Błąd płatnika przy rozliczaniu licytacji naprawi sam dłużnika

To podatnik ma uprawnienie do sporządzenia korekty faktury wystawionej nieprawidłowo przez komornika, co jest konieczne do złożenia wniosku o nadpłatę.

Publikacja: 25.01.2023 02:00

Błąd płatnika przy rozliczaniu licytacji naprawi sam dłużnika

Foto: Adobe Stock

Spór w sprawie dotyczył odmowy nadpłaty za marzec 2017 r. w związku z pobraniem przez komornika nienależnego VAT przy egzekucyjnej sprzedaży nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi. O jej stwierdzenie do fiskusa wystąpiła spółka. Wskazała, że w marcu 2017 r. komornik dokonał sprzedaży egzekucyjnej należących do niej nieruchomości i naliczył od niej 23 proc. VAT, który odprowadził jako płatnik do urzędu skarbowego. Sprzedaż udokumentował fakturami wystawionymi w imieniu podatnika. Jednak spółka przekonywała, że postępowanie komornika było nieprawidłowe, bo w chwili dostawy były to nieruchomości mieszkalne, a od ich pierwszego zasiedlenia tj. oddania innym osobom do używania na podstawie umów najmu, minęły już wcześniej dwa lata.

Jak tłumaczyła spółka dkoro kupujący ani sprzedający nie wybrali dla tej dostawy opcji opodatkowania transakcji, to dostawa była zwolniona z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. Spółka podkreśliła, że aby skorygować błąd komornika, czyli płatnika, uzyskała od niego duplikaty faktur, przygotowała ich korekty i wysłała listem poleconym za potwierdzeniem odbioru do nabywcy. Nabywca je otrzymał i miał pełną wiedzę, a zatem obowiązek dokonać korekty swoich rozliczeń za marzec 2017 r.

Fiskus szczegółowo zajął się sprawą, ale ostatecznie nadpłaty odmówił. Tłumaczył, że w przypadku wystawienia przez komornika faktury VAT i wykazania w niej kwoty podatku z transakcji, która podatkowi nie podlegała, albo była z niego zwolniona, to on jest zobowiązany do dokonania stosownej korekty i doprowadzenia do sytuacji, w której wystawiona przez niego faktura będzie prawidłowo dokumentować dostawę. Urzędnicy zauważyli, że komornik sam wystawił faktury korygujące, co było słuszne. Niemniej te nie zostały przyjęte przez nabywcę nieruchomości. Dlatego fiskusa doszedł do przekonania, że wpłacona przez komornika sądowego kwota VAT z tytułu sprzedaży nieruchomości podlega zapłacie na podstawie art. 108 ust. 2 ustawy o VAT.

Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uwzględnił jej skargę. Zauważył, że komornik uiszczając VAT, realizuje obowiązek podatkowy dłużnika, w imieniu i na rachunek którego wystawia fakturę dokumentującą sprzedaż. Niemniej komornik wykonuje jedynie niektóre obowiązki podatnika, gdyż ustawa o VAT nie czyni komornika podatnikiem z tytułu sprzedaży towarów dokonanych w ramach czynności egzekucyjnych, a ustanawia go płatnikiem.

WSA nie zgodził się, że w przypadku spółki można zastosować regulację z art.108 ustawy o VAT. Z orzecznictwa wynika bowiem, że skoro ustawodawca stworzył regulację, w której wyłączył po stronie podatnika możliwość wpływu na treść faktury, przerzucając obowiązek na inny, niezależny od niego podmiot, to osoba taka nie jest wystawcą faktury na podstawie art. 108 ustawy o VAT.

WSA odniósł się też do tego czy skarżącą może wystawić korektę faktury wystawionej przez komornika. Odwołując się do orzecznictwa przypomniał, że komornik nie jest uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Płatnik może wystąpić bowiem o nadpłatę wyłącznie wówczas, gdy uszczuplenie spowodowane wpłatą podatku w niewłaściwej wysokości dotyczy jego majątku. Ponadto w świetle orzecznictwa komornikowi jako płatnikowi nie przysługuje na podstawie art. 75 § 2 pkt 2 ordynacji podatkowej zwrot nadpłaty w VAT z tytułu sprzedaży z nim na rachunek dłużnika nieruchomości, która powinna korzystać ze zwolnienia.

Dlatego jak tłumaczył sąd komornik sądowy nie jest legitymowany do złożenia wniosku o nadpłatę, bo 23 proc. VAT został pobrany z majątku skarżącej. Legitymowanym do tego jest podatnik i to on ma uprawnienie do sporządzenia korekty faktury wystawionej nieprawidłowo przez komornika, co z kolei jest konieczne do złożenia wniosku o nadpłatę.

WSA nie zgodził się też z fiskusem, że w sprawie można było zastosować art. 29a ust. 13 i 14 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2021 r. Zgodnie bowiem z przepisem przejściowym do faktur korygujących wystawionych przed 1 stycznia 2021 r. stosuje się dotychczasowe przepisy. Skarżąca wystawiła je i doręczyła w 2020 r.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 21 grudnia 2022 r.

Sygnatura akt: I SA/Go 340/22

Komentarz eksperta

Magdalena Mikulka radca prawny, doradca podatkowy w krakowskiej kancelarii Czyż Łabno Wojtowicz-Janicka

Komentowany wyrok dotyczy szczególnego przypadku, gdy dostawa towaru odbywa się w trybie egzekucji a obok podatnika-dłużnika i nabywcy pojawia się podmiot trzeci – płatnik w osobie komornika. Nietypowość dostaw dokonywanych w trybie art. 18 ustawy o VAT niekiedy wywołuje wątpliwości co do możliwości i ewentualnego sposobu korygowania faktur dokumentujących te dostawy i związanego z tym prawa do złożenia wniosku o nadpłatę.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem ugruntowanym w orzecznictwie i przedstawionym w analizowanym wyroku, że komornik nie jest legitymowany do złożenia wniosku o nadpłatę, ponieważ podatek jest pobierany z majątku podatnika, a zatem legitymacja w tym zakresie przysługuje wyłącznie temu podatnikowi.

WSA słusznie uznał, że podatnik może sporządzić korektę faktury wystawionej nieprawidłowo przez komornika, co jest konieczne do złożenia wniosku o nadpłatę. Wbrew twierdzeniom organów podatkowych brak jest wymogu, aby fakturę korygującą wystawił ten sam podmiot, który wystawił fakturę pierwotną. Nie można także tracić z pola widzenia, że komornik wystawia fakturę w imieniu i na rzecz dłużnika (art. 106c pkt 2 ustawy o VAT) i ten w razie stwierdzenia pomyłki w jakiejkolwiek pozycji faktury ma prawo, a nawet obowiązek wystawić fakturę korygującą.

Analizowany wyrok może przysłużyć się dochodzącym zwrotu nadpłaty podatnikom, których nieruchomości stanowiły przedmiot dostawy niezasadnie opodatkowanej VAT przez komornika przeprowadzającego egzekucję.

Spór w sprawie dotyczył odmowy nadpłaty za marzec 2017 r. w związku z pobraniem przez komornika nienależnego VAT przy egzekucyjnej sprzedaży nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi. O jej stwierdzenie do fiskusa wystąpiła spółka. Wskazała, że w marcu 2017 r. komornik dokonał sprzedaży egzekucyjnej należących do niej nieruchomości i naliczył od niej 23 proc. VAT, który odprowadził jako płatnik do urzędu skarbowego. Sprzedaż udokumentował fakturami wystawionymi w imieniu podatnika. Jednak spółka przekonywała, że postępowanie komornika było nieprawidłowe, bo w chwili dostawy były to nieruchomości mieszkalne, a od ich pierwszego zasiedlenia tj. oddania innym osobom do używania na podstawie umów najmu, minęły już wcześniej dwa lata.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo dla Ciebie
Myśliwi nie chcą okresowych badań. A rząd szykuje ograniczenie polowań
Prawo karne
Prof. Matczak o zatrzymaniu Ryszarda Czarneckiego: Władza lubi pokazać siłę
Płace
Biznes rozczarowany po zaskakującej decyzji rządu. Związkowcy zadowoleni
Sądy i trybunały
Ostre oświadczenie I Prezes SN. Małgorzata Manowska oburzona planami rządu
Zawody prawnicze
Prezydent wręczy nominacje pozostawionym na lodzie absolwentom KSSiP
Materiał Promocyjny
Jak wygląda auto elektryczne