RPO: nowe uchwały śmieciowe naruszają konstytucyjną zasadę równości podatkowej i prawo unijne

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do Ministra Klimatu i Środowiska o zmianę przepisów, które pozwalają gminom ustalać opłaty śmieciowe w różny sposób. - Umknęła wszystkim ogólna zasada konstytucyjna i unijna, że podatki są równe, a daniny publiczne ponosimy powszechnie - wskazuje RPO.

Aktualizacja: 09.11.2020 19:42 Publikacja: 09.11.2020 18:05

RPO: nowe uchwały śmieciowe naruszają konstytucyjną zasadę równości podatkowej i prawo unijne

Foto: Adobe Stock

Do Biura RPO wpływają skargi na gwałtownie rosnące koszty wywozu śmieci. Obywatele zwracają uwagę, że gminy ustalają opłaty śmieciowe w różny sposób. Osoby w podobnej sytuacji mogą raz płacić więcej, a raz mniej – zależy to tylko od miejsca zamieszkania.

Po zbadaniu uchwał rad gmin Rzecznik dochodzi też do wniosku, że zostały one przyjęte z naruszeniem konstytucyjnej zasady równości podatkowej, a także prawa unijnego.

Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach daje gminom  tylko ogólne ramy ustalania  opłat za śmieci, o sposobie ich obliczania decydują same gminy. Opłatę mogą uzależnić od liczby osób w domu/mieszkaniu, ilości zużywanej wody zużywanej, powierzchni lokalu mieszkalnego. Może też być ustalona opłata „od gospodarstwa domowego".

Ale to nie koniec, bo niezależnie od wyboru metody, wysokość opłat może zostać zróżnicowana w zależności od: powierzchni lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomość, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich, a także od rodzaju zabudowy. Co więcej - takie kryteria można łączyć.

Czytaj też: Często się kąpiesz? Zapłacisz więcej za odpady, m.in. w Warszawie

Ustawa nie zawiera wytycznych czy wskazań, jakimi rady gmin mają się kierować przy wyborze metody (metod) określania wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

- Nie oznacza to wszakże, że rady gmin dysponują pełną dowolnością w wyborze metody. Przeciwnie, jest ona ograniczona przepisami prawa unijnego, a także konstytucyjną zasadą równości daninowej, które są wszakże – jak pokazuje praktyka – powszechnie pomijane przez gminy, które koncentrują się na zapewnieniu stabilnego finansowania systemowi gospodarowania odpadami komunalnymi - zauważa RPO w wystąpieniu do ministra klimatu i środowiska Michała Kurtyki.

Wskazuje na  art. 84 Konstytucji RP z którego wywodzona jest  zasada powszechności ponoszenia danin publicznych i równości opodatkowania, która oznacza, że wszyscy na równych zasadach powinni przyczyniać się do pokrywania wspólnych potrzeb.

- Sprawiedliwość daninowa oznacza, że nie można różnicować zasad opodatkowania obywateli znajdujących się w tej samej sytuacji faktycznej. Daniny mogą być różne, jeśli różna jest sytuacja obciążonych nimi obywateli – podkreśla RPO. – Zasada ta nabiera szczególnego znaczenia w odniesieniu do danin publicznych o charakterze ekwiwalentnym, stanowiących swoistą "zapłatę" za świadczoną "usługę publiczną", a taką daniną jest opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi - dodaje.

Z kolei jedną z naczelnych zasad ochrony środowiska na terenie całej Unii Europejskiej jest zasada „zanieczyszczający płaci". Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-254/08 wskazał, że podatek za odpady może być obliczany na podstawie oceny objętości odpadów potencjalnie wytwarzanych, a nie na podstawie ilości odpadów rzeczywiście wytworzonych, lecz sądy krajowe muszą kontrolować, czy podatek od odpadów nie prowadzi do obciążenia niektórych „posiadaczy" odpadów oczywiście nieproporcjonalnymi kosztami.

RPO poprosił też Michała Kurtykę o informacje o podejmowanych przez resort działaniach dotyczących powstrzymania znaczącego wzrostu kosztów zagospodarowania odpadów, które są zasadniczym źródłem podwyżek dotykających mieszkańców.

Do Biura RPO wpływają skargi na gwałtownie rosnące koszty wywozu śmieci. Obywatele zwracają uwagę, że gminy ustalają opłaty śmieciowe w różny sposób. Osoby w podobnej sytuacji mogą raz płacić więcej, a raz mniej – zależy to tylko od miejsca zamieszkania.

Po zbadaniu uchwał rad gmin Rzecznik dochodzi też do wniosku, że zostały one przyjęte z naruszeniem konstytucyjnej zasady równości podatkowej, a także prawa unijnego.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił