Faktura VAT do paragonu bez NIP - precedensowy wyrok sądu

Oświadczenie, że klient kupuje coś jako podatnik VAT, można złożyć tylko raz – przy zakupie.

Publikacja: 13.11.2023 02:00

Faktura VAT do paragonu bez NIP - precedensowy wyrok sądu

Foto: Adobe Stock

Wszystko warto robić z głową, nawet zakupy. Nie powinni jej tracić zwłaszcza przedsiębiorcy. Jeżeli się zagapią i nie poproszą przy kasie o wystawienie faktury, to pożegnają się z odliczeniem. Potwierdza to precedensowy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.

Klient nasz pan...

Sprawa dotyczyła spółki z branży doradczej. We wniosku o interpretację z marca 2023 r. wyjaśniła, że udziela porad i konsultacji klientom indywidualnym i firmom. Tematyka spotkań jest różnorodna i często wkracza w sfery prywatne. Firma tłumaczyła, że niekiedy klient po skończonej poradzie nie zgłasza chęci otrzymania faktury VAT. Wtedy dostaje zwykły paragon bez numeru identyfikacji podatkowej (NIP).

Zdarza się jednak, że za dzień, dwa klient wraca do spółki z prośbą o wystawienie faktury VAT, podając NIP i dane prowadzonej działalności. Dlatego spółka chciała się upewnić, że ma prawo do spełnienia takiej prośby. Sama spółka była przekonana, że art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT nie przeszkadza wystawić pełnej faktury VAT zawierającej dane klienta do paragonu bez NIP.

Czytaj więcej

Kara za pełną fakturę do paragonu bez NIP

Odpowiedź fiskusa była jednak krótka i kategoryczna: faktury VAT do paragonu bez NIP wystawiać nie można. Zauważył, że art. 106b ust. 5 ustawy o VAT szczegółowo reguluje kwestie dokumentowania transakcji, które zostały uprzednio nabite na kasę fiskalną. Jeżeli klient dokonuje zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, to powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę w momencie dokonywania zakupu. Nie może dowolnie wybierać, czy dokonuje zakupu na potrzeby prowadzonej działalności, czy też występuje w charakterze konsumenta. Jak podkreślali urzędnicy, towar lub usługa nabyta na potrzeby osobiste lub prywatne nie może z czasem przekształcić się w zakup służący działalności gospodarczej z punktu widzenia VAT.

Jak tłumaczył fiskus, gdy nabywca nie poda NIP do czasu zakończenia rejestracji sprzedaży na kasie, to należy uznać, że dokonał zakupu jako konsument. I choć owszem nabywca będzie mógł wystąpić o wystawienie mu faktury, to jednak sprzedawca powinien wystawić dokument jak dla konsumentów, więc bez podawania NIP nabywcy. Spółka poszła do sądu, ale straciła tylko czas.

WSA również nie miał najmniejszych wątpliwości, że faktura na rzecz podatnika VAT może być wystawiona jedynie na podstawie wcześniej wystawionego paragonu fiskalnego, który zawiera jego NIP. Zdaniem sądu ustawa o VAT w żaden sposób nie dopuszcza, by możliwe było dokonanie nabycia jako konsument, udokumentowanego zwykłym paragonem fiskalnym, a potem wystawienie do niego faktury VAT zawierającej numer identyfikujący podatnika na potrzeby tego podatku.

...ale prawo prawem

WSA podkreślił, że dokumentowanie sprzedaży na rzecz przedsiębiorcy będącego podatnikiem VAT, umożliwiające mu skorzystanie z prawa do odliczenia, może być dokonane na dwa sposoby. Albo fakturą, albo paragonem z numerem NIP, do którego następnie zostanie wystawiona faktura. Zdaniem sądu oświadczenie przedsiębiorcy, że dokonuje on zakupu jako podatnik VAT, jest czynnością jednokrotną i nieodwoływalną, o charakterze wiążącym dla późniejszych skutków podatkowych wynikających z wystawienia faktury VAT. Złożenie takiej deklaracji po wystawieniu paragonu z kasy fiskalnej jest bezskuteczne, i to niezależnie od powodu zmiany. Przy czym jej niezłożenie nie jest obarczone żadną sankcją, ale stanowi przeszkodę w wystawieniu faktury i skorzystaniu z odliczenia na jej podstawie.

WSA zwrócił uwagę, że na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek dochowania należytej staranności. Należy więc oczekiwać, że jeśli dokonuje zakupu jako firma, to w trosce o własne interesy poinformuje o tym sprzedawcę. Zdaniem sądu sporna regulacja wprowadzona od 1 stycznia 2020 r. nie narusza prawa unijnego. Co więcej, była reakcją na nieuczciwy proceder wystawiania faktur na zaprzyjaźnione firmy, do paragonów nieodebranych przez klientów. Miała więc ukrócić odliczanie VAT i zawyżanie kosztów podatkowych, gdy w rzeczywistości firma sama nie nabyła towaru czy usługi.

Wyrok nie jest prawomocny.

Sygnatura akt: I SA/Bk 264/23

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Tomasz Wagner, doradca podatkowy, partner w EY

Samo rozstrzygnięcie sądu co do możliwości wystawienia faktury do paragonu niezawierającego NIP nabywcy – w świetle obowiązujących przepisów – wydaje się zgodne, ale tylko z literą tego prawa. Ważniejsze jednak wydają się jednoznaczne wytyczne WSA co do możliwości wystąpienia w danej transakcji jako podatnik VAT. W ocenie sądu to złożenie jednostronnej deklaracji przez nabywcę w momencie dokonywania zakupu jest wiążące i nieodwoływalne. Nie może więc podlegać zmianie lub korekcie. Rozstrzygnięcie wydaje się bardzo praktyczne, bo zgodnie z nim raz wystawiony paragon potwierdza tylko jeden zastany stan faktyczny i nie można go zmienić. Ale pojawia się pytanie, co się powinno stać z paragonem, na którym zabrakło NIP nabywcy, ale z winy sprzedawcy – np. nie upomniał się o złożenie oświadczenia w tym zakresie przed tzw. nabiciem na kasę. Na to pytanie rozstrzygnięcie sądu nie daje odpowiedzi.


Wszystko warto robić z głową, nawet zakupy. Nie powinni jej tracić zwłaszcza przedsiębiorcy. Jeżeli się zagapią i nie poproszą przy kasie o wystawienie faktury, to pożegnają się z odliczeniem. Potwierdza to precedensowy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.

Klient nasz pan...

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP