- niedopasowaniu kwot netto do kwot VAT na rachunkach w różnych bankach.
Przypomnijmy, że obowiązujące od 1 lipca przepisy nie pozwalają przedsiębiorcy na swobodny transfer środków pomiędzy jego rachunkami VAT prowadzonymi w różnych bankach. Środki pomiędzy rachunkami VAT wolno firmie przesuwać tylko wówczas, gdy rachunki te prowadzone są w tym samym banku. Trudno dociec, co było powodem tego częściowego ograniczenia. Można by sądzić, że chodziło o ochronę systemu rachunków VAT przed „rozszczelnieniem". Jednak, w świetle całości regulacji, ta hipoteza ta nie daje się obronić.
Przyjrzyjmy się bliżej ograniczeniu płynności wynikającemu z niedopasowania kwot netto do kwot VAT na rachunkach w różnych bankach. Przyjmijmy, że firma posiada dwa rachunki złotowe w dwu bankach. W banku A saldo rachunku rozliczeniowego wynosi 75 000 zł, a saldo rachunku VAT 5 000 zł, podczas gdy w banku B saldo rachunku rozliczeniowego wynosi 80 000 zł a saldo rachunku VAT 35 000 zł. Firma ma zapłacić głównemu dostawcy za fakturę na kwotę 160 435,05 zł (130 435 zł netto + 30 000,05 zł VAT). Jest tylko jedna możliwość opłacenia takiej faktury jednym przelewem. Musi to być transfer MPP i musi on wyjść z rachunku w banku B (po zasileniu rachunku w tym banku – z rachunku w banku A – kwotą netto 50 435 zł). Nie da się zapłacić tej faktury z rachunku w banku A: ani transferem tradycyjnym (kwota brutto faktury jest wyższa, niż środki netto zgromadzone w obu bankach), ani transferem MPP, bo nie wolno przesyłać środków VAT pomiędzy rachunkami w różnych bankach. Można, oczywiście, zapłacić tę fakturę kilkoma (co najmniej dwoma) przelewami z różnych rachunków, ale to już działanie nieoptymalne. Tak, czy inaczej, w przedstawionej sytuacji, zakaz transferu środków VAT pomiędzy własnymi rachunkami w dwu bankach powoduje ograniczenie swobody dysponowania rachunkami bankowymi przez przedsiębiorcę. Czy przepisy podatkowe powinny ograniczać swobodę relacji cywilnoprawnych? Ważniejsze pytanie: czy muszą?
Jak wspomniałem, bardziej wnikliwa analiza regulacji wskazuje, że zakaz transferu środków VAT pomiędzy rachunkami firmy w bankach nie przyczynia się do „uszczelnienia" systemu rachunków VAT. Przeciwnie, sprzyja on wypływom środków z rachunków VAT poza ten system. Przyjrzyjmy się sytuacji, która to ilustruje.
W przypadku, gdy firma postanowi zakończyć swoją relację z danym bankiem, dochodzi do zamknięcia rachunków klienta w tym banku. Jednak, zanim dojdzie do zamknięcia rachunków rozliczeniowych firmy, konieczne jest (art. 62e. 1. ustawy prawo bankowe) uprzednie zamknięcie rachunku VAT klienta, prowadzonego w tym banku. W sytuacji, gdy na rachunku VAT zgromadzone są środki, wówczas zamknięcie takie musi zostać poprzedzone decyzją naczelnika urzędu skarbowego (art. 108b ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług) na przeniesienie całości lub części salda rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika (art. 62e. 3 ustawy prawo bankowe), aby następnie firma mogła z tego rachunku rozliczeniowego całość środków przekazać na rachunek rozliczeniowy w jakimś innym banku. W tym właśnie momencie mamy do czynienia z legalnym „rozszczelnieniem" obiegu środków VAT, wprowadzonego przepisami, które weszły w życie 1 lipca. W przypadku pozytywnej decyzji naczelnika urzędu skarbowego – jaka powinna mieć miejsce w absolutnej większości tego rodzaju przypadków – dochodzi do wypływu środków z „zamkniętego obiegu" środków VAT i nie muszą one wcale do tego obiegu powrócić.
Gdyby dopuszczalne było to, co aktualnie fizycznie wykonalne, ale prawnie niedozwolone, tj. transfer środków pomiędzy rachunkami VAT tego samego podmiotu, prowadzonymi w różnych bankach, do opisanego wyżej legalnego „rozszczelniania" systemu nie musiałoby dochodzić. Podatnik, który chciałby zamknąć swoje rachunki (w tym rachunek VAT z niezerowym saldem) w danym banku, a posiadający rachunek bankowy w innym banku, po prostu sam transferowałby swoje pieniądze z zamykanego rachunku rozliczeniowego na rachunek rozliczeniowy w innym banku, a niezerowe saldo z zamykanego rachunku VAT przesyłałby samodzielnie na swój rachunek VAT w innym banku.
