zdaniem SN ze względu na odmienne zasady nabycia tego urlopu, wymiaru i przede wszystkim celu jego udzielenia nie można analogicznie stosować przepisów o urlopach wypoczynkowych, w tym o ekwiwalencie za niewykorzystany urlop. Z drugiej strony SN wskazał, że nie udzielając tego urlopu, szef narusza jednoznacznie określony ustawą swój obowiązek. Jakie grożą mu za to sankcje?

Nietolerowana bezkarność

Zdaniem SN nie do zaakceptowania jest rozstrzygnięcie polegające na odmowie zaspokojenia roszczenia pracownika za ewidentne i rażące naruszenie obowiązku pracodawcy. Nieudzielenie urlopu szkoleniowego przez szefa nie może pozostać bez możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń przez etatowca. W przeciwnym wypadku bezprawne zachowanie pracodawcy pozostałoby bezkarne, a prawo pracownika nie miałoby żadnej ochrony.

Prawo do urlopu szkoleniowego wchodzi z mocy ustawy do treści stosunku pracy, ale ustawa nie reguluje skutków nieudzielenia tego urlopu. Dlatego zdaniem SN mamy do czynienia z rzeczywistą luką w prawie, co umożliwia zastosowanie przepisów kodeksu cywilnego o skutkach niewykonania zobowiązań, w tym w szczególności art. 471 k.c.

—Tomasz Borowiec, radca prawny

Decyzja szefa

Pracownik będący aplikantem radcowskim po uzgodnieniu z pracodawcą może wcześniej wykorzystać urlop szkoleniowy na przygotowanie się do egzaminu. To jednak szef udziela urlopu. Odnosi się to do każdego jego rodzaju. To uprawnienie pracodawcy z jednej strony chroni go przed nieprzewidzianym brakiem rąk do pracy, gwarantuje ciągłość produkcji lub świadczenia usług w przedsiębiorstwie, z drugiej strony jest zaś narzędziem, które w określonych przypadkach może kusić szefa do nadużyć wobec pracowników. Przykładowo wie o tym, że pracownik potrzebuje urlopu, co uzasadnia ważnymi względami osobistymi, a świadomie to blokuje.

Uprawnieniu pracodawcy do udzielania urlopu odpowiada jego obowiązek współpracy z etatowcem przy ustaleniu terminu dogodnego dla obu stron. Wymóg przestrzegania zasad współżycia społecznego ciąży zarówno na pracowniku, jak i na pracodawcy. Mając świadomość przymusowego położenia, w jakim znalazł się pracownik, szef może próbować wykorzystać to, aby rozstać się z niewygodnym podwładnym. Jego celowe zwlekanie z udzieleniem (bądź nie) wolnego może zmusić podwładnego do samowolnego przejścia na urlop. To z kolei otwiera pracodawcy drogę do dyscyplinarnego zwolnienia. Przyczyną, na jaką najczęściej powołują się szefowie w takich sytuacjach, jest naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych poprzez nieusprawiedliwioną absencję w pracy (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 14 stycznia 2015 r. (II PK 54/15).

Na podstawie art. 34 ust. 3 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 637, dalej ustawa) pracownik ma prawo do 30 dni kalendarzowych płatnego urlopu na przygotowanie się do egzaminu radcowskiego. Może też liczyć na zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, aby uczestniczyć w egzaminie wstępnym i radcowskim.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
20 lat Polski Wschodniej w Unii Europejskiej